تعطیلی معادن سنگ مشهد، تیر خلاص به اشتغال و صادرات

چالشهای توسعه مشهد و گسترش ساخت و سازها در ارتفاعات جنوبی این کلانشهر، اینک دامن صاحبان صنایع و معادن سنگ این منطقه را نیز گرفته و حکم به تعطیلی آنها داده شده است، در حالیکه کارگران از بیکاری و دست اندرکاران از کاهش تولید و صادرات نگران هستند.
خبرنگار ما با حضور در جمع تعدادی از صاحبان معدن و کارخانه های سنگ بری روستای ده غیبی و تپه سلام مشهد به دغدغه ها و مشکلات آنان گوش سپرد، کسانی که سالها بهترین و ارزانترین سنگ را از دل کوه درآورده و علاوه بر تامین نیاز شهر به این سنگها، آن را به کشورهای مختلف صادر کرده اند.
روستاهای ده غیبی و تپه سلام سالها محل استقرار معادن سنگ و چندین کارخانه سنگ بری بوده اند که اشتغال مورد نیاز آن منطقه را تامین کرده و زمینه نشاط مردم و توسعه روستاها را هم فراهم کرده اند.
مزیت بالای معادن سنگ در این منطقه و کارخانه های فرآوری کنار آن اشتغال فراوانی است که برای افراد جویای کار فراهم کرده، کاری که به قول کارخانه داران چندان تخصص و مهارت بالایی نیاز ندارد و فقط قوای جسمانی فرد می تواند پاسخگوی نیاز باشد.
حال اهالی مناطق تپه سلام و ده غیبی از تعطیلی معادن نگران هستند، چون می دانند با تعطیلی بخش زیادی از فرصتهای شغلی برای آنان، رونق منطقه و نشاط و سرزندگی آن از بین می رود و در بدترین حالت ممکن ناامنی را برای منطقه به دنبال دارد.
مسئول معدن پارسیان که در منطقه حضور داشت می گوید: پروانه بهره برداری از این معدن با ظرفیت اسمی سالانه برداشت ۱۵ هزار تن سنگ در سال ۱۳۸۷ صادر شده است و تا سال ۱۴۰۲ اعتبار دارد، سازمان صنعت معدن و تجارت پروانه آن را دیگر تمدید نمی کند.
امیری افزود: پروانه معدن آقای پهلوان در همین منطقه تا سال ۱۴۰۹ تمدید شده است، اگر معادن واقعا برای منطقه مضر هستند پس باید همه آنها تعطیل شوند، چرا پروانه یک معدن تمدید می شود اما پروانه معدن دیگر نه؛ باید یک تصمیم کلی و ثابت برای وضعیت معادن این منطقه گرفته شود.

وی اظهار داشت: مساحت کل منطقه ای که معادن سنگ در آن واقع شده اند، به ۲ هکتار هم نمی رسد، هزاران هکتار در این منطقه زمین و کوه است، از چهار هکتار زمین معدنی در این بخش فقط ۲ هکتار آن در حال برداشت است لذا خسارتی به منطقه وارد نمی کند.

رییس انجمن سنگ گفت: ۷۰ درصد از محصولات سنگ بریهایی که در کنار معدن و در محور فریمان – مشهد فعالیت دارند، به کشورهای ترکمنستان، آذربایجان، ترکیه، قطر و کویت صادر می شود که ارز آوری زیادی برای منطقه به دنبال دارد.

امیری اضافه کرد: در هر معدن ۴۰ نفر و در کارخانه سنگ بری ۲۰ نفر به صورت مستقیم فعالیت دارند، روستاهای ده غیبی و تپه سلام از حضور این معادن و کارخانه ها منتفع می شوند و امرار معاش می کنند، شما یک بیکار هم در این روستاها نمی توانید پیدا کنید.

وی اظهار داشت: سنگ با برند “مروارید” منطقه ده غیبی ۱۰۰ سال استقامت دارد و همه جداولی که در شهر مشهد ساخته می شود از همین سنگ است، حتی این سنگ به کشورهایی مثل روسیه هم صادر می شود.
۹۰ درصد مشاغل ده غیبی وابسته به معادن هستند
رییس شورای شهر ده غیبی نیز در این باره گفت: معادن برکت زیادی برای این شهر به دنبال داشتند، ۹۰ درصد مشاغل در این روستا وابسته به معادن است، علاوه بر اشتغال، در ایجاد راه دسترسی، ساخت مدرسه و مسجد و ورزشگاه وارد عمل شده و این امکانات برای روستاییان ایجاد کرده اند.
غلامحسن رحیم زاده افزود: زمانی که معدن آقای یاوری تعطیل شد، ۵۰ تا ۶۰ کارگر هر روز به در خانه من می آمدند و می گفتند، اکنون که معدن تعطیل شده است، چه کاری باید انجام دهند.
رییس انجمن سنگ مشهد نیز در این باره به خبرنگار ما گفت: تا سال ۱۳۹۲، ۲۷۰ سنگ بری در منطقه ده غیبی و تپه سلام مستقر بودند که هم اینک تعداد آنها به ۷۰ سنگ بری رسیده اما ۲۰۰ برابر سنگ بریهای سایر شهرهای کشور تولید دارند.
محمد امیری افزود: ظرفیت تولید و صادرات سنگ در معادن و کارخانه های سنگ بری این مناطق بالا است و نسبت به کارخانه های سنگبری دیگر شهرها ۱۰ برابر تولید و اشتغالزایی دارد، مشهد از رتبه نخست صادرات سنگ در کشور برخوردار است.

وی اظهار داشت: به بهانه اینکه معادن سنگ در حریم شهر مشهد قرار گرفته یا سایر موارد مطرح شده، مسئولان از ادامه فعالیت این معادن می خواهند جلوگیری کنند.

وی بیان کرد: معدن آقای یاوری سه سال است که تعطیل شده، در حالی که اگر فعال بود تعداد سنگبریهای این منطقه را می توانستیم به ۱۰۰ مورد برسانیم که با ظرفیت بالا تولید می کردند، اما اکنون ۳۰ درصد از ظرفیت تولید سنگ این منطقه به نطنز استان اصفهان منتقل شده و در آنجا تولید و عرضه می شود.

تعطیلی معادن ده غیبی و بیکاری ۲ هزار کارگر

رییس انجمن سنگ مشهد گفت: با تعطیلی معادن ده غیبی ۲ هزار کارگر بیکار می شوند، یک معدن پاسخگوی نیاز کارخانه سنگ بری است، با تعطیلی آن چگونه می توان مواد اولیه کارخانه های سنگ بری را تامین کرد.

بر طبق بررسی های خبرنگار ایرنا، برخی از صاحبان سنگبریهای این منطقه هم می گفتند، معاونت پیشگیری از جرم دادگستری خراسان رضوی گفته “منطقه ده غیبی و تپه سلام کمترین نرخ جرایم را دارد” و دلیل آن هم وجود معادن و اشتغالزایی فراوان آنها است که بیکاری در این منطقه را به صفر رسانیده است.

معاون معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز که در این بازدید حضور داشت، گفت: در منطقه ده غیبی و تپه سلام ۶ معدن فعال و ۸۰ کارخانه سنگ بری فعال هستند، در سال ۱۳۹۳ حکمی از سوی دادستانی مبنی بر تعطیلی معادن دریافت کردیم، چراکه این معادن در حریم شهر مشهد و کمربند سبز قرار گرفته بودند.

محمد توکلی افزود: استعلام ما از اداره محیط زیست و اداره راه و شهرسازی برای ادامه فعالیت معادن ده غیبی نیز رد شد و این دو نهاد ادامه معادن را تایید نکردند، جلسات کارشناسی زیادی پیرامون این موضوع برگزار شد، ما در این جلسات گفتیم که بحث گسترش معادن سنگ در طول و عرض مطرح نیست و برداشت در عمق انجام می شود.

وی بیان کرد: بر طبق بحث های زیست محیطی، فعالیت این معادن نمی تواند مشکلی ایجاد کند زیرا اداره حفاظت محیط زیست الزاماتی دارد که به ما ابلاغ می کند و بهره بردار را نیز ملزم به رعایت آن می کنیم، اما اداره راه و شهرسازی معتقد است که باید این معادن جمع شوند، چرا که این نهاد در یک طرح فرادستی در سال ۹۳ مصوب کرده و معادن در حریم شهر مشهد قرار گرفته اند.

وی اضافه کرد: براساس قانون اداره کل راه و شهرسازی، تمدید و صدور پروانه اکتشاف در حریم شهر ممنوعیت دارد، به این معنا که دیگر معدن جدیدی در حریم شهر ایجاد نشود که در این سالها معدن جدیدی در حریم شهر مشهد ایجاد نشده است، معادن سنگ فعلی هم مربوط به سالها قبل هستند.

توکلی اظهار داشت: در مجموع معادن انفال و جزء اموال عمومی هستند و اگر هم در حریم شهر باشند باید برای آنها چاره ای اندیشید، از سوی دیگر کار معادن فقط در عمق بوده و آسیب جدیدی به این منطقه وارد نمی کند، اما اشتغالزایی فراوانی ایجاد کرده و مزیت صادراتی دارند، پس باید این موضوع مورد توجه دستاندرکاران قرار گیرد.

در نهایت باید وضعیت معادن سنگ مشهد در منطقه ده غیبی و تپه سلام تعیین تکلیف شود، در شرایط جنگ اقتصادی که از فعالان اقتصادی انتظار توسعه تولید و اشتغال است، باید حمایتها نیز از آنان حفظ شود و راهکار دیگری جز تعطیلی و توقف کار برگزید.