معادن خراسان رضوی بدون مسئول ایمنی

ایران و بالاخص خراسان رضوی به لحاظ برخورداری از انواع مواد معدنی جزء کشورهای برتر جهان محسوب می‌شود و هم‌اکنون از 68نوع ماده معدنی در کشور 46نوع ماده در خراسان رضوی وجود دارد. این استان مانند هر منطقه یا محل دیگری دارای شرایط و ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی و دارای شرایط به لحاظ معدنی، بسیار مطلوب است.

قسمت شمالی خراسان رضوی که میزان بارندگی و وضعیت هوایی بهتری دارد ذخایر معدنی و استراتژیک کمتر و در مناطق جنوبی و شرقی که وضعیت نامناسبی به لحاظ اقلیمی است. ذخایر عظیم و استراتژیکی مثل سنگ آهن وجود دارد.

معادن غنی و گران‌بهای استان با وجود اینکه منابع ثروت محسوب می‌شوند و بهره برداری و فرآوری آن‌ها می‌تواند جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشد اما نبود برنامه منسجم امکان بهره‌گیری مطلوب از آن‌ها را فراهم نکرده و بخش معدن مهجور مانده و برنامه مناسب و یکپارچه برای پشتوانه این ثروت و توسعه صنایع معدنی هنوز تدوین نشده است.

برای پیگیری وضعیت کنونی معادن خراسان رضوی به سراغ تعدادی از مسئولان استانی و از جمله مسئولان خانه صنعت و معدن این استان رفتیم، اما متاسفانه پس از تماس‌های مکرر و تلاش‌های فراوان «صبح امروز» بسیاری از سوالات را بی‌پاسخ گذاشتند و هیچکس حاضر به همکاری نشد. به نظر می‌رسد آن طور که باید و شاید آمار و ارقام مربوطه در این سازمان در دسترس نیست.

خراسان رضوی دارای 830 معدن دارای پروانه بهره‌برداری است

معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: طبق قانون معادن، معادنی که بیشتر از 25 نفردرآن‌ها مشغول به فعالیت هستند،‌ علاوه بر مسئول فنی باید مسئول ایمنی و بهداشت نیز داشته باشند و درمعادن با تعداد کارکنان کمترمسئول فنی بخش ایمنی و بهداشت را هم برعهده دارد.

رضا شجاعی با بیان اینکه هم اکنون 830معدن دارای پروانه بهره‌برداری در خراسان رضوی مشغول به فعالیت هستند، افزود: تنها 36معدن از این تعداد بیشتر از 25نفر نیرو دارد.

شجاعی ادامه داد: معادن فلزی و خاک‌های صنعتی همچنان مشغول به فعالیت هستند وشرایط خوبی دارند اما به دلیل رکود بازارمسکن و کم شدن ساخت‌وسازها معادنی که در بخش سنگ‌های ساختمانی و یا مصالح ساختمانی فعالیت دارند دچار مشکلاتی در حوزه فروش هستند.

در عمده معادن خراسان رضوی مسئول حفاظت، ایمنی و بهداشت وجود ندارد

مرتضی کرامت، رئیس خانه معدن خراسان رضوی در خصوص وضعیت نابسامان معادن در خراسان رضوی گفت: به صورت کلی معادن در خراسان رضوی همانند کل کشور وضعیت مطلوبی ندارند و رکود نیز در این حوزه همانند سایر حوزه‌ها به شکل مضاعف به چشم می‌خورد و آن هم جدا از عوامل درونی و مشکلات بین‌المللی به مسائل قانونی و موانعی که بر سر راه وجود دارد و بی‌تدبیری‌هایی که درحوزه اجرای قانون ایجاد می‌شود، وابسته است و این بدان معناست که همانطور که احساس می‌کنیم تعدادی از قوانین نیاز به اصلاح دارند، نحوه اجرای آن‌ها نیز نیازمند تغییراتی است تا شرایط برای فعالیت‌های معدنی تسهیل شود و نخستین کاری که باید صورت بپذیرد این است که دید جامعه و همینطور مسئولان نسبت به حوزه معدن تغییر کند.

وی ادامه داد: متاسفانه هنوز این تفکر وجود دارد که  معدن‌دار کسی است که همانند جستجوگر گنج از زیر زمین ثروتی را پیدا می‌کند و اموالی که متعلق به همه ملت است را استفاده می‌کند، درحالی‌که این دیدگاه صحیح نیست و باید بازبینی و اصلاح شود.

نیاز معادن استان به افراد دارای تخصص

کرامت فعالیت معدنی را جزء سخت‌ترین فعالیت‌های موجود دانست و عنوان کرد: معدن داران در دوردست‌ترین و کم‌برخوردارترین نقاط کشور که فاقد صنعت و کشاورزی هستند،‌ فعالیت می‌کنند و به این دلیل همیشه شایسته تقدیراند که در آن مکان‌ها اشتغال ایجاد کرده‌اند و به واسطه ایجاد زمینه اشتغال از بروز خیلی از مشکلات اجتماعی که حاصل بیکاری‌اند،‌ جلوگیری به عمل آمده است.

وی اظهار کرد: بنابراین باید در راس مسئولیت‌های حوزه معادن به دلیل حساسیت بالایی که دارد، افرادی دارای تخصص و شناخت کافی و همچنین  دلسوز قرار بگیرند.

رئیس خانه معدن خراسان رضوی تاکید کرد: دیدگاهی که در سازمان‌های مربوطه وجود دارد که بر اساس آن از شخص معدن‌دار تحت عنوان حقوق دولتی،‌ دارایی و مالیات باید از او پول گرفته شود، به طور یقین باید ‌اصلاح و زمینه برای فعالیت معدن‌دار ایجاد و تسهیل شود.

وی با اشاره به «حادثه معدن یورت» بیان کرد: با مطالعه گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی مسئله قابل تامل  این است که این حادثه قابل پیشگیری بوده و در ادامه می‌توان نتیجه گرفت که نبود توجه لازم به مسائل ایمنی و نظارت درست که جزء وظایف مسئولان فنی و ایمنیِ معدن محسوب می‌شود، کاملا محسوس است، مقوله‌ای که مدت‌ها است مورد نقد فعالان حوزه معدن بوده و باید روندهای مربوطه اصلاح شود تا شاهد تکرار وقایع تاسف باری مانند این حادثه و ایجاد خسارت جانی و مالی به تلاشگران حوزه معدن نباشیم.

نبود توجه در حوزه نظارت بر مسئولان حفاظت وایمنی معادن

کرامت به آیین‌نامه اجرایی معادن اشاره و بیان کرد: مسئولیت ایمنی برای معادنی که کمتر از ۲۵کارگر دارند به عهده مسئول فنی است. اما معادنی که بیش از این تعداد کارگر داشته باشند باید مسئول حفاظت و ایمنی صلاحیت‌دار نیز داشته باشند و مستمر مورد بررسی و نظارت قرار گیرند، که در هر صورت این امر متاسفانه آنطور که باید جدی گرفته نشده و با وجود حساسیت مسئله به درستی و در عمل به صورت دقیق اجرا نمی‌شود.

وی بیان کرد: در پایان باید اشاره شود که اکثر بهره‌برداران معادن، بیش از هر فرد و نهاد دیگری دغدغه حفاظت از همکاران خود، کارگران و کارمندان فعال در حوزه معدن را دارند، امید است با نگاه منطقی و رویکرد تخصصی، حوادث در این حوزه به حداقل رسیده و دیگر شاهد چنین وقایع دردناکی نباشیم.

کم‌کاری خراسان رضوی در حوزه معادن

سعید باستانی، نماینده مردم تربت حیدریه، زاوه و مه‌ولات در مجلس شورای اسلامی در ادامه این گزارش گفت: ما در حوزه معادن در خراسان رضوی بسیار کم کار کرده‌ایم و همچنین اقداماتی که باید سازمان زمین شناسی در خصوص اکتشافات معادن انجام می‌داده نیز به نسبت بقیه استان‌ها ضعیف بوده و به نظر من یکی از نقاط ضعف عملکردی خراسان رضوی در این حوزه همین است.

وی عنوان کرد: اکنون نیز در خراسان رضوی معادن بسیاری داریم که از لحاظ کاری شرایط مطلوبی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به معادن طلا و آهن اشاره کرد که دارای امنیت بالایی هستند اما معادنی هم داریم که از لحاظ ایمنی بسیار ضعیف عمل می‌کنند و به صورت کلی معجونی از همه این‌ها را داریم.

سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: سازمان نظام مهندسی معدن به عنوان متولی اصلی و سازمان صنعت، معدن و تجارت هم به عنوان ناظر در خصوص مبحث ایمنی مسئولیت این کار را بر عهده دارند که باید در حوزه معادن ضعیف‌تر، ‌به صورت جدی اقدام کنند.

وی در خصوص حادثه یورت نیز افزود: گزارش معدن یورت در مجلس قرائت و مشکلات موجود بیان و بررسی شد. البته علت اصلی حادثه هنوز مشخص نشده اما با واکاوی مسائل پیرامون حادثه،‌ مشخص شد که از جانب چه دستگاه‌ها، ‌مراجع و افرادی کوتاهی‌هایی صورت گرفته که بخش عمده آن متوجه مالکان معدن و حوزه مدیریتی معدن بود. همچنین بخش نظارتی آن هم به سازمان نظام مهندسی معدن و‌سازمان صنعت، معدن و تجارت مربوط می‌شد.

متاسفانه به جهت تکمیل گزارش پیش رو نیازمند همکاری سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی بودیم که با وجود انتظاری 20 روزه با عدم همکاری روابط عمومی این سازمان، مواجه شدیم.

گزارشی از هانیه فیاض