تعامل شهرداری و میراث‌فرهنگی به جای تقابل

شهرداری و میراث فرهنگی همیشه به دلیل دیدگاه هایی که داشته اند در مقابل یکدیگر بوده اند، اما در دوره پنجم شورای اسلامی شهر با تغییر سیاست ها به جای تقابل در بافت های تاریخی مشهد، سیاست تعاملی در ژیش گرفته اند و با کمک  شهرداری بخش هایی از بافت تاریخی مشهد از جمله بازار سرشور و بازار سرپوشیده عملیات مرمتی با مشارکت شهرداری مشهد و میراث فرهنگی خراسان رضوی انجام شده است.

پایان مرمت و احیای بازار سرشور مشهد تا خرداد ۱۴۰۰

محله سرشور یکی از محله‌های قدیمی مشهد بوده که در جنوب شرق محله سراب و غرب حرم مطهر واقع و پس از محله سراب، اعیان‌نشین‌ترین محله مشهد محسوب می‌شده است. راسته بازار اصلی مشهد از این محله شروع می‌شده و پس از قطع حرم مطهر رضوی به محله نوغان می‌رسیده است. معبری مهم به نام کوچه «شور» از این محله آغاز می‌شده و پس از عبور از شرق حرم امام‌رضا(ع) به محله نوغان و راسته بازار دیگر مشهد می‌رسیده است.

هیئت‌های مذهبی زمانی که برای عزاداری به مشهد می‌آمدند، در ابتدای این بازار قدیمی پیش از تشرف به حرم مطهر رضوی استحمام می‌کردند و به همین دلیل این بازار به نام «سرشور» معروف شده است. بازار سرشور رو باز است و در آن همه چیز عرضه می‌شود. این بازار از دوره صفوی تا کنون تغییرات بسیاری به خود دیده اما هیچ گاه از تک و تا نیفتاده است.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص مرمت و احیای بازار سرشور مشهد اظهار کرد: بازار سرشور جزو راسته بازارهایی است که دارای عناصر شاخص برای ثبت در آثار میراث ملی است. محلات مسکونی و حمام‌های قدیمی زیادی در راسته این بازار قرار داشته که نیازمند رسیدگی، بهسازی، مرمت و احیا قرار دارد و یکی از عناصر شاخص بافت‌های تاریخی مشهد محسوب می‌شود.

مرجان اکبری ادامه داد: رسیدگی و بهسازی بافت با ارزش فرهنگی- تاریخی مشهد از اسفند ۱۳۸۸ توسط رئیس سازمان وقت میراث فرهنگی کشور ابلاغ شده است. مرمت و احیای آثار ثبت شده در بافت تاریخی از اولویت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. از سال ۱۳۸۸ که این طرح زیر نظر شهرداری مشهد بوده، توجه چندانی برای احیا و مرمت بازار سرشور صورت نگرفته است.

وی افزود: خوشبختانه در سنوات اخیر با مصوباتی که شورای شهر مشهد آن را هدایت کرده، شهرداری مشهد تا زمانی که شهردار بافت تاریخی مشهد را مشخص کند، وظایف بافت تاریخی را به دوش خواهد کشید. امیدوارم همانطور که کارهای خوبی برای بافت تاریخی مشهد در این دوره شکل گرفته، نظارت‌های میراث فرهنگی استان را نیز مدنظر قرار داده و برای بروز مشکلات کمتر طرح‌های مرمت و احیای بافت‌های تاریخی را از ابتدا به اداره کل میراث فرهنگی استان ارسال کنند.

اکبری ادامه داد: همچنین امیدوارم این روند در شهرداری مشهد تداوم داشته باشد و به زودی شاهد ایجاد شهرداری بافت تاریخی در شهر مشهد باشیم. این تشکیلات مدیریتی کمک خواهد کرد تا یک وحدت رویه در تمام محدوده‌های بافت تاریخی صورت پذیرد تا فقط شاهد مرمت و احیا در یک راسته از بازار نباشیم.

احیای محلات قدیمی نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریتی واحد است

اکبری در خصوص نیاز سایر بافت‌های تاریخی مشهد به مرمت و احیا عنوان کرد: بازار فرش به عنوان یک اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی، راسته کوچه باغ حسن خان، راسته کوچه سالاری مقدم، کوچه پنجه، سراب، سبز، سعدی و خامنه‌ای از جمله راسته‌های قدیمی و تاریخی مشهد است که نیاز به مرمت و احیا دارند. تمامی محلات و کوچه‌های قدیمی و تاریخی نیازمند مرمت و احیا هستند اما این که چگونه برای مرمت اولویت‌بندی شوند، نیازمند یک برنامه‌ریزی و مدیریت واحد است.

پیشرفت ۶۵ درصدی مرمت و احیای بازار سرشور

حسین عبدالله‌زاده، شهردار منطقه هشت مشهد نیز در خصوص عملیات بهسازی و مرمت بازار سرشور تصریح کرد: پروژه بهسازی بازار سرشور از سال گذشته آغاز شده و بازسازی سر درب مغازه‌ها، ساخت یک سر درب برای بازار و پوشش غشایی به صورت چادر نیز انجام گرفته است. از حدود ۹۰ ستونی که برای بهسازی بازار در نظر گرفته شده بود، تنها احداث ۲۰ ستون دیگر باقی‌مانده است. مرمت و احیای بازار سرشور تا کنون ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و تمام تلاش ما این است که تا خرداد سال آتی به پایان برسد.

وی اضافه کرد: به دلیل تردد و ترافیک زیاد بازار سرشور و حضور همزمان مردم و کاسبان کار بهسازی به سختی و کندی انجام می‌شود. در ابتدا ۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون برای بهسازی بازار سرشور قرارداد، منعقد کرده‌ بودیم که به دلیل افزایش هزینه‌ها ممکن است ۲۵ درصد دیگر به آن اضافه شود و مجموع هزینه‌های مرمت و بازار سرشور به حدود ۱۱ میلیارد تومان برسد.

آغاز عملیات بهسازی و اتصال دو محله‌ سرشور و ارگ در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱

شهردار منطقه هشت مشهد در خصوص سایر برنامه‌های شهرداری برای بافت‌های تاریخی این منطقه گفت: برای دو محله سرشور و جنت یا ارگ صنعت پروژه‌هایی تعریف کرده‌ایم که بر اساس اتصال به یکدیگر انجام خواهد شد. این دو طرح با سازمان بازآفرینی نهایی شده و پس از تصویب اعتبارات پیش‌بینی شده برای کف‌سازی و بهسازی این دو محله که منجر به ایجاد یک مسیر تردد به حرم رضوی می‌شود، اجرایی خواهد شد. این دو طرح در برنامه‌های آتی شهرداری منطقه هشت قرار دارد و مطابق طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ اجرا خواهند شد.