تاثیرهای مثبت و منفی رسانه‌ها بر کودکان

مینا دادگستر مقدم، رواشناس

امروزه رسانه‌ها از جمله اجزای جدایی‌ناپذیر جامعه هستند و هرچه زمان بیشتر می‌گذرد وابستگی مردم به   آن‌ها بیشتر می‌شود. باید توجه داشت که دوران همه‌گیری کرونا عاملی ست تا همه افراد بیشتر وقت خود را، صرف کارهایی کنند که به نوعی با رسانه در ارتباط است و در این میان کودکان هم خواسته یا ناخواسته وارد این میدان شدند.

رسانه‌ها ابزارهایی هستند، با کارکردهای مثبت و منفی. استفاده از موبایل، تلویزیون و… در کودکان به بهبود قوای ادراکی و تماشای تلویزیون به قدرت تخیل در کودکان کمک می‌کند. آن‌ها ابزارهای خوبی برای سرگرمی کودکان هستند و همچنین به‌وسیله رسانه‌ها می‌توان بسیاری از ارزش‌های اجتماعی، قوانین و هنجارها را به کودکان آموزش داد.

کودکان می‌توانند به وسیله استفاده از بازی‌های رسانه‌ای، قدرت تمرکز، هماهنگی بین چشم و دست، قدرت تفکر و … خود را تقویت کنند، اما همه این کارکردهای مثبت وابسته به چگونگی استفاده از رسانه‌ها است. اگر والدین نحوه استفاده کودکان از رسانه‌ها را مدیریت نکنند، آن‌ها تبدیل می‌شوند به ابزارهایی با آسیب‌های بی‌شمار و جبران‌ناپذیر برای کودکان.

ایجاد وابستگی کودکان به رسانه‌ها، غرق شدن در دنیای خیالی، قطع ارتباط با دنیای واقعی، از دست دادن و عدم رشد مهارت‌های ارتباطی، یادگیری الگوهای غلط، افت تحصیلی، مواجهه با اطلاعاتی مربوط به رده سنی بالا‌تر، اختلال در ساعات خواب، مشکلات جسمانی، چاقی، بلوغ زودرس، یادگیری الگوهای پرخاشگرانه، عدم رشد مهارت های گوناگون و بسیاری موارد دیگر را میتوان از کارکردهای منفی رسانه‌ها دانست.

توصیه به والدین برای کاهش کارکردهای منفی رسانه‌ها در کودکان: خودشان به عنوان الگو فرزندان، باید از رسانه‌ها به درستی استفاده کنند. والدین ساعت‌های مشخصی را برای استفاده کودکان از موبایل، تلویزیون و سایر وسایل رسانه‌ای در نظر بگیرند.

هنگام استفاده کودکان از رسانه‌ها، آن‌ها را تنها نگذارند و  کودکان را همراهی کنند. در زمان استفاده از وسایل رسانه، اگر کودک پیام اشتباه یا پیامی را که نیازمند توضیح و تحلیل بود را دریافت کرد در همان لحظه مطلب را برای کودکان واضح‌سازی کنند تا تفکر نقاد در کودک پرورش یابد.

با کودکان در ارتباط با موضوعات مرتبط با برنامه‌ای که در رسانه مشاهده کردند گفت‌وگو کنید. کودکان به‌جای تلویزیون، از برنامه‌های ضبط شده‌ای که از قبل توسط والدین دیده و تایید شده‌است استفاده کنند.

اما برای کم شدن تمایل کودکان به استفاده از رسانه‌ها چه باید کرد؟ خبر خوب این است که کودکان وقت‌گذرانی در دنیای واقعی را به ارتباط در دنیای مجازی ترجیح می‌دهند، اما شرط آن این است که دنیای واقعی را برای آنان لذت‌بخش کنیم.

برای دور کردن کودکان از رسانه‌ها باید جایگزین‌هایی لذت‌بخش و سرگرم کننده همچون ارتباط و بازی کودکان با والدین، بازی در پارک، دوچرخه‌سواری، قدم‌زدن، رفتن کوه و دشت، وقت‌گذرانی با هم سن و سالان، بازی‌های دو نفره و چند نفره همچنین در طول روز نهایت دو تا سه ساعت را به رسانه‌ها اختصاص دهند که این امر مستلزم برنامه ریزی والدین و نظارت آن‌ها می‌باشد.