شادکامی و نشاط در شهر اسلامی
دکتر الهه ذوقی‌حسینی
شادکامی و نشاط یک ضرورت و نیاز است. اساس جهان هستی و پدیده‌های آن به گونه‌ای طراحی شده است که در آدمی نشاط ایجاد کند. از آنجا که این نشاط، عوارض منفی مانند ناکامی، ناامیدی، ترس و نگرانی را از آدمی دور می‌کند، روان شناسان به ایجاد و تثبیت آن در انسان دستور اکید داده‌اند و این نشانگر این حقیقت است که شادکامی، نیاز اساسی و ضروری آدمی و از خواسته‌های هر انسانی است که خداوند در او به ودیعه گذاشته است. به بیان دیگرشادی یا شادکامی حالتی روانی است که در آن فرد احساس عشق، لذت، خوشبختی یا شادی می‌کند.
دوگونه شادکامی و نشاط شهروندان
نیاز به شادکامی و نشاط از مهم‌ترین ویژگی‌های روحی و فطری انسان است. لذا انسانها به دنبال راهی می‌شوند تا به این نیاز پاسخ گویند. حال شهروندان در رفع این نیاز به دوگونه متوسل می‌شوند. عده‌ای که مقید به دین آئینی نیستند، به هر راهی متوسل می‌شوند تا خود را شاد کنند. این افراد به سرگرمی‌های گذرا و سطحی پرداخته و راه ندانستن را پیش گرفته‌اند. شهرها با توجه به زرق و برقی که دارند، چشمان ما را هر روز بیشتر تشنه شادی‌های گذرا می‌کنند. به نوعی شهرهای امروزی را باید مرکز لذت طلبی دانست. اما عده‌ای بنا بر عقاید مذهبی و دینی خود حاضر نیستند از هر راهی استفاده کنند و شادی خود را بر مبنای تفکر، آیه و تذکر جستجو می‌کنند. همانطور که ارسطو معتقد است دست کم سه نوع شادی وجود دارد. در پایین‌ترین سطح آن، شادی را همان لذت می‌داند. سطح بالاتر شادی همان موفقیت و کامیابی است و نوع سوم شادی از نظر ارسطو، شادکامی ناشی از معنویت و دین است.
در قرآن کریم نیز همواره از دو نوع شادکامی و نشاط صحبت شده است: شادی‌های پسندیده و شادی‌های ناپسند. قرآن هم امر به شاد بودن کرده و در بعضی موارد از آن نهی کرده است. در شهر، شادی پایدار یعنی همان حس خوب زندگی که ناشی از خودشکوفایی، گسترش اعتماد به نفس و عزت نفس است و شادی‌های ناپایدار ناشی از کسب موفقیت، آزادی و تحقق فردیت و دست یافتن به بسیاری از ارزش های اخلاقی وجود دارد. شاید مهم‌ترین دلیل برای بوجود آمدن آمارهای ناخوشایند ذکر شده، عدم فهم درست از اسلام است به گونه‌ای که عده‌ای اسلام را دین غم و اندوه می‌دانند و این در حالی است که اسلام مفهوم “شادی” را در حدود 25 بار با الفاظ مختلف در قرآن آورده است و آن تائید و تاکیدی است بر پیام دین به انسانها که راه نجات از غم و اندوه، ایمان به خدا و ذکر اوست که به انسان آرامش، شادی و نشاط می بخشد. قرآن کریم، شادکامی و نشاط را که نیاز فطری بشر است، تائید کرده و جهت می‌دهد و راهنمایی‌های لازم را برای بهره‌گیری از آن ارائه می‌کند و معیارهایی برای شادکامی و نشاط آورده که مهم‌ترین آنها عبارتند از: شادی و نشاط با محوریت توحید، شادی و نشاط در پرتو پرهیز از گناه، احیاء ارزش‌ها، شاد کردن دیگران، شادی با یاد ائمه معصومین و پیروی از سبک زندگی آنها.
خلاء فرهنگی در چگونگی ابراز شادی
دومین دلیل را می‌توان کمرنگ شمردن این معیارها در جامعه دانست. از دیگر مشکلاتی که جامعه ما امروز با آن روبه رو است خلاء فرهنگی در خصوص چگونگی ابراز شادی است. این خلاً منجر به این شده است که در جامعه شاهد الگوگیری از فرهنگ‌های دیگر باشیم که همراه با سلایق شخصی رفتارهای نامناسبی را به اسم شادی انجام می‌دهند که فاقد پشتوانه فرهنگی و اعتقادی است. یک انقطاع فرهنگی در ابراز شادی در جامعه ایران به وجود آمده است. از صد سال پیش تا کنون ما آموزش شادکامی را نداریم اما قبل از آن متناسب با خرده فرهنگ‌های ایرانی، اشکال مختلف شادی را داشتیم اما متأسفانه در یک قرن اخیر یک انقطاعی حاصل شده و ما از سنت‌های گذشته اطلاعی نداریم و همه را می‌خواهیم تقلیدی به دست آوریم که این الگوی تقلیدی با روح معنوی و دینی جامعه ما سازگاری ندارد و باید الگوی ابراز شادی در ایران بازسازی شود.
توجه به شادکامی در رشته‌های مختلف
این مسئله در رشته‌های مختلف علمی محور بحث و بررسی‌های فراوان قرار گرفته و در هر یک از علوم نیز از منظر رویکردهای مختلف درون رشته‌ای محل مطالعه و مداقه بوده است. در دوره‌های اخیر نیز همزمان با اعتبار روز افزون رویکردهای بین رشته‌ای، به عنوان مرز مشترک بسیاری از رشته‌های علمی مطرح شده است. رشته‌هایی مانند پزشکی، روانشناسی، مددکاری، مدیریت، شهرسازی، معماری و … به بررسی ابعاد گوناگون این مفهوم و عوامل مؤثر بر آن پرداخته‌اند. در باب مدیریت شهری، مبحث شادکامی و نشاط از جمله مباحث جدید در حوزه فرهنگی و اجتماعی شهر تلقی می‌شود که بویژه در سالیان اخیر توجه بسیار زیادی در سطح جهان بدان شده است.
سیر صعودی بیمارهای روحی در دنیای صنعتی
با پیچیده شدن روابط در دنیای صنعتی امروز، میزان ناکامی‌ها و فشارهای روانی شهروندان رو به افزونی گذاشته و گرفتاری‌های زندگی ماشینی به خصوص در کلانشهرها، انسانها را دچار ملال خاطر کرده و سیر صعودی بیماری‌های روحی را برای شهروندان به دنبال داشته است. گسترش شهرنشینی، دسترسی بیشتر به فناوری، مشغله‌های فراوان، تحمیل استرس‌های متعدد بر افراد، تعامل فرهنگی بالا و خطر تضعیف هویت فرهنگی، کاهش ارتباطات عاطفی میان مردم و افزایش اختلالات روانی، از ویژگی های جامعه امروزی و زندگی به اصطلاح مدرن است. گرچه متوسط سطح رفاه شهروندان امروزی از نسل‌های پیشین بیشتر است، اما مقایسه اجتماعی یکسویه و رشد صعودی توقعات و انتظارات و آنی‌طلبی کنشگران در جوامع کنونی به نوعی می‌تواند موجب احساس محرومیت در شهروندان و در نتیجه کاهش احساس شادی و شعف اجتماعی آنان شود.
چرا شهروندان احساس شادکامی نمی‌کنند؟
اگر ساخت نظام اجتماعی جامعه و شهر، مبتنی بر شادی نباشد و یا برخی مسایل اجتماعی – اقتصادی موانعی را در این امر ایجاد کند، شهروندان احساس شادکامی نمی‌کنند. در نتیجه احساس ضرورت برای نهادینه کردن شادی نیز در بین کارگزاران و سازمان‌های متولی بالاخص مدیریت شهری، این امر پدید نمی‌آید.
سند چشم انداز 20 ساله شهر مشهد در افق 1404 در 6 محور استراتژیک به عنوان شهری زیارتی- سیاحتی و مذهبی، آرامش دهنده، فرح بخش، با اقتصاد خدماتی و صنایع برتر، مبتنی بر فناوری و با امنیت مناسب ترسیم شده است. با مشاهده پیشینه تحقیق و بررسی سند چشم انداز شهرداری و براساس دیدگاه اسلام به این مقوله، همگی دلالت بر مساله محور بودن موضوع شادکامی و نشاط در جامعه دارد و با نگاه جامع بایستی ضمن بررسی علل و عوامل موجود این مساله، راهبردهای حل آن را جستجو کرد.
I really believe you will do well in the future I appreciate everything you have added to my knowledge base.
you may have an ideal blog here! would you prefer to make some invite posts on my blog?
Hey! awesome blog! I happen to be a daily visitor to your site (somewhat more like addict 😛 ) of this website. Just wanted to say I appreciate your blogs and am looking forward for more!
Hey! awesome blog! I happen to be a daily visitor to your site (somewhat more like addict 😛 ) of this website. Just wanted to say I appreciate your blogs and am looking forward for more!
Tham gia game Luck8 ngay! Cá cược đỉnh cao, nổ thưởng khủng, giao dịch siêu tốc. Nhà cái uy tín, trải nghiệm mãn nhãn cùng ưu đãi siêu hời!
I really love this article.
HBet – Cổng giải trí trực tuyến hàng đầu, quy tụ hàng ngàn trò chơi cá cược thể thao, casino, slot game và bắn cá đổi thưởng. Giao diện mượt mà, bảo mật tuyệt …
I found your blog through google and I must say, this is probably one of the best well prepared articles I have come across in a long time. I have bookmarked your site for more posts.
You are a very smart person! 🙂
Great post. I was checking constantly this blog and I’m impressed! Very useful info specifically the last part 🙂 I care for such info much. I was looking for this certain information for a very long time. Thank you and good luck.
Nice piece of info! May I reference part of this on my blog if I post a backlink to this webpage? Thx.
Thanks for posting this. Looking for these resources 😀
I love what you’ve created here, this is definitely one of my favorite sites to visit.
Magnificent beat ! Can I be your apprentice? Just kidding!
Glad to be one of many visitants on this amazing site : D.
A good web site with interesting content, that’s what I need. Thank you for making this web site, and I will be visiting again. Do you do newsletters? I Can’t find it.
Just what I needed to know thank you for this.
Great post. I was checking constantly this blog and I’m impressed! Very useful info specifically the last part 🙂 I care for such info much. I was looking for this certain information for a very long time. Thank you and good luck.
Great post. Just a heads up – I am running Ubuntu with the beta of Firefox and the navigation of your blog is kind of broken for me.
I don’t normally comment on blogs.. But nice post! I just bookmarked your site
Γεια χαρά σε όλους! Εδώ είμαστε πάλι, η ομάδα των ειδικών, για να βουτήξουμε σε ένα θέμα που καίει πολλούς παίκτες στην Ελλάδα: ποιές ξένες στοιχηματικές εταιρίες δέχονται τους παίκτες από την χώρα μας ελεύθερα, χωρίς VPN και γρήγορες πληρωμές; Έχουμε περάσει ώρες ατελείωτες δοκιμάζοντας διάφορες πλατφόρμες τζόγου, διαβάζοντας ψιλά γράμματα και μιλώντας με ομάδα υποστήριξης, για να σας δώσουμε την ξεκάθαρη εικόνα για το τι παίζει σε αυτές τις πλατφόρμες πραγματικά.
I had fun reading this post. I want to see more on this subject.. Gives Thanks for writing this nice article.. Anyway, I’m going to subscribe to your rss and I wish you write great articles again soon.