جهاد و دفاع مقدس در کفه ترازو

تحت تاثیر فضاهای جنگ و جهاد کم‌کم بعضی از آنها را بازنویسی کردم. گاهی به عنوان خاطره، گاهی هم برگرفته از خاطره. اول فکر کردم باید این نوشته‌ها را دسته بندی کرد اما بعدتر دیدم جنگ هم مثل زندگی درهم است، سواکردنی نیست. اشک و لبخندش، ترس و آرامشش، سخت و آسانش…

این‌ها بخشی از مقدمه کتاب «روزی روزگاری جنگی» به قلم مهدی قزلی است که به مناسبت هفته دفاع مقدس در کافه کتاب آفتاب مشهد مورد نقد و بررسی و رونمایی قرار گرفت. این نشست ادبی با حضور سرهنگ سیدجوادکمالی رئیس بسیج هنرمندان استان خراسان رضوی، یوسف امینی معاون فرهنگی اداره­کل فرهنگ و ارشاد استان، علیرضا مهرداد، غلامرضا بنی­اسدی، مهدی قزلی و تعدادی از نویسندگان و علاقه‌مندان حوزه ادبیات داستانی دفاع مقدس برگزار شد.

در ابتدا امینی گفت: تقارن ماه محرم و هفته دفاع مقدس پیام و مفهومی دارد. دفاع مقدس ما صرفا یک جنگ نبود. دفاع مقدس ما گنج‌هایی دارد و باید وسیله استخراج این گنج درونی را پیدا کنیم. یکی از راه‌های استخراج، همین نوشتن است که بصورت مکتوب برای نسل امروز و آیندگان باقی بماند.

سپس علیرضا مهرداد به عنوان سخنران جلسه در ادامه گفت: اولین گلوله‌ای که در جنگ شلیک می‌شود هم‌زمان ادبیات آن جنگ آغاز می‌شود. در دفاع مقدس از همان ساعات ابتدایی حمله عراق به ایران ادبیات دفاع مقدس شکل گرفت. در مورد نثر ادبیات دفاع مقدس گزارش‌ها و اخباری که در همان سال‌های اول منتشر شد قبل از داستان و رمان اتفاق افتاد و بیانگر دوران جنگ بود مانند گزارش‌های حسن باقری که قبل از فرمانده جنگ به عنوان خبرنگار فعایت داشت. رمان‌های دفاع مقدس از سال 59 آغاز شد و اولین آنها در سال 60 به ‌چاپ رسید. در دهه 60 رمان‌های جنگ و دفاع مقدس زیاد داریم. در سال‌های ابتدایی جنگ رمان‌ها به‌عنوان یک دوربین گزارشگر بودند و آنچه درجبهه‌ها و شهرهای که نزدیک جنگ بود می‌گذشت را به مردم انعکاس می‌دادند و همین رسالت ترغیب و تشویق رزمندگان به جبهه‌ها را داشت. در دهه‌های بعد موضوعات جدیدی گسترش پیدا کرد که بیشتر به مسائل انسانی گروید. در مورد تکنیک رمان‌ها نیز بحث تخصصی‌تر می‌شود و نقطه عطف رمان‌های تکنیکی «رضا امیرخانی» است. ایشان در این حوزه به ‌روش مدرنیته عمل می‌کند. دهه 80 و به خصوص سال 84 اوج شکوفایی ادبیات دفاع مقدس در حوزه داستان است که 48 کتاب در همان سال در حوزه ادبیات کودک چاپ شد. حوزه‌های جدیدی نیز در همان سال‌ها دیده می‌شود که به صورت داستانک است. خاطره نویسی و تاریخ شفاهی در اواخر دهه 80 از رمان جلو افتاد و تاریخ شفاهی با رویکرد جدیدی در ادبیات دفاع مقدس خودش را نشان داد.

مهدی قزلی در پایان جلسه اینطور گفت: واژه دفاع مقدس ترکیبی است که در شان آن هشت سال نیست و یک ترکیب منفعلانه است. این انفعال از جایی است که طرف مقابل ما در عرصه‌های بین المللی سیاسی فعال حاضر شد و ما را به شکلی متجاوز نشان داد. به نظر من جنگ نه خوب است و نه بد بلکه عین زندگی است که بالا و پایین دارد. ترکیب ضد جنگ یک ترکیب غیر ادبیاتی است و برای مقاصد سیاسی و گروهی درست شد و به نظرم ترکیب دفاع مقدس هم برازنده آن اتفاق نبود و قابل ادامه هم نیست. ما باید نگاه خود به جنگ و دفاع مقدس را شبیه نگاه جهاد کنیم. به‌ خاطر اینکه دو موضوع مهم در این قضیه داشتیم: 1- وطن 2- امام خمینی(ره) که سمبل تحول بر مبنای اسلام بود.

در پایان نیز با حضور مسئولین و مهمانان از کتاب رونمایی و به هرکدام از شرکت کنندگان یک نسخه از کتاب اهدا شد.