صبح امروز گزارش می‌دهد:

همه در قبال زباله‌گردی مسئولیم و هیچکس مسئول نیست

سارا ایزد خواه

دیدن زباله‌گردها امری عادی در جامعه شده و گویی حضور آن‌ها و فعالیتشان برای مردم نوعی رسمیت یافته است. اگرچه که زباله‌گردی در بسیاری از شهرها رشد داشته، اما در مشهد روزبه‌روز به تعداد این افراد افزوده می‌شود. وضعیت نابسامان اقتصادی، تعطیلی کارخانه‌ها، اعتیاد، عدم ارائه مهارت‌های صحیح به افراد، رشد روزافزون مهاجرت و حاشیه‌نشینی در مشهد، نبود حمایت‌های سازمان‌یافته از این افراد به‌ویژه کودکان منجر به بروز چنین آسیبی در پایتخت معنوی جهان اسلام شده است.

اگر کمی نسبت به جامعه خود حساس باشید حضور این افراد را به‌خوبی در پیرامونتان حس می‌کنید. کنار ما در جستجوی زباله هستند، زیر سایه سطل‌های بزرگ زباله استراحت می‌کنند، پسماند غذای پیدا کرده در زباله‌ها را می‌خورند و حتی کودکان زباله‌گرد درون سطل‌های زباله بازی می‌کنند و معیشت خود را لابه‌لای آشغال جست‌وجو می‌کنند. نخستین باری که با زباله‌گرد هم‌کلام شدم زمانی بود که دو کودک حدودا 7-8 ساله را دیدم که یکی از آن‌ها در سطل زباله شهرداری در گوشه پیاده‌رویی که سرتاسر آن میوه‌فروشی بود بازی می‌کرد.

داخل سطل زباله بود و با خوشحالی کارتن‌ها و سبدهای میوه‌ داخل سطل را به کودک دیگر می‌داد. به او گفتم: چرا داخل سطل می‌روی و زباله‌ها را جمع می‌کنی؟ با خوشحالی گفت: «داریم بازی می‌کنیم، کلی کارتن جمع کردیم». دوباره مشغول بیرون انداختن کارتن‌ها شد. به او گفتم: دستکش داری استفاده کنی؟ گفت: «آره ما تو خونمون کلی کارتن داریم، دستکش هم داریم». و چندتا کارتن را داخل کیسه خود و دوستش گذاشت و با هم رفتند.

در اطراف قبرستان خواجه‌ربیع، پدری را دیدم که همراه دختر کودکش که لباس مدرسه به تن و کیفی بر دوش داشت در میان سطل‌های زباله درحال جمع‌آوری آشغال بودند. دختر، کیسه کوچکتری در دست داشت و زباله‌های سبکتر را در آن قرار می‌داد و پدر به او توضیح می‌داد که چه نوع زباله‌ای را درون کیسه‌اش بگذارد.

شغلی شریف‌تر از دزدی

جلو رفتم و با پدر صحبت کردم، زمان برد تا اعتماد کند، اما برایم شرح داد:زباله‌گردی از دزدی شریف‌تر است

« سه ماه است که زباله جمع می‌کنم، قبلا در کارگاهی کفاشی کار می‌کردم، اما زمانی که کارگاه ورشکسته شد نتواستم کار جدید پیدا کنم، بیمارم و کار سنگین نمی‌توانم انجام دهم. برای تأمین خرج خانواده‌ام شروع به جمع کردن زباله کردم، هرچند که همسرم مرا ترک کرده و می‌خواهد از من جدا شود. همراه دخترم زباله جمع می‌کنیم. از مدرسه که می‌آید برای اینکه تنها در خانه نباشد او را همراه خود می‌آورم. دوست ندارم دست به آشغال بزند، اما می‌خواهد کمکم کند. سعی می‌کنم فقط کارتن بردارد، بارش را هم خودم بیشتر مواقع حمل می‌کنم، شرایط زجرآوری است از دیدن دخترم در این وضعیت بیزارم و از خودم متنفر می‌شوم، اما او تنهاست و ما نیاز به درآمد داریم، حداقل این کار از دزدی و مال مردم خوردن شریفتر است».

این گفت‌وگو مقدمه‌ای شد برای جستجوی مکان تحویل زباله این افراد و کندوکاو از وضعیت کسانی که زباله‌ها را تحویل می‌دهند و افرادی که این زباله‌ها را از هم تفکیک می‌کنند. به پرکندآباد رفتیم در راه پیرمردی افغانستانی حدودا 60 ساله در حال هل دادن گاری سنگین بود. از او خواستم چرایی فعالیت در این کار را برایم شرح دهد، گفت: « تقریبا دو ماه می‌شود که وارد این کار شدم، قبلا کارگر سرگذر بودم، اما سنم که بالاتر رفت گفتند کارگر پیر نمی‌خواهیم. مجبور شدم این کار را انتخاب کنم تا خرج خانواده‌ام درآید. پنج نفر هستیم. تقریبا روزی 30 هزار تومان درآمدم است، اما بعضی روزها هم اصلا درآمدی ندارم».

مأموران شهرداری کیسه زباله و گاریمان را ضبط می‌کنند

از او پرسیدم قیمت زباله که بیشتر شده درآمدتان تغییری نکرده است، پاسخ داد: «اگر قیمت زباله گرانتر هم شود از ما با همان نرخ قبلی می‌خرند». پرسیدم اگر مأموران شهرداری، زباله‌جمع‌کن‌ها را در خیابان ببیند چه کاری انجام می‌دهند؟ گفت: «بارمان را می‌گیرند و تحویل ماشین‌های بازیافتی می‌دهند و گاری‌ام را هم خودشان برمی‌دارند. ما هم نمی‌توانیم چیزی بگوییم».

به یک انبار تفکیک زباله غیرقانونی رسیدیم، خود را دانشجو معرفی کردیم و از مسئول انبار خواستیم تا اجازه دهد با برخی از زنانی که آنجا کار می‌کنند گفت‌وگو کنیم. اجازه داد داخل رویم، بوی زباله امکان نفس کشیدن را سخت کرده بود، سگ‌های بیمار در اطراف انبار، پرسه می‌زدند. چند نفری داشتند زباله‌هایشان را وزن میکردند، هر چه تلاش کردیم، نتوانستیم وارد انبار شویم فضا سرشار از زباله بود و نمی‌شد از آنجا عبور کرد، مجبور شدیم بیرون بایستیم و خواهش کردیم، آن‌ها برای گفت‌وگو بیرون آیند. خانمی مسن همراه دختر جوانش نزد ما آمدند. لباس مخصوص یا ماسکی نداشتند و تنها دستکش پارچه‌‌ای در دستشان بود. مادر برایمان از فعالیتش و همکاری فرزندانش در این انبار گفت:«ایرانی هستم و دو سال است که در این انبار، همراه فرزندانم زباله‌هایی که آورده می‌شود را از هم تفکیک می‌کنیم. قبل از این کار، کشاورزی می‌کردیم، اما با سختی کار کشاورزی و بالا رفتن هزینه‌ها تصمیم گرفتم که این کار را با کمک فرزندانم انجام دهم. شوهرم دو زن دیگر دارد و من و فرزندانم را رها کرده، از آنجا که اجاره‌نشین هستم، درآمدم به تنهایی کفاف زندگی را نمی‌داد. در نزدیکی همین انبار تفکیک زباله، خانه‌ای اجاره کردم که اجاره آن ماهیانه 200 هزار تومان است و گاز هم ندارد».

تفکیک یک تُن زباله در روز

«روزی 35-40 هزار تومان درآمد داریم. ساعت کاری من و فرزندانم از 8 صبح تا 5 عصر است و باید در این مدت، یک تن زباله تفکیک کنیم. خرج زندگی زیاد است». از دختر 18 ساله‌اش خواستم علت فعالیت در این انبار زباله را برایمان شرح دهد:

برای تأمین هزینه جهازم، زباله تفکیک می‌کنم

«مجبور هستم، کار دیگری یاد ندارم و فقط تا کلاس چهارم درس خواندم، تازه ازدواج کردم -شوهرم افغانی و کارگر سر گذر است- و برای تأمین هزینه جهازم اینجا زباله از هم جدا می‌کنم. خواهر بزرگترم همراه برادر 13 ساله‌ام- او هم تا کلاس پنجم بیشتر درس نخوانده با اینکه خیلی به درس خواندن علاقه دارد- در اینجا تفکیک زباله می‌کنند. از آنجا که کسی در خانه نیست تا از خواهر 5 ساله‌ام مراقبت کند، او را هم به انبار می‌آوریم و گاهی به ما کمک می‌کند. هر چند در اطراف جاده قدیم و قلعه فیض‌آباد تعداد زیادی انبار تفکیک زباله وجود دارد و بچه‌های‌ زیادی هم آنجا کار می‌کنند».

عدم آموزش تفکیک زباله به زباله‌گردان

از او پرسیدم تاکنون از شهرداری یا مراکز بهداشت، افرادی برای آموزش به شما در راستای جلوگیری از ابتلا به بیماری به اینجا آمده‌ یا امکاناتی در اختیارتان قرار داده‌اند؟ گفت: «تاکنون کسی برای آموزش مسائل بهداشتی به اینجا نیامده است هرچند که ما خودمان مراقب هستیم، معمولا زمانی که سرنگ یا زباله عفونی ببینیم به آن دست نمی‌زنیم تا مریض نشویم. ماسک هم استفاده نمی‌کنیم چون نفسمان بند می‌آید خوشبختانه تاکنون هیچکداممان بیمار نشدیم فقط گاهی سرفه می‌کنیم».

مادر توضیح می‌دهد: «اینجا 10 تا 12 نفری کار می‌کنیم که تنها ما ایرانی هستیم و هیچکدام بیمه نیستیم. امکاناتی هم برای انجام این کار در اختیار نداریم. هر چند اگر کار دیگری می‌شد انجام بدهیم حتما سراغ آن کار می‌رفتیم. پادرد شدیدی دارم و نمی‌توانم در کارخانه‌ای کار کنم، اما اینجا روی زمین می‌نشینیم و زباله‌ها را جدا از هم می‌کنیم».

جدا از اینکه فعالیت افراد اعم از بزرگسال و نوجوان و کودک بدون امکانات و آموزش‌های لازم در این حوزه بسیار خطرناک و دور از شأن مشهد، شهر زیارتی و مذهبی است باید توجه داشت که عدم برنامه‌ریزی و همکاری‌ مناسب و تأثیرگذار میان سازمان‌های درگیر در رابطه با این موضوع، منجر به افزایش چشمگیر این معضل اجتماعی شده و بیش از همه کودکان که جامعه‌ساز نسل آینده کشور هستند را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بر همین اساس گفت‌وگویی با مسئولان هر کدام از این سازمان‌های مربوط اعم از بهزیستی، علوم پزشکی و سازمان مپ داشته‌ایم تا چرایی عدم سیاست‌گذاری مناسب در این رابطه را جویا شویم.

غلامحسین حقدادی، معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان‌رضوی در مورد این موضوع چنین توضیح داد: بهزیستی برای کودکان کار و خیابان اقداماتی را انجام می‌دهد این کودکان با هم تفاوت‌هایی دارندکودکان کار با اطلاع والدین یا بستگانشان برای امرار معاش به‌کار گرفته می‌شوند که شرایط زندگی کودکانه و امکان تحصیل را از دست می‌دهند، رشد کافی نمی‌توانند داشته باشند و… غالب کسانی که در زمینه زباله‌گردی فعالیت می‌کنند از این دست کودکان هستند. دسته دیگری از این کودکان فاقد پدرومادر بوده و در خیابان رها، جا و مکان مشخصی ندارند و در معرض آسیب‌های اجتماعی و بهداشتی هستند.

وی افزود: بهزیستی از طریق کانال‌های گوناگون به کودکان کار  را جمع‌آوری می‌کند تا رسیدگی‌های لازم برای آن‌ها صورت بگیرد، بنابراین اگر در بررسی‌های خود به این نتیجه برسیم که خانواده کودک کار نسبت به وی غفلت، بی‌مبالاتی و… داشته است این امر را از مصادیق کودک‌آزاری محسوب کرده و در گزارش مددکاری به دستگاه‌های قضایی وضعیت را اعلام می‌کنیم تا اقدامات لازم صورت بگیرد. در این موارد یا سلب صلاحیت از خانواده شده یا کودک موقتاً به بهزیستی سپرده می‌شود تا از فضای ناامن دور شود. در برخی موارد جداسازی کودک از خانواده با دستور قضایی از حالت موقت به دائم تبدیل می‌شود.

حقدادی ادامه داد: اگر کودک تنها به‌دلیل مشکلات اقتصادی خانواده، مجبور به ترک تحصیل و کارکردن در کارگاه‌های زباله شود، از دسته مسائلی نیست که بهزیستی کودک را از خانواده جدا کند؛ چراکه جدا کردن کودک از خانواده عوارض زیادی برای او به همراه خواهد داشت.

رسیدگی و سازمان‌دهی کودکان کار تنها بر عهده بهزیستی نیست

معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان‌رضوی در رابطه با اقدامات بهزیستی برای رفع چنین معضلی توضیح داد: آیین‌نامه‌ سامان‌دهی کودکان کار و خیابان در طی سال‌های گذشته توسط هیئت وزیران به تصویب رسیده که براساس این آیین‌نامه 12 سازمان در قبال وضعیت کار کودکان و سامان‌دهی آن‌ها مسئولیت دارند؛ بنابراین این وظیفه تنها بر عهده بهزیستی نیست.

مشکلات اقتصادی تمایل خانواده‌ها را برای کار فرزندان بیشتر کرده است

حقدادی خاطرنشان کرد: اگرچه که در طول سال‌های گذشته سازمان‌های مربوط با یکدیگر کارهای مشترکی را انجام داده‌ و جلساتی را در راستای ساماندهی این دسته از کودکان داشتند، اما به‌دلیل وجود مشکلات اقتصادی طبیعتا تعداد خانواده‌هایی که تمایل دارند فرزندانشان این دسته از فعالیت‌ها را انجام دهند افزایش یافته است، به‌ویژه خانواده‌هایی که سرپرستی ندارند یا مادر خانواده با حقوق اندکی امرار معاش می‌کند. بنابراین اگر این دسته از کودکان به بهزیستی معرفی شوند ما در رابطه با خانواده آن‌ها نیز بررسی‌های لازم را انجام می‌دهیم و اگر خانواده شرایط ناگواری از لحاظ شغلی، تأمین معاش و… داشته باشد بهزیستی و کمیته امداد، حمایت‌های لازم برای توانمندسازی این افراد را انجام خواهد داد.

کارگاه‌های تفکیک زباله، نیازمند اتحادیه مشخصی هستند

عباس حسن‌زاده مقدم مدیراجرایی مدیریت پسماند شهرداری مشهد با بیان اینکه «شهرداری متولی کارگاه‌ها و انبارهای ضایعات نیست» گفت: درواقع چنین فعالیت‌هایی نیازمند متولی خاصی است و اتحادیه مختلفی در رابطه با آن وجود دارد، اما اتحادیه‌ای که به‌عنوان متولی تمامی این ضایعات فعالیت کند -ازجمله پلاستیک، شیشه، فلزات و… – نه تنها در مشهد بلکه در دیگر شهرهای کشور وجود ندارد. در این راستا سازمان مدیریت پسماند از شهرداری درخواست داشته که اتحادیه واحدی برای این مجموعه‌ها درنظر گرفته شود تا افرادی که در این دسته از کارگاه‌های تفکیک زباله فعالیت می‌کنند تحت نظارت و ضوابط اتحادیه باشند و از این طریق مسائل بهداشتی، محیط زیستی و… رعایت شده و سازمان‌های گوناگون همکاری لازم را نیز داشته باشند.

مراکز بهداشت می‌توانند با کارگاه‌های تفکیک زباله غیرمجاز برخورد کنند

وی تصریح کرد: نکته مورد توجه دیگر فعالیت غیرمجاز تعدادی از کارگاه‌های تفکیک زباله داخل شهر است و اگر براساس بند 20 قانون ساماندهی مشاغل به‌عنوان شغل مزاحم شناخته شود با آن برخورد شده و پلمب می‌شود. در این راستا مراکز بهداشت نیز می‌توانند به لحاظ بهداشتی برخورد لازم با این کارگاه‌ها را داشته باشند. نکته دیگر کارگاه‌های تفکیک زباله خارج از محیط شهری بوده که زیر پوشش شهرداری نیستند. اگر این کارگاه‌ها فعالیتی خلاف ضوابط بهداشتی داشته باشند دوستانی که در دانشگاه علوم پزشکی هستند، می‌توانند به لحاظ قوانین موجود برخورد لازم را داشته باشند.

آماری از زباله‌گردهای مشهد نداریم/ رفع معضل زباله‌گردی تنها مربوط به شهرداری نیست

حسن‌زاده با بیان اینکه «آماری از تعداد افراد زباله‌گرد در سطح شهر نداریم» تشریح کرد: از آنجا که مولفه‌های گوناگونی برای گرایش یک فرد به زباله‌گردی وجود دارد؛ بنابراین همه این موضوع تنها به شهرداری بازنمی‌گردد، بلکه دستگاه‌های دیگری برای اقدامات لازم در حوزه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی بهداشتی و … نیز بایستی پای کار آیند.

در این راستا با علی اصغر حسنی، مدیر سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد  گفت‌وگو کردیم تا چرایی عدم ارائه آموزش‌های بهداشتی به این افراد را جویا شویم:

جمع‌آوری غیرقانونی زباله، منجر به بروز شیوع بیماری‌ها در جامعه می‌شود

حسنی در پاسخ به این پرسش که وظیفه دانشگاه علوم پزشکی در این زمینه چیست؟ گفت: در گذشته معاونت بهداشت محیط برای شرکت‌هایی که به‌طور مشخص وظیفه جمع‌آوری و تفکیک زباله را بر عهده داشتند آموزش‌های لازم و واکسن‌ ارائه می‌داد که این اقدامات جزو برنامه‌های ما بود و به‌‌صورت مرتب انجام می‌شد. اما از آنجا که امروز فعالیت زباله‌گردها به‌صورت مشخص انجام نمی‌شود و عده‌ای هستند که از سر نیاز، جمع‌آوری زباله را انجام می‌دهند؛ بنابراین نیاز است تا از سوی سازمان مپ، برنامه‌ریزی‌های مناسب برای این دسته از افراد انجام شود و علوم پزشکی نیز همکاری لازم را با آن‌ها خواهد داشت. باید توجه داشت که تبعات غیرقانونی جمع‌آوری زباله به مردم عادی بازمی‌گردد و منجر به شیوع بیماری‌ها در جامعه می‌شود.

کودکان زباله‌گرد، آسیب‌پذیری بیشتری در برابر بیماری‌ دارند

مدیر سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: خطر بروز بیماری برای همه افراد زباله‌گرد چه کودک چه بزرگسال وجود دارد، اما از آنجا که کودکان زباله‌گرد، ممکن است بسیاری از مسائل بهداشتی را به‌دلیل فقر جسمانی و بهداشتی رعایت نکنند آسیب‌پذیری بیشتری در برابر این بیماری‌ها دارند.

گفتنی است که در گفت‌و گو با هریک از مسئولان سازمان‌های مربوط، هر کدام بخشی از حل این آسیب اجتماعی را بر دوش دیگری نهادند. هرچند که جامعه مشهد نیازمند همکاری این سازمان و حل این معضل اجتماعی است، اما این وضعیت، پرسشی را ایجاد می‌کند که مشهد تا چه زمانی می‌تواند شاهد رشد کودکان و افراد زباله‌گردی باشد که اغلب به‌دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی روی به این کار می‌آورند. مسلما یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های موجود برای کاهش اثرات این آسیب و تعداد افراد متمایل به این فعالیت، بهبود وضعیت اقتصادی و آموزش‌های فرهنگی در جامعه است، تا افراد در بستری سالمتر بتوانند زندگی مناسبتری را برای خانواده و فرزندان خود فراهم کنند.

و اما زباله گردی یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی بوده که در جامعه امروز بنا به شرایط حاکم بر آن رو به فزونی بوده و نیازمند توجه ویژه مسئولین ذی‌ربط بوده و از مدیران اجرایی مرتبط در این حوزه خواستاریم به جای شانه خالی کردن از زیر بار این مسئولیت به کمک هم آمده تا این مشکل رفع شود.

image_print
111 پاسخ
  1. radio promotion
    radio promotion گفته:

    We absolutely love your blog and find the majority of your post’s to be exactly what I’m looking for. Do you offer guest writers to write content to suit your needs? I wouldn’t mind composing a post or elaborating on a number of the subjects you write about here. Again, awesome weblog!

    پاسخ
  2. 23win
    23win گفته:

    of course like your web-site however you have to check the spelling on several of your posts. Many of them are rife with spelling problems and I find it very troublesome to tell the reality then again I will surely come back again.

    پاسخ
  3. 77ball
    77ball گفته:

    fantastic post, very informative. I wonder why more of the ther experts in the field do not break it down like this. You should continue your writing. I am confident, you have a great readers’ base already!

    پاسخ
  4. mm88a.art
    mm88a.art گفته:

    mm88 là sân chơi cá cược đẳng cấp hàng đầu Châu Á. Sở hữu kho game trực tuyến đa dạng từ: xổ số, casino, thể thao,… Tải App để tham gia trải nghiệm mượt …

    پاسخ
  5. mm88 live
    mm88 live گفته:

    mm88 là sân chơi cá cược đẳng cấp hàng đầu Châu Á. Sở hữu kho game trực tuyến đa dạng từ: xổ số, casino, thể thao,… Tải App để tham gia trải nghiệm mượt …

    پاسخ
  6. cancer
    cancer گفته:

    The post is absolutely fantastic! Lots of great info and inspiration, both of which we all need! Also like to admire the time and effort you put into your website and detailed info you offer! I will bookmark your website!

    پاسخ
  7. 68gamebai
    68gamebai گفته:

    It is perfect time to make some plans for the future and it is time to be happy. I’ve read this post and if I could I want to suggest you some interesting things or suggestions. Perhaps you can write next articles referring to this article. I wish to read more things about it!

    پاسخ
  8. Kasyno Online Polska
    Kasyno Online Polska گفته:

    Ten ranking prezentuje wyłącznie sprawdzone i legalne kasyna online Polska 2025, które oferują bezpieczną grę, ekskluzywne bonusy i uczciwe warunki. Znajdziesz tu szczegółowe analizy, aby świadomie wybrać najlepszą platformę dla siebie. Poniżej znajdziesz pełne opisy operatorów z naszego rankingu. Wstaw własne grafiki — obrazy wczytują się leniwie i zachowują naturalne proporcje (bez kadrowania).

    پاسخ
  9. LC88
    LC88 گفته:

    The post is absolutely great! Lots of great info and inspiration, both of which we all need! Also like to admire the time and effort you put into your blog and detailed information you offer! I will bookmark your website!

    پاسخ
  10. BeTechIT
    BeTechIT گفته:

    I’ve been surfing online more than 3 hours today, yet I never found any interesting article like yours. It’s pretty worth enough for me. In my view, if all web owners and bloggers made good content as you did, the net will be much more useful than ever before.

    پاسخ
  11. casino en ligne depot 1$
    casino en ligne depot 1$ گفته:

    Hello this is kinda of off topic but I was wondering if blogs use WYSIWYG editors or if you have to manually code with HTML. I’m starting a blog soon but have no coding knowledge so I wanted to get advice from someone with experience. Any help would be enormously appreciated!

    پاسخ
  12. go to MyFastBroker
    go to MyFastBroker گفته:

    I’ve been surfing online more than 3 hours today, yet I never found any interesting article like yours. It’s pretty worth enough for me. In my view, if all web owners and bloggers made good content as you did, the net will be much more useful than ever before.

    پاسخ
  13. Ziimp insights
    Ziimp insights گفته:

    My coder is trying to convince me to move to .net from PHP. I have always disliked the idea because of the expenses. But he’s tryiong none the less. I’ve been using WordPress on numerous websites for about a year and am nervous about switching to another platform. I have heard great things about blogengine.net. Is there a way I can import all my wordpress posts into it? Any help would be really appreciated!

    پاسخ
  14. find out how
    find out how گفته:

    I just couldn’t leave your website before suggesting that I really enjoyed the usual information an individual supply on your visitors? Is gonna be back often in order to investigate cross-check new posts

    پاسخ
  15. Jonitogel
    Jonitogel گفته:

    Woah this is just an insane amount of information, must of taken ages to compile so thanx so much for just sharing it with all of us. If your ever in any need of related information, just check out my own site!

    پاسخ
  16. affordable healthy dog food
    affordable healthy dog food گفته:

    Amazing! Your site has quite a few comment posts. How did you get all of these bloggers to look at your site I’m envious! I’m still studying all about posting articles on the net. I’m going to view pages on your website to get a better understanding how to attract more people. Thank you!

    پاسخ
  17. go88
    go88 گفته:

    whoah this weblog is great i really like studying your articles. Stay up the great work! You already know, lots of persons are looking round for this information, you can aid them greatly.

    پاسخ
  18. icostamp
    icostamp گفته:

    Great blog here! Additionally your website rather a lot up very fast! What host are you the usage of? Can I get your associate link for your host? I desire my website loaded up as fast as yours lol

    پاسخ
  19. 5StarsStocks
    5StarsStocks گفته:

    I just couldn’t leave your web site prior to suggesting that I really enjoyed the standard info an individual supply to your guests? Is going to be again continuously in order to inspect new posts

    پاسخ
  20. http://5starsstocks.com
    http://5starsstocks.com گفته:

    Hello there I am so delighted I found your weblog, I really found you by mistake, while I was searching on Google for something else, Anyhow I am here now and would just like to say cheers for a remarkable post and a all round exciting blog (I also love the theme/design), I don’t have time to browse it all at the moment but I have book-marked it and also included your RSS feeds, so when I have time I will be back to read a lot more, Please do keep up the superb work.

    پاسخ
  21. Gengtoto
    Gengtoto گفته:

    Surprisingly good post. I really found your primary webpage and additionally wanted to suggest that have essentially enjoyed searching your website blog posts. Whatever the case I’ll always be subscribing to your entire supply and I hope you jot down ever again soon!

    پاسخ
  22. SODO
    SODO گفته:

    I’ve read several good stuff here. Definitely worth bookmarking for revisiting. I surprise how much effort you put to make such a magnificent informative site.

    پاسخ
  23. mejor casino online chile
    mejor casino online chile گفته:

    Good post. I study something more difficult on different blogs everyday. It’s going to always be stimulating to learn content material from other writers and observe a little bit one thing from their store. I’d prefer to use some with the content material on my blog whether you don’t mind. Natually I’ll give you a link in your web blog. Thanks for sharing.

    پاسخ
  24. Ho88
    Ho88 گفته:

    HO88 là nhà cái cá cược uy tín nhất châu Á, cung cấp kèo cược Thể Thao, Casino, Game Online đổi thưởng, Lô Đề mang đến trải nghiệm cá cược thể thao đỉnh cao …

    پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *