فریاد فداکاری باریزعلی خواجوی‌ها آغاز نشده و با علی لدنی‌ها هم تمام نخواهد شد

جعفر شاهرخی، جامعه‌شناس

«هر کس انسانی را از مرگ برهاند و زنده بدارد، گویی همه انسان ها را زنده نگه داشته است». (سوره مائده آیه 32 ).

این روزها همه جا نقل از جان گذشتگی زنده یاد «علی لدنی»، نوجوان ۱۵ ساله‌ای است که وجود نازنین خود را در راه نجات همسایگان خود، به خطر انداخت و در نهایت بر اثر سوختگی شدید جان خود را از دست داد.

قهرمانی با جثه کوچک و بدنی نحیف، اما با دلی بزرگ که در این وانفسای زندگی پر هیاهو و زمانه فضای مجازی و کمرنگ‌شدن ارتباطات اجتماعی، مهربان بودن را به ما یادآوری کرد، فداکاری را فریاد زد، «الجار ثم الدار» را جار زد و شعر زیبای پهلوانی، نوع‌دوستی، ایثار و عشق را به آوای بلند خواند.

با نگاهی اجمالی به تاریخ ملت‌ها به وضوح در می‌یابیم هر ملتی که از فرهنگ ایثار و فداکاری بهره‌مند بوده، سربلند و ماندگار باقی مانده است؛ صفتی که به هیچ ملت و مذهب و نژاد و قوم خاصی تعلق نداشته و ندارد.

بدون شک یکی از عوامل اساسی و بسیار مهم در حفظ انسجام اجتماعی، تقویت فرهنگ ازخودگذشتگی و شناسایی و معرفی الگوهای برجسته ایثار به جامعه است.

جای جای ایران سرشار از وجود افرادی ا‌ست که با اراده و میل قلبی و به قیمت جان و مال خود، منافع دیگران را بر منافع خویش ترجیح دادند و می‌دهند. فراوانند کسانی که نمی‌توانند از مشکلات و خواسته‌های دیگران بی تفاوت بگذرند و همواره حال آن‌ها با خدمت و کمک کردن به دیگران خوب می‌شود.

کسانی که توجه به دیگران و رفع مشکلاتشان نوع نگاه آن‌ها را ساخته است. جنس این گونه رفتارها از جنس ایثار ناب است. این گونه افراد از قدر ناشناسی دیگران و عدم احترام و توجه آن‌ها به خود ناراحت و خشمگین نمی‌شوند و به اصطلاح، توقع پاسخ متقابل از سوی ديگران ندارند. اینگونه افراد با انتخاب آزادانه خود، فداکاری می‌کنند و تحت فشار روانی، ناگزیر به پاسخ مثبت به خواسته‌های دیگران نیستند.

علی لدنی‌ها، در زمره آن دسته افراد نیستند که همه روزه در معرض امتحان خطر قرار گرفته باشند و به اصطلاح علمی در «تله ایثار» گرفتار شده ‌باشند، بلکه به مدد تربیت اصولی و در سایه عزتمندی و بزرگی روح، شاید فقط یکبار در یک آزمون پیش‌رو قرار گرفته و آن‌چنان نسبت به سرنوشت دیگران احساس مسئولیت دلبستگی می‌کنند که گویی به تنهایی عهده‌دار و مسئول همه کارها هستند، تا آخرین حد بخشش و نهایت از خود گذشتگی و ایثار را نسبت به دیگران از خود نشان ‌دهند.

عملی از جنس ریزعلی خواجوی‌ها و صدها معلم و آتش‌نشان و کادر درمان و اقشار و اصناف و دانشجو و دانش‌آموز و ….  که فارغ از رنگ و نژاد و مذهب، از جان و مال خود بدون هیچ گونه چشم‌داشتی گذشتند.

این فداکاری‌ها مبین این است که هنوز هستند بزرگ مردان و بزرگ زنانی که در عین دشواری ها و تعلقات دنیایی و داشتن هزاران آرزو و امید، با تمام وجود، جان خود را در راه عشق و علاقه و محبت به دیگران در معرض خطر قرار دهند تا واژه ایثار و نوع‌دوستی مهجور نباشد و در وسط کتب تاریخ و فرهنگ به فراموشی سپرده نشود.

روحیه فداکاری، عشق به هم‌نوع و از جان گذشتگی در ایران با ریزعلی خواجوی ها آغاز نشده و با علی لدنی‌ها هم تمام نخواهد شد، اما وظیفه‌ما در قبال این اتفاقات چیست؟

کاش پیام اینگونه وقایع را به روشنی دریابیم. امید که آثار این احساس ناب، به بیداری، آرامش، اعتماد عمومی،  امید، نشاط، همدلی، خیرخواهی و خدمت خالصانه بینجامد.