«شماره‌ی صفرم»

مهر 2, 1396/34 دیدگاه /در فرهنگ و هنر /توسط صبح امروز

شماره‌ی‌ صفرم، هفتمین و آخرین رمان اومبرتو اکو، نویسنده‌ ایتالیایی‌ است. این رمان به‌مرور، با قدم زدن در کوچه پس‌کوچه‌های شهر میلان سال 1992، خواننده را با موقعیت کنونی این کشور آشنا می‌کند. موضوع داستان درباره‌ روزنامه‌ای‌ است که اصلا قرار نیست چاپ شود و در شماره‌ صفرم باقی می‌ماند؛ ولی در این میان، خبرِ آماده‌سازی برخی مقاله‌ها، به گوش مجرمانی می‌رسد که برای جلوگیری از انتشار آن، بایستی سر کیسه را شل کنند.

این اثر به روشنی سیستم مافیا، کامورا، کوزانوسترا، ساختار بسته‌ کلیسا و اعمال نفوذ واتیکان را نشان می‌دهد و مشکلات سیستم بخشود‌گی پس از جنگ را که در تار و پود نظام دموکراتیک لانه کرده، برملا می‌سازد. شیوه‌ نگارش آن، به نویسنده‌گان جوان می‌آموزد چگونه باید پیش از شروع به نوشتن یک رمان، داده‌های گوناگون را فراهم و پوشه‌بندی کرد. طرح خوش‌ساخت این رمان که خود تجربه‌ای فرامتن است به‌خوبی طراحیِ پیش‌ساخته را به نمایش می‌گذارد. اطلاعات تاریخی، ادبی، تحلیل وقایع و سرک کشیدن در روزنامه‌های پس از جنگ جهانی دوم؛ حتی انفورماتیک درباره اتومبیل‌ها یا اشرافیت کِبِک و دربار سلطنتی هم به کار می‌آید. هرچند، در طرح کلی، نویسنده، اطلاعات پارانوئیک و نیهلیستی را در اثر برجسته می‌کند: دولت همه‌چیز است و تو هیچ نیستی.

«شماره‌ی صفرم» به سبک‌وسیاق رمان‌های آمریکایی نوشته شده است. همراه با موتیف‌های: مرگ، سیاست، عشق و خشونت. این‌ رمان ساختاری منظم دارد و با رمان‌های دوره‌های پیشین؛ مانند نوشته‌های داستایوفسکی که در آن متن می‌تراوید، متفاوت است؛ گویی نویسنده پیش از شروع به نوشتنِ طرح کلی داستان، پرسش‌هایی روی کاغذ مطرح کرده و خود پاسخ داده است: موضوع رمان مافیا، اواخر جنگ دوم و ایتالیای 1992 است که مدارک بسیاری از آن زمان وجود دارد. حدود پنج بخش عاشقانه و احساسی با اندک دل‌خوشی‌ها که مانند میان‌پرده‌هایی لابه‌لای بخش‌های خشونت‌آمیز و ریاکارانه جای می‌گیرد و از درون آن، دنیای ویران هم‌چون کورسویی از حقیقت انسانی چشمک می‌زند. بحث‌های دو نفره و جمعی در دفتر هیئت تحریریه، کافه، خانه، خیابان‌ها و دیگر جای‌ها؛ هم‌چنین چند بخش حاشیه‌ای مانند بحث درباره‌ اتومبیل‌ها به‌طور جداگانه گرد‌آوری و نوشته می‌شود! جذابیت رمان «شماره‌ی صفرم» در کشش دراماتیک اثر و آمیخته‌گیِ دو لحن جدی و شوخی‌ است، نشانِ حرفه‌ای بودن نویسنده در بازتاب تاریخ تلخ ایتالیاست…

رمان «شماره ی صفرم» آخرین اثر «اومبرتو اکو» نویسنده سرشناس ایتالیایی، با ترجمه ی سیروس شاملو را نشر نگاه در 246 صفحه و با قیمت 17 هزار تومان رهسپار بازار کتاب کرده است.

جواد لگزیان