سانسور با ذات تئاتر در تعارض است

فاطمه تنانی

تئاتر، زبانی است که از طریق آن می‌توان بسیاری از مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را به تصویر کشید. این هنر در دوره‌های مختلفی در کشور با رشد و رکود روبه رو بوده است. برای مثال در اواخر دهه 40 تئاتر در ایران مورد اقبال واقع شد، اما در اوایل انقلاب دوباره با نوعی رکود روبه رو شد. هر چند این هنر چند سالی است که توانسته جایگاه مناسبی در میان مردم برای خود به دست آورد. مشهد نیز از این وضعیت مستثنا نبوده و در دوره اخیر رشد و شکوفایی تئاتر و حضور هنرمندانی جوان و بااستعداد را به خود دیده است. به طوری که هنرمندان  مشهدی توانستند جوایز ارزشمندی را در جشنواره های مختلف به دست آورند.

اما چه شد که بعد از یک دوره افول، مشهد توانست در عرصه هنر تئاتر دوباره بدرخشد؟ سروش طاهری، بازیگر و کارگردان تئاتر با اشاره به صبغه تاریخی هنر و ادبیات در منطقه خراسان به نقش مدیریت شهری نیز در بهبود و رشد این هنر اشاره کرده است.

ریشه تئاتر خراسان غیرقابل انکار است

طاهری با بیان اینکه «از آنجا که تئاتر ریشه گرفته از ادبیات بوده و همواره بر پایه متون مکتوب جلو رفته، فکر می کنم که ریشه و صبغه تئاتر خراسان غیرقابل انکار باشد» اظهار کرد: اگر بخواهیم بحث اجراهای عمومی و جشنواره ها را مد نظر قرار دهیم خراسان همواره در این زمینه حرفی برای گفتن داشته است. از نظر من شهرهایی چون تبریز، گیلان و مشهد برجسته ترین نقاط در حوزه تئاتر هستند که دلیل این هم نفوذ روس ها در این مناطق بوده؛ چراکه روس ها در حوزه تئاتر فعالیتی برجسته دارند. اما در این بین شهر مشهد توانسته خود را بالاتر و بهتر از دیگر مناطق در عرصه هنر تئاتر نشان دهد.

رکود گذرا

وی با اشاره به دوره رکود در تئاتر مشهد تشریح کرد: در زمینه تئاتر با دو دوره رکود روبه رو بوده‎ایم. این رکود از اواخر دهه 70 شروع و تا اواسط دهه 80 ادامه پیدا می‌کند. از نظر من ما در چند سال اخیر نیز با یک دوره رکود مواجه بوده‌ایم که طی سال‌های 97 تاکنون اتفاق افتاده است؛ به این دلیل که نسل در حال تغییر است و افرادی که سال‌ها در این عرصه فعالیت می‌کردند در حال فاصله گرفتن از هنر تئاتر هستند؛ بنابراین افراد جدید در این عرصه روی کار آمدند و این شرایط، وضعیت فعلی تئاتر خراسان را تشکیل داده است.

تئاتر خراسان تا حرفه‌ای شدن کمی فاصله دارد

طاهری با بیان اینکه «تئاتر خراسان تا حرفه‌ای شدن کمی فاصله دارد» توضیح داد: حرفه‌ای شدن تئاتر خراسان به این معنا است که افراد فعال در این حوزه بتوانند به قعالیت خود به عنوان یک حرفه نگاه بکنند؛ چرا که فعالیت در این حرفه نه تنها برای هنرمندان مشهدی، بلکه برای هنرمندان کل کشور صرفه اقتصادی ندارد. مگر در مشهد چند سالن تئاتر وجود دارد؟ باید توجه داشت زمانی هنرمندان فعال در این عرصه می‌توانند تئاتر را به عنوان حرفه خود قلمداد کنند که حداقل 20 سالن خصوصی و دولتی تئاتر در شهر وجود داشته باشد تا بتوان در آن فعالیت کرد.

این کارگردان تئاتر با اشاره به حمایت‌های شهرداری مشهد از این هنر تصریح کرد: شهرداری در این حوزه حمایت‌های خوبی داشته است، اساسا شهرداری مشهد از هنر به خوبی حمایت می کند. از سویی دیگر شهردار فعلی مشهد نیز برای هنر احترام زیادی قائل است.

مشهد، شهری سرشار از فرهنگ و انواع نگرش‌ها

طاهری در رابطه با جنبه‌های منفی موجود در تئاتر خراسان ادامه داد: از دیدگاه من مشهد، شهری سرشار از فرهنگ و انواع نگرش ها است؛ در نتیجه باید محدودیت هایی که برای فعالیت هنرمندان در این شهر ایجاد شده، کاهش یابد و این اجازه وجود داشته باشد که هنرمندان کار خود را انجام دهند. در واقع هنرمندان تئاتر بودند که سال‌ها فرهنگ اسلامی را در این عرصه به نمایش گذاشتند. کسانی چون کیوان صباغ، عبدالله برجسته، علی حاتمی نژاد، محمد جهان و…

سانسور با ذات تئاتر در تعارض است

وی با بیان اینکه «فعالان عرصه هنر مدام خود سانسوری می‌کنند تا مشکلی برایشان ایجاد نشود» توضیح داد: این سانسور شدن با ذات اعتراضی تئاتر و ذات پویای این هنر در تعارض و منافات است و باعث ایجاد مشکل می شود.

این کارگردان در پاسخ به این پرسش که آیا ساخت پردیس تئاتر در مشهد می‌تواند گامی مثبت در جهت ارتقای هنر در این شهر باشد، افزود: همیشه مردم شهر مشهد و هنرمندان آن از نبود یک مکان و مرکز منسجم برای تئاتر ناراضی بودند؛ در نتیجه ساخت چنین پردیس تئاتری در شهر مشهد اتفاقی بسیار درست و فرخنده ای‌است. هرچند تنها نباید اکتفا به ایجاد یک مرکز برای تئاتر کرد؛ چراکه باید کار ساخت این سالن به پایان برسد بعد ببینیم مدیریت آن را چه کسی بر عهده می گیرد، آیا این پردیس به عنوان یک پاتوق فرهنگی و ایجادکننده تفکری تئاتری برای شهر مشهد محسوب می شود یا خیر و….