مدیوم سینماییِ «زیرخاکی»

چند روز قبل اولین قسمت از  فصل دوم سریال زیرخاکی به کارگردانی جلیل سامان و رضا نصیری‌نیا روی آنتن شبکه یک سیما رفت. این مجموعه دومین همکاری سامان و نصیری‌نیا پس از مجموعه تلویزیونی «نفس» بود که به تولید فصل دوم نیز رسید و روایتگر بلندپروازی‌های مردی جاه‌طلب و سر به‌هوا به نام فریبرز (فری خاکی) بود که می‌خواست با پیدا کردن گنج، یک شبه ره صدساله را برود.

در «زیر خاکی۲»  علاوه بر بخش عمده بازیگران فصل اول نظیر پژمان جمشیدی، ژاله صامتی، نادر فلاح، اصغر نقی‌زاده، امید روحانی و بازیگر خردسال رایان سرلک، شمار دیگری از هنرمندان توانمند سینما و تلویزیون نیز نقش‌آفرینی می‌کنند.

گیتی قاسمی، فروغ قُجابگلی، هومن برق نورد، مریم سرمدی، خسرو احمدی، اکبر رحمتی، مهری آل‌آقا، ستاره پسیانی و نسرین نصرتی از جمله این بازیگران مطرح هستند که به این سریال طنز رنگ و بوی جدیدی بخشیده‌ و خبر از یک مجموعه تلویزیونی پربازیگر و با شخصیت‌های متنوع می‌دهد.

تصویربرداری این سریال که از تولیدات سیما فیلم است نیز از دی‌ماه سال گذشته در لوکیشن‌های متعددی در تهران، کرج و شمال کشور آغاز شد و در هفته دوم اردیبشهت ماه ۱۴۰۰ به پایان رسید.

تداعی یکپارچگی دو فصل

به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از مهر، آرش بادپا آهنگساز سریال «زیرخاکی» از ویژگی های این سریال و این که چرا در این مجموعه از خواننده بهره گرفته نشده است، سخن گفت.

آرش بادپا، آهنگساز سینما و تلویزیون که کار آهنگسازی فصل دوم این مجموعه را همچون فصل اول آن به عهده دارد بیان کرد: بخش عمده موسیقی فصل دوم سریال «زیرخاکی» همان رنگ، ارکستر، موتیف‌ها و ملودی‌های فصل یک را دارد چون یکپارچگی دو فصل و تداعی آن برای مخاطب سریال مهم است.

وی اظهار کرد: وجه تمایز موسیقی این فصل این است که ما لوکیشن‌ها، جغرافیا و کاراکترهای جدیدی داریم که به این مجموعه اضافه شدند و به تبع بر اساس موسیقی اصلی کار، تغییراتی را هم در موسیقی اعمال کرده‌ایم.

تیتراژ امضای یک سریال است و نباید تغییری کند

این آهنگساز درباره موسیقی آغازین و پایانی فصل دوم سریال «زیرخاکی» ادامه داد: تیتراژ مثل نشانه (آرم) و امضای یک سریال است و طبیعی است که تغییر نکند. وقتی برای تبلیغ کالایی، یک «نشانه» طراحی می‌شود از ابتدا تا انتها به همان وفادار می‌ماند چون آن آرم نشان‌دهنده آن کالاست. این تیتراژ هم نشانه و امضای این سریال است و به‌راحتی برایش مخاطب این سریال را تداعی می‌کند.

بادپا عنوان کرد: به همین دلیل، موسیقی عنوان‌بندی فصل دوم، تغییر بنیادینی با فصل اول ندارد؛ فقط با توجه به برخی تغییرات که در تصاویر این عنوان‌بندی رقم خورده است، تغییرات اندکی را هم در موسیقی شاهد هستیم اما پایه اثر، همان موسیقی فصل اول است.

«زیرخاکی» مدیوم سینمایی دارد

این آهنگساز درباره تغییرات موسیقی تیتراژ فصل‌های مختلف برخی سریال‌ها از جمله «پایتخت» کار آریا عظیمی‌نژاد نیز گفت: شکل و محتوای سریال «زیرخاکی» با «پایتخت» خیلی متفاوت است این سریال حتی نسبت به کارهای طنز دیگری که در این سال‌ها ساخته شده هم متفاوت است و با کمی جسارت باید بگویم کاری است که مدیوم سینمایی دارد و در تلویزیون پخش می‌شود. داستان زیرخاکی از یک مقطع تاریخی شروع می‌شود و رو به جلو می‌آید. من از فصل نخست درگیر این مسئله بودم که تم اصلی موسیقی این کار را از یک نمونه شنیداری در یک اثر طنز و مفرح گرته‌برداری کنم اما تحقیقات من و آقای سامان برای یافتم یک نمونه شنیداری از دهه ۵۰ که واجد این خصوصیات باشد به جایی نرسید.

بادپا اضافه کرد: در نهایت به تم فعلی سریال رسیدم که روی کار نشست. ما در فصل دوم سریال «زیرخاکی» تغییرات داستان و کاراکترهای جدید را در موسیقی متن سریال نشان دادیم. با این حال از الان نمی‌توانم بگویم که در صورت ساخت فصل‌های بعدی سریال «زیرخاکی» تغییراتی خواهیم داشت یا نه؛ اما اگر تغییراتی هم بکند باز بر مبنای همان تم اصلی خواهد بود.

چرا «زیرخاکی» خواننده ندارد

وی درباره حضور خواننده در سریال اظهار کرد: گاهی با نظر تهیه‌کننده و کارگردان، از موسیقی با کلام در تیتراژ سریال استفاده می‌شود اما در «زیرخاکی» و در گفتگویی که با آقای سامان داشتیم به این نتیجه رسیدیم که ضرورت ندارد که از صدای خواننده استفاده کنیم. اگر موسیقی مرتبط با کار در تیتراژ سریال استفاده شود بهتر از آن است که صرفاً خواننده داشته باشیم. در برخی از سریال‌ها می‌بینیم که برخلاف نظر آهنگساز و با تشخیص کارگردان و عموماً تهیه‌کننده، تیتراژ پایانی با صدای خواننده و مستقل از سایر قطعات است چون آهنگسازی آن، ملودی، رنگ‌بندی و همه‌چیز مستقل از کل کار است و فضایی متفاوت از موسیقی متن سریال دارد.

استفاده از موسیقی باکلام در تیتراژ

بادپا درباره موسیقی باکلام در تیتراژ برنامه‌ها و سریال‌ها گفت: استفاده از موسیقی با کلام اگر به جا باشد شاید اتفاق جالبی است مهم است که موسیقی با چه معیاری و با چه شعری انتخاب شود. اگر استفاده به جا نباشد تاثیرگذاری منفی دارد. مثلاً یادم هست در تیتراژ مسابقه قوی‌ترین مردان ایران هم موسیقی با کلام می‌گذاشتند. گاهی حتی من آهنگساز در این امر دخل‌وتصرفی ندارم و این چیزی است که بین تهیه‌کننده و خواننده توافق می‌شود.

وی در پایان بیان کرد: در برخی کارها خود کارگردان هم خیلی در کار دخالتی ندارد و کلیت یک سریال با تیتراژ پایانی به مسیر دیگری می‌رود. خوشبختانه در سریال «زیرخاکی» هم تهیه‌کننده و هم کارگردان این قضیه را به من ارجاع دادند و من هم تصمیم گرفتم از خواننده استفاده نکنم.