ترامپ تا کجا پیش می‌رود؟

علی روغنگران
در طول مدت رقابت نفس گیر دو کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا شاید آنچه بیشتر از اصل رقابت ترامپ و بایدن توجه رسانه ها و افکار عمومی را به خود جلب کرد، رفتار خارج از عرف رئیس جمهور آمریکا پس از اشتباه از آب درآمدن محاسبات وی و بالا رفتن احتمال پیروزی رقیب دموکراتش بود. رفتاری که باعث برخی نگرانی‌ها درباره بحران‌های پساانتخاباتی در آمریکا شد. اظهارات دونالد ترامپ در به چالش کشیدن روند انتخابات آمریکا این پرسش‌ها را پیش می‌کشد که آیا این ساختار مستعد خشونت‌های سیاسی و بحران‌های پساانتخاباتی است؟ چرا علیرغم شکاف‌های قومی، نژادی و فرهنگی که از قبل بوده در این دوره نگرانی‌ها بابت وقوع بحران پساانتخاباتی در آمریکا زیاد شده است؟ اصولا هنر کمپین‌های انتخاباتی در این است که مسائل روزمره و عادی را مقداری هیجانی و احساسی جلوه می‌دهند. اصطلاحا می‌گوییم کمپین یعنی برانگیختگی؛ برانگیختگی احساسات مردم. مردم در فضای انتخابات که قرار می‌گیرند، همانگونه که خود ما هم تجربه کردیم، احساس می‌کنند اگر انتخابات را ببازند همه چیز تمام شده است و اگر آن را ببرند همه چیز گل و بلبل می‌شود. در حال حاضر در ایران هم برخی فکر می‌کنند اگر بایدن بیاید همه چیز ارزان می‌شود و برخی هم فکر می‌کنند با انتخاب مجدد ترامپ همه اختلافات میان تهران و واشنگتن با مذاکره ای برق آسا حل می‌شود. واقعیت این است که هنر کمپین‌های انتخاباتی در این است که فضا را برانگیخته کنند تا رای دهنده برای رفتن پای صندوق رای انگیزه داشته باشد. این شکاف‌های فرهنگی، قومی و نژادی در آمریکا شکاف‌های جدیدی نیست و پیش از این هم بوده، اما از سال 2016 فردی در آمریکا پیدا شده که این شکاف‌ها را بزرگنمایی و تحریک می‌کند. در مناظرات انتخاباتی می‌گوید طرفداران من بنشینند و آماده باشند. تا حالا چنین چیز‌هایی در کمپین‌های انتخاباتی نبوده ترامپ خارج از قاعده رایج و سیاست در آمریکا عمل کرده است. به هرحال کسانی که صحنه سیاست آمریکا را تحلیل می‌کنند نگران این هستند که مبادا ترامپ بخواهد حرکتی خارج از قاعده مرسوم انجام بدهد.

به چالش کشیدن روند انتخابات توسط ترامپ این پرسش‌ها را پیش می‌کشد که آیا این ساختار مستعد خشونت‌های سیاسی و بحران‌های پسا انتخاباتی است؟ چرا علیرغم شکاف‌های قومی، نژادی وفرهنگی که از قبل بوده در این دوره نگرانی‌ها بابت وقوع بحران پساانتخاباتی در آمریکا زیاد شده است؟

اما واقعیت این است که نظام سیاسی آمریکا تا الان نشان داده است حاکمیت قانون در آن به قدری قوی شده که این شکاف‌ها را به شکل مسالمت آمیز مدیریت کند و امکان جا به جایی مسالمت آمیز قدرت از طریق انتخابات را تضمین کند. بعضی در ایران می‌گویند اگر موضوع به دیوان عالی برود ترامپ برنده است، ولی چنین چیزی نیست. به هر حال دیوان عالی همان قوه قضائیه در آمریکاست. قضات دیوان عالی عموما افرادی هستند که به صورت مادام العمر انتخاب می‌شوند و افرادی معتبر و غیرسیاسی هستند. این طور نیست که ناگهان بیایند یک میلیون رای را به نفع ترامپ باطل کنند. چنین چیزی با توجه به حاکمیت قانون در آمریکا بعید به نظر می‌رسد. استراتژی که ترامپ مبنی بر بازشمارش آرا در پیش گرفته نمی‌تواند راه به جایی ببرد. به هر حال در آمریکا به داور این اختلافات اعتماد دارند. در آنجا داور سیاسی قوه قضائیه است. وقتی در جامعه نسبت به استقلال قوه قضائیه و بی‌طرفی آن اعتماد داشته باشند مردم عموما دعوای خود را به قوه قضائیه می‌برند. این رویه‌ای بوده که تا حالا در آمریکا وجود داشته است. مثلا موضوعی مثل سقط جنین در آمریکا موضوعی بسیار حساس است یا آموزش نظریه تکامل داروین در مدارس آمریکا 20 سال است از موضوعات بحث برانگیز در آمریکاست. بار‌ها سر آن دعوا شده، اما تا به حال به خشونت کشیده نشده است. برای اینکه آنجا قاعده بازی این است که «اگر اختلافی دارید از طریق مراجعه به دادگاه حلش کنید.» ایالتی در آمریکا یک بار تدریس نظریه داروین را مجاز اعلام کرد، اما مذهبی‌ها و کاتولیک‌ها شکایت کردند. دادگاه رای داد که استدلال این‌ها درست است. این که ترامپ شکایت بکند این شکایت باید مستدل باشد. حقوق مبتنی بر استدلال است. اینکه یک نفر بیاید بگوید من نمی‌دانم این رای‌ها از کجا آمده است، این از ناآگاهی او نسبت به روند انتخابات حکایت دارد. مگر می‌شود رای دهنده‌ای که قبل از انتخابات، اطلاعاتش را ثبت کرده؛ عنوان و مشخصاتش موجود است بعد یک نفر بیاید ادعا کند در صندوق 20 هزار رای اضافه شده است. قطعا اینطور نیست. این دعوایی که ترامپ به راه انداخته است باید مستدل باشد، وکلایی که می‌گیرد باید استدلال کنند که انتخابات چرا از نظر آن‌ها مخدوش است. افراد برای ما در سیاست مهم هستند. اینکه چه کسی بیاید و چه کسی برود. این طور نیست که فرقی با هم نداشته باشند و برای ما مهم نباشد. ترامپ کار‌هایی کرده است که خرق عادت بوده و در آمریکا تا به حال سابقه نداشته است؛ بنابراین بخش‌هایی از جامعه آمریکا را که تا حالا احساس می‌کردند نمایندگانی در حاکمیت ندارند، فعال کرده است؛ گرو‌های تندرویی که در آمریکا جزو نیرو‌های حاشیه نشین بودند؛ نیرو‌هایی که اساسا سهمی در سیاست نداشتند، همین گرو‌ها به واسطه عملکرد ترامپ امروز احساس می‌کنند که فضای مناسبی دارند که خودی نشان بدهند و وارد فضای سیاست بشوند. سرکار آمدن ترامپ آن ها را امیدوار کرده است که می‌توانند صدایی در سیاست داشته باشند. ولی این فضای برانگیختگی ناشی از انتخابات و حضور ترامپ تا الان نتوانسته بر فضای حاکمیت قانون و رویه‌های از قبل موجود غلبه کند و خود را به سیاست آمریکا تحمیل کند. بدون شک نهاد‌های قانونی و نظامی آمریکا این خشونت‌های محدود را مهار خواهند کرد. کما اینکه از روز (14 آبان ماه) دادگاه‌ها حکم دادند که نیرو‌های پلیس فدرال حق دارند، وارد حوزه‌های شمارش آرا شوند. این در حالی است که در آمریکا ورود نظامیان به حوزه‌های انتخاباتی ممنوع بوده است، ولی دادگاه‌ها حکم دادند که این بار در حوزه‌های شمارش آرا، پلیس فدرال مستقر شود تا بتوانند شرایط را کنترل کنند.