معلولیت تنگنایی برای دختران!

قبل از اینکه جواب سوالات ما را بدهد، این طور شروع کرد:«بازهم خدا را شکر که روزی برای ما کم‌توان‌ها در تقویم هست وگرنه احتمال نداشت در تمام طول زندگی‌مان کسی با این بهانه سراغمان را بگیرد«.

ثمین همان ابتدا گفت: «اسم خودم را توی گزارش بیاور ولی درباره بقیه مشخصاتم چیزی ننویس».

او درباره وضعیت خود می‌گوید: « سالم به دنیا آمدم اما فرزند چهارم بودم. تولد چهارمین فرزند آن‌طور که باید برای مادر تازگی ندارد. حق هم دارد، آدم چیزی را که سه تای دیگرش را دارد، از آمدم چهارمیش چقدر می‌تواند خوشحال باشد؟

همانطور که می‌گویند هر کنشی، واکنشی را به دنبال دارد، ماجرای ما هم همین‌طور شد. چهار فرزند سالم یک خانواده به دنیا آمدند بدون هیچ مشکلی، حتی هیچ نقص ژنتیکی در خانواده و فامیل هم وجود نداشت. اما بعد از 16 سالگی که راه رفتن ، خواندن و نوشتن، مدرسه، بازیگوشی، فعالیت اجتماعی، سفر و هیاهو و خلاصه همه چیزهای عادی زندگی را تجربه کردم و همان روزها بود که فهمیدم باید جور دیگری زندگی کنم. چند ماه بعد از تولد 16سالگی‌‌ام بی‌هیچ عارضه قبلی و دلیل علمی و پزشکی محکمی دچار مشکلاتی در راه رفتن شدم. هرچه می‌گذشت اوضاعش وخیم‌تر می‌شد. تا اینکه تیم پزشکی یکی از بیمارستان‌های مشهد تشخیص دادند این نوعی بیماری نادر عصبی است که باعث ضعف ماهیچه‌ها شده و اختلال حرکتی در آنها ایجاد می‌کند. راه رفتن، ایستادن و هرگونه تکان دادن دست و پا دچار مشکلات می‌شود. کنار آمدن با اینکه یهو وقتی ایستاده‌ای، تعادلت بی‌هیچ زنگ خطر قبلی بهم بخورد و نقش زمین شوی، کار آسانی نیست. به خوبی می‌توانم صدای خنده‌های بلند را بعد از هربار اتفاقی زمین خوردن، بشنوم. کنار آمدن با این چیزها آنهم درست توی سن بلوغ کار ساده‌ای نیست. فشاری که از هرطرف به دختران و زنان کم‌توان وارد می‌شود، چیزی نیست که بتوان در یک مصاحبه خبری درمورد آن صحبت کرد. باید ببینید، لمس کنید، حس کنید، باید با سلول سلول بدنتان این موضوع را درک کنید.

اصلا فرقی نمی‌کند از اول با نقص ژنتیکی به دنیا آمده باشی یا نه! دختر که باشی آنهم توی این فرهنگ مردسالارانه، متحمل دردهای ناتوانی و معلولیت بشنوی، از طرف دیگر زمزمه‌های: «طفلکی نمی‌تونه ازدواج کنه، مادر و پدرش چه زجری می‌کشند، نتونی از پس خودت بربیای خیلی سخته، چطور کارهای شخصیت رو انجام می‌دی؟ و خیلی چیزهای دیگر که به زبان آوردنشان قشنگ نیست». ما درد می‌کشیم هم درد جسمانی، هم درد روحی! چون قبول کردن یک دختر معلول در جامعه بدون ترحم و نگاه تحقیر آمیز امکان پذیر نیست».

15 درصد جمعیت جهان دارای نوعی معلولیت

طبقآمارسازمانمللبیشازیکمیلیاردنفریاحدود 15 درصدازجمعیتجهانبانوعیازمعلولیتزندگیمی‌کنند.درسراسرجهانافرادمعلولباموانعفیزیکی،اجتماعی،اقتصادیورفتاریروبروهستندکهآنانراازمشارکتکاملوموثرهمچوندیگراعضایجامعهمحروممی‌سازد.اینقشرازجامعهدرگروهفقیرترین‌هایجهانقرارمی‌گیرندکهبهمنابعاساسیهمچونتحصیل،اشتغال،مراقبت‌هایدرمانی،حمایت‌هایقانونیواجتماعیدسترسیبرابرندارندونرخبالاییازمرگومیردرمیانآنانرخمی‌دهد. بهرغماینوضعیت،افرادمعلولبهطورقابلتوجهیدرروندبرنامه‌هایتوسعهوفرآیندهایآننادیدهگرفتهمی‌شوند. به ویژه اگر زن یا دختر باشند.

بی‌جایی در قانون

افرادمعلولازجملهزنانودخترانمعلولهنوزدربسیاریازجوامعدیدهنمی‌شوندوصرفاًبهمنزلهافرادیمنفعلکهفقطبهره‌مندازبرخیخدماتوامورخیریههستند،نگریستهمی‌شوند. برهمیناساسمعلولینازبسیاریازحقوقاولیهواساسیخوددرجوامعمحروممی‌شوند. حقوقینظیرحقدسترسیبهنظامآموزشعمومی،حقاشتغال،حقزندگیمستقلدراجتماع،حقرفتوآمدآزادانه،حقرأی،حقمشارکتدرفعالیت‌هایورزشیوفرهنگی،حقبهره‌مندیازحمایت‌هایاجتماعی،حقزندگیدرساختمانمتناسبباوضعیتخودوبهره‌مندیازتکنولوژیمدرن،حقدسترسیبهعدالت،آزادیانتخابدرمان‌هایپزشکیوحقمبادرتبهانجامامورحقوقیهمچونخریدوفروشاموال.

خشونت به خاطر معلولیت

مهم‌ترینعاملیکهدرنقضحقوقزنانودخترانمعلولبداناشارهمی‌شود،عبارتستازسوءداوریاجتماعواینکهدربرخیجوامعهنوزاینافرادنهبهمنزلهدارندگانحقوق،بلکهافرادیکاملاًمنفعلوفاقدحقوقواختیاراتتلقیمی‌گردندکهبایدازسویاجتماعوافرادموردترحمقرارگرفتهوصرفاًازخدماتیبهره‌مندشوندوهمینامراینگروهاززنانودخترانمعلولرابهشدتدرمعرضخشونت‌هایمختلفقرارمی‌دهند.

امروزهکنوانسیونحقوقمعلولینبهعنوانمهم‌ترینسندبین‌المللیحمایتازحقوقمعلولینقلمدادمی‌شودکهکشورهایبسیاریازجملهکشورجمهوریاسلامی ‌ایرانآنراتصویبنمودهوحمایتازحقوقمعلولیندرمقابلاعمالتبعیضراموردتوجهقراردادهاست.

کمیتهحقوقمعلولینبهعنواننهادنظارتیکنوانسیون،فعالیتخودراآغازکردهودولت‌هایعضومتعهدهستنددررابطهباچگونگیایفایتعهداتخودمطابقباکنوانسیونبهاینکمیتهگزارشدهند.

دهانی تلخی از خوردن حلوا

بااینوجودوضعیتزنانودخترانمعلولباتوجهبهآسیب‌پذیریایشانموردتوجهویژهقرارگرفتهاست؛چنانچهکمیساریایعالیحقوقبشرمللمتحددرسال 2012 گزارشمفصلیدررابطهباخشونتعلیهزنانودخترانمعلولبهشورایحقوقبشرارائهداد.

البتهاستانداردهایبین‌المللیمتعددیحمایتازحقوقزنانودخترانمعلولراموردتوجهقرارداده‌اند. چنانچهکمیتهمنعتبعیضعلیهزناندرنظریهتفسیریشماره 19 خوداعمالهرگونهخشونتعلیهزنانودخترانمعلولرادرخانواده،اجتماعوسطوحدولتیممنوعکردهوتأکیدنمودهاستکهخشونتمبتنیبرجنسیتعلیهزنانودخترانبهمنزلهمانعبسیارمهمی‌برایبهره‌مندیایشانازکلیهحقوقوآزادی‌هایزنانودخترانتلقیمی‌گردد.

کنوانسیونحقوقمعلولیننیزتصریحمی‌کندکهزنانودخترانمعلولاغلبدرخانهویاخارجازآندرمعرضخشونت،صدمه،اذیتوآزار،بدرفتاریبی‌توجهیویااستثمارقراردارند. همچنینازاینکهبرخیمعلولینموردتبعیضمضاعفقرارمی‌گیرند،ابرازنگرانیکردهومعتقداستزنانودخترانقطعاًدرزمرهاینافرادقراردارند.

علاوهبراین،ماده 23 كنوانسيونحقوقکودکنیزحمایتازکودکانمعلولوازجملهدخترانمعلولرامدنظرقراردادهاست. بنابرتصريحكميتهحقوقكودكاینمادهبايدبهعنوانيكاصلراهنماجهتاعمالكنوانسيوندررابطهباكودكانمعلولموردتوجهقرارگيرد. كليهاقداماتاتخاذيتوسطدولت‌هايعضودررابطهباشناساييحقوقكودكانمعلول،بايددرراستايتحققاينهدفباشد.