صدا و سیما اپوزیسیون رسمی دولت

خبرگزاری فارس چهارشنبه شب نامه‌ای را منتشر کرد که بر اساس آن سازمان برنامه و بودجه مکلف است اعتبارات صداوسیما را پس از تایید دو نماینده رئیس جمهور، در شورای نظارت سازمان تخصیص بدهد. پس از آن خبری با این محتوا منتشر شد که در پی اقدام دولت، صدا و سیما از طریق نمایندگان مجلس به دنبال مستقل کردن بودجه خود از دولت است. اگر این گزاره درست باشد، یک معنا دارد؛ و آن بدل شدن صدا و سیما به یک اپوزیسیون رسمی برای دولت مستقر است. صداوسیما در سال‌های اخیر بخشی از بودجه خود را از طریق نهادهای منتقد و البته مخالف دولت تامین کرده است. طبیعی است منویات سازمانی که این بودجه را پرداخت می‌کند، در صداوسیما بازتاب بیشتری داشته باشد. موسسات وابسته به نهادهای نظامی برای ساخت سریال‌ها و مجموعه‌های مختلف بودجه فراوانی به صداوسیما تزریق کرده‌اند. اختلافات دولت و صداوسیما در پی پخش سریال گاندو بسیار زیاد شده بود. در روزهای گذشته چندین بار تصویر مغموم علی عسگری هنگام خروج از حیاط دولت خبرساز شده بود. تسنیم در خبری مدعی شده بود که برخی اعضای دولت از جمله محمدجواد ظریف به خاطر پخش سریال گاندو از تلویزیون با علی عسگری به تندی برخورد کرده‌اند.

اختلافات دولت روحانی و صداوسیما پیش از این نیز وجود داشت اما از زمان پخش سریال گاندو این اختلاف نظر بیشتر هم شده است. جریان اصولگرا دولت را متهم به گروکشی بودجه سازمان صدا و سیما می‌کند و معتقد است تصمیم دولت در راستای کنترل محتوای برنامه‌های تلویزیون است و اگر بنا باشد دو نماینده دولت بودجه صداوسیما را تایید کنند، به این معناست که «نمایندگان دولت ابتدا باید طرح‌های مورد نظر صداوسیما برای ساخت را ارزیابی کرده و پس از آن اجازه بدهند که آیا این اثر ساخته شود یا خیر.»

سریال گاندو آخرین پرده رویارویی صدا و سیما با دولت حسن روحانی بود. سریال گاندو تلویحا دستگاه دیپلماسی کشور را ضعیف النفس و گاه خائن و دستگاه‌های امنیتی و نظامی را تنها نهاد‌هایی معرفی کرده بود که در برابر خیانت ایستادگی می‌کنند. سیاستگذاران صدا و سیما مخالف مذاکره با غرب بودند و دولت روحانی معتقد به مذاکره. طبیعی بود که این اختلاف نظر خود را به اشکال مختلف بروز دهد؛ اشکالی همچون ساخت سریال گاندو از یک سو و مشروط کردن بودجه صدا و سیما از سوی دیگر. هرچند علی ربیعی سخنگوی دولت در نخستین واکنش اعلام کرده «دولت، بودجه ⁧صدا و سیما وحقوق و دستمزد کارکنان آن را فدای سوگیری‌های معدودی نمی‌کند.» اماناگفته پیداست گزاره‌ای که ربیعی اعلام کرده چندان منطبق با واقعیت نیستو دولت در تلاش است به نحوی هجمه‌های شدید صداوسیما علیه خود را کنترل کند. روحانی چندی پیش اعلام کرده بود نمی‌توان توقع داشت نهادی بودجه خود را از دولت بگیرد و همزمان دولت را تخریب کند. پس از این تصمیم اصولگرایان به سختی در شبکه‌های اجتماعی فعال شدند. وحید یامین پور به عنوان یکی از مخالفان فرهنگی دولت حسن روحانی از اولین کسانی بود که به اقدام دولت برای کاهش و یا به صفر رساندن بودجه سازمان صدا و سیما واکنش نشان داد: «درواقع پرداخت بودجه صداوسیما به نظر و تایید آقایان علی جنتی و حسام‌الدین آشنا بستگی دارد. از جناب دکتر آشنا خواهش می‌کنم نظرشان را راجع به این دستور رئیس جمهور اعلام کنند.» پیش از آنکه یامین پور این درخواست را مطرح کند، حسام الدین آشنا خواسته بود منبع مالی ساخت سریال گاندو مشخص شود؛ این سوال البته بی پاسخ مانده بود.

کاربری در توئیتر نوشته بود «تا حالا هیچ حرکتی در این شش سال به اندازه سریال گاندو دولت رو عصبانی نکرده بود. قشنگ صداوسیما گروگان جیسون شد!» کاربر دیگری بنام زرین نام درباره مجادلات اخیر چنین نوشته: «یک مدت ضد انقلاب و اپوزیسیون خارج کشور با هشتگ زدن دنبال این بودند که آمریکا صداوسیما رو تحریم کند، اما الان وضعیت طوری شده که متاسفانه دچار خود تحریمی شدیم و دولت بودجه صداوسیما رو رسما گروگان می‌گیرد و به نوعی تحریمش می‌کند تا انتقاد نکند.»

علی خضریان فعال سیاسی اصولگرا نوشته است: «طبق تصریح قانون، دولت موظف به اجرای بی‌چون و چرای بودجه مصوب مجلس است و دستور جناب حسن روحانی در ممانعت از پرداخت اعتبارات صداوسیما مصداق ماده 576 قانون مجازات اسلامی است که قوه قضائیه می‌بایست براساس آن مقام متخلف را به انفصال از خدمات دولتی از یک تا پنج سال محکوم کند.»

این توئیت‌ها در نهایت سخنگوی دولت علی ربیعی را به واکنش وادار کرد: «دولت، بودجه صدا و سیما را با همه محدودیت‌ها فراهم می‌کند و هرگز حقوق کارکنان این دستگاه را فدای سوگیری‌های معدودی نمی‌کند.» توئیت ربیعی نشان می‌دهد دولت فعلا به دنبال ادامه کشمکش‌ها نیست. اما به شدت از اقدامات اخیر سازمان صدا و سیما هم دلخور و ناراضی است. صدا و سیما یک نهاد دولتی به حساب می‌آید. در بودجه سالانه ردیف بودجه دارد و پول خوبی از دولت می‌گیرد. سازمانی است عریض و طویل با کلی کارمند و اداره و نهاد. اما بودجه دولتی تنها محل درآمد سازمان صدا و سیما نیست. صدا و سیما در سال‌های اخیر با برگزاری انواع مسابقات تلفنی، تبلیغات و نظرسنجی‌های ستاره مربعی درآمد هنگفتی کسب کرده است. درآمدی که ربط چندانی به بودجه دولتی ندارد. همین درآمد‌ها در کنار ورود نهاد‌های مخالف دولت در سازمان صدا و سیما و سرمایه‌گذاری آنها در پروژه‌های صدا و سیما (خصوصا سریال‌ها) باعث شده این سازمان به لحاظ مالی مستقل شود و بتواند نقش اپوزیسیون دولتی را ایفا کند که از آن بودجه می‌گیرد.

از طرف دیگر با ورود علی عسگری به سازمان صدا و سیما طیف جدیدی از مدیران وارد صدا و سیما شدند که جوانی و تندروی مهم‌ترین خصوصیت آنها است. برخلاف مدیران قبلی که اصولگرایان نزدیک به علی لاریجانی بودند، مدیران جدید از جوانان دلواپسی هستند که با هیچ متر و معیاری دولت حسن روحانی را نمی‌پذیرند. فروغی مدیر جوان شبکه سه سیما، مهدی آذرپندار، فرید الدین حداد عادل و … نماد این طیف از مدیران سازمان صدا و سیما هستند. صدا و سیما معمولا به هیچ نهاد و ارگانی جواب پس نمی‌دهد؛ همچنانکه تا به امروز و در مجالس مختلف با گرایش‌های مختلف نمایندگان نتوانسته‌اند یک تحقیق و تفحص مفصل از صدا و سیما داشته باشند. همین پاسخگو نبودن صدا و سیما را بدل به دژ مستحکم و آهنینی می‌کند که هیچ نهادی اجازه ورود به آن را ندارد. در حال حاضر علی عسگری به عنوان رئیس سازمان صدا و سیما در جلسات هیات دولت شرکت می‌کند و خودش به عنوان نماینده دولت در جریان ریز و درشت این اتفاقات هست. یعنی هم از مواضع و گلایه‌های دولت آگاهی دارد و هم از اقدامات صدا و سیما علیه دولت؛ بنابراین مجموعه صدا و سیما نمی‌تواند گلایه کند که دولت آنها را به بازی نمی‌گیرد و در تصمیم‌های کلانی که برای کشور می‌گیرد مشارکت نمی‌دهد، به این ترتیب جدا کردن بودجه صدا و سیما از بودجه دولتی دلایل دیگری دارد. صدا و سیما می‌خواهد به سمتی حرکت کند که نه به دولت حسن روحانی و نه هیچ دولت دیگری پاسخگو نباشد. از سال‌های ابتدای انقلاب رئیس صداوسیما به عنوان مهمان افتخاری در جلسات هیات دولت شرکت می‌کرد. برخی فعالان سیاسی معتقدند بهتر است از این پس علی عسگری از جلسات هیات دولت اخراج شود و دولت با این روش در مقابل صداوسیما بایستد. برخی دیگر معتقدند جریان قدرتمند دیگری تصمیمات صداوسیما را می‌گیرد و علی عسکری توان برخورد با آن را ندارد بنابراین اخراج یا حضور علی عسکری تاثیری در رفتار صداوسیما ندارد. اختلاف دولت حسن روحانی و سازمان صدا و سیما به مراحل حساس و پیچیده‌ای رسیده است. مراحلی که دو سر ماجرا می‌کوشند دیگری را بیش از گذشته تحت تاثیر و فشار قرار دهند تا میدان را خالی کند. گاندو تازه آغاز ماجرا است. ماجرایی که معلوم نیست پایان آن به کجا ختم خواهد شد.

روغنگران