بحران انتخاباتی عراق و حوادث پیش رو

عبدالرضا فرجی‌راد

بحران انتخاباتی عراق بتدریج از حالتی اعتراضی به نتایج انتخابات جنبه روشن تری به خود می گیرد و مخالفین شیعه نتایج بدست آمده انتخاباتی بتدریج خواسته های اصلی خود را بیان می کنند.

نتیجه این انتخابات برای اکثریت گروههای شیعی تعجب انگیز بود. گروههایی که معتقدند در حذف صدام از قدرت ، شکست داعش توسط حشدالشعبی و خروج آمریکا از عراق نقش مهمی را به عهده داشته اند.از سوی دیگر مقتدی صدر روحانی شیعه متمایل به ملی گرایی عراقی از نتایج بدست آمده در وضعیت مناسب تری برای تشکیل دولت قرار گرفته که حساسیت اصلی وی حضور و نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عراق است هر چند که در سیاست ها و بیانیه های خود نیز شعارهای ضد آمریکایی و پان عربی هم قابل مشاهده است.

همین مخالفت اصلی وی با نفوذ جمهوری اسلامی باعث شده که بتواند رای افراد مردد ملی گرایی که خواهان عدم نفوذ جمهوری اسلامی در عراق بودند را هم جذب کند و حزب وی دست برتر را در این انتخابات برای تشکیل دولت بدست آورد. از آنجایی که دولت الکاظمی سیاست هایش با جریان صدر بیشتر همخوانی دارد و نزدیکی به این گروه شانس وی را برای انتخاب مجدد به عنوان نخست وزیر بالا می‌برد طبیعی است که گروههای دیگر شیعی که به رغم اختلافاتشان با یکدیگر هم اکنون در مقابل جریان صدر و دولت الکاظمی متحد شده اند حساسیت بیشتری نشان دهند و با اینکه در انتخابات رای پایین تری را بدست آوردند ولی در تظاهرات خشن و با تلفات اخیر بطور روشن مخالفت خود را با انتخاب مجدد الکاظمی به عنوان نخست وزیر و حتی قرار گرفتن در پست قبل از نخست وزیری یعنی رییس سازمان امنیت اعلام کنند.این حساسیت وقتی بیشتر شد که گروههای شیعی متحد احساس کردند مقتدا صدر اتحاد با گروههای کردی و سنی را دنبال می‌کند که از سویی هم قدرت اصلی را در اختیار داشته باشد و هم به نخست وزیری الکاظمی تداوم بخشد.چیزی که پذیرش ان برای گروههای شیعی غیر ممکن است و ترکیبی از مقتدا صدر، الکاظمی، حزب دموکرات بارزانی و گروه سنی الحبلوسی مورد حمایت کشورهای حوزه خلیج فارس و غرب پایان حضور گروههای دیگر شیعی را در عراق به ارامی پایان می دهد.

دولت الکاظمی در طول زمامداری خود هر چند که سعی می‌کرد در ظاهر نشان دهد که روابط خوبی با جمهوری اسلامی دارد ولی آنچه که در عمل انجام می داد گسترش روابط با کشورهایی عربی بود که این کشورها سعی می کردند نفوذ ایران و جریانات متمایل به ایران را در سیاست های عراق کم رنگ و حتی قطع کنند و در این انتخابات نقش حمایتی سیاسی و مالی آرامی را از جریان صدری، دولت و جریان سنی الحبلوسی را دنبال می کردند.

حتی در زمانی که جمهوری اسلامی ایران برای پرداخت هزینه های مربوط به خرید واکسن کرونا با مشکلاتی روبرو بود دولت الکاظمی در هر ملاقاتی به رغم قولهای مساعد از آزاد کردن پولهای میلیارد دلاری ایران که حتی بخشی از آن برای تامین برق‌ و گاز مردم عراق باید به طرف ایرانی پرداخت می شد طفره می‌رفت در حالی که آمریکا در شرایطی نبود که بتواند در تحریم عراق و بانک های آن کشور سخت‌گیری های شدیدی به عمل آورد.

در حالی‌که هم‌زمان معاملاتی که ایران با کردستان عراق صورت می داد تبادلات مالی آسان تری بین ایران و اقلیم صورت می گرفت. به همین جهت گروههای شیعی عراقی که هم اکنون از نظر رای آوری دچار مشکل شده اند نمی خواهند این فرصت را به جریان نسبتا هماهنگ صدر و الکاظمی بدهند که هم آنها را از صحنه حضور در قدرت حذف نمایند و هم دست کشور های عربی در خلیج فارس ، اردن و شمال آفریقا را که در صدد حذف خود و ایران از صحنه سیاسی عراق هستند شاهد باشند.

می توان گفت که به رغم رای بهتر جریان صدر در انتخابات وی کاری بس مشکل را در پیاده کردن سیاست متصور خود در عراق در پیش رو دارد ضمن اینکه جریان سنی عراق که در سالهای اخیر روابطش با ایران بهبود یافته و نیز جریان کردی نمیخواهند همچون مقتدا صدر بی محابا دست به کاری بزنند که به مقابله مستقیم با جریانات دیگر شیعی عراق کشیده شوند.

ضمن اینکه سیاست های دمدمی مزاجی مقتدا صدر این اطمینان کافی را به آن‌ها نمی‌دهد که در شراکت قدرت با وی می‌توانند تا پایان با وی همراه باشند.

با توجه به اوصاف بالا به نظر میرسد که کار تشکیل دولت در عراق به درازا بکشد و شاید تا ماهها و حتی یکسالی طول بکشد.

بعید هم به نظر می رسد که تمام احزاب و گروههای شیعی، سنی و کردی خواهان برگزاری مجدد انتخابات باشند زیرا که بخشی از آنها خواهان انتخاباتی با شمارش آرا و به روش های سنتی هستند که در این صورت هیچکدام از جریانات عراقی مطمئن نیستند که به خاطر مشارکت کم مردم در انتخابات و تحریم آن به ویژه از سوی شیعیان رای بهتری را به دست آورند. لذا با طول کشیدن تشکیل دولت و خسته شدن مردم نهایتا تشکیل دولتی همه گیر که اکثر گروه ها در آن سهم داشته باشند بیشتر متصور است.