توئیت‌های ترامپ تا چه اندازه جدی گرفته می‌شود؟
مذاکره زیر آتش اعتراضات
قاسم شمسایی
تنها چند ماه مانده به انتخابات سوم نوامبر 2020 آمریکا. ترامپ شاید درگیر بزرگترین و مهم‌ترین چالش دوران ریاست‌جمهوری خودش شده است. او که در شعارهای انتخابی خود روی دو محور سیاست داخلی؛ رویای آمریکایی و سیاست خارجی، برجام و مذاکرات با ایران بسیار پافشاری کرده بو حالا در ادامه سیاست‌های ضدمهاجرتی خود شاهد اعتراضات گسترده‌ای به کشته شدن جورج فلوید مرد سیاهپوستی که قربانی خشونت نژادپرستانه پلیس شهر «مینیاپولیس» شد، قرار گرفته‌است. از سوی دیگر در محور سیاست خارجی و موضوع ایران شعارهایش تنها فشارهای همه جانبه به ایران با خروج از برجام و تغییرات گسترده در وزارت خارجه خود خلاصه می‌شود. اما ترامپ استاد بازی رسانه است او که تا همین امروز برای عملی کردن شعارها و تثبیت قدرتش در خاورمیانه هزینه‌های بسیاری را متحمل شده، بارها در سخنرانی‌ها و توئیت‌های خود سخن از مذاکره بی‌قید و شرط با ایران را به زبان آورده است. مذاکراتی که به گمان مسئولان ایرانی مانند مذاکراتش با رهبر کره شمالی تنها مصرف رسانه‌ای دارد و خروجی آن تنها چند عکس است، البته واکنش معمول رئیس دستگاه دیپلماسی ایران به این پیشنهادات همواره یکسان بوده و آن هم بازگشت به میز برجام است.
ترامپ و بازهم پیشنهاد مذاکره در میان آتش اعتراضات
جمعه گذشته در شرایطی که ترامپ زیر فشار گسترده رسانه‌ای مربوط به اعتراضات ضدنژادپرستی در آمریکا قرار داشت انتقال یک زندانی آمریکایی فرصتی شد تا او در دو توئیت ضمن تشکر از ایران دوباره پیشنهاد مذاکره را مطرح کند. محمد جواد ظریف به قدردانی دوباره دونالد ترامپ به خاطر آزادی یک نظامی پیشین آمریکایی در ایران واکنش نشان داد.
ظریف در صفحه توئیتر خود با اشتراک گذاشتن تصویری از توئیت تشکر ترامپ، خطاب به وی نوشت: «ما برخلاف اقدامات زیردستان شما به تبادلی انسان دوستانه دست یافتیم». وی در واکنش به درخواست ترامپ از ایران برای انجام توافقی جدید با آمریکا تصریح کرد: «ما زمانی که شما وارد دفتر [ریاست جمهوری] شدید، توافقی داشتیم. ایران و دیگر اعضای برجام هرگز میز را ترک نکردند».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در ادامه افزود: «مشاوران شما – که اکثراً تا الان اخراج شده‌اند – قمار احمقانه‌ای انجام دادند. اینکه چه زمانی بخواهید آن [اشتباه] را اصلاح کنید، به شما بستگی دارد».
گرچه ظریف به صراحت از تبادل زندانیان سخن گفته، اما دبیر شورای عالی امنیت ملی منکر این مذاکرات شده است. علی شمخانی در صفحه شخصی خود در شبکه توئیتر پیام ترامپ را یک اقدام تبلیغاتی قلمداد کرد و نوشت: «تبادل زندانیان، نتیجه مذاکره نبوده و هیچ مذاکره‌ای هم در آینده انجام نخواهد شد.»
«اوضاع #ترامپ چه در تقابل‌های بین‌المللی، چه در افتضاح مدیریت کرونا و چه در آتش‌افروزی نژادپرستانه در داخل آمریکا به قدری خراب است که تیمش چاره‌ای جز تولید و نمایش موفقیت‌های ساختگی برای او ندارند. #تبادل_زندانیان، نتیجه #مذاکره نبوده و هیچ مذاکره‌ای هم در آینده انجام نخواهد شد.»
با قاتل سردار سلیمانی مذاکره نمی‌کنیم
البته توئیت رئیس دولت آمریکا در ایران واکنش‌های دیگری نیز به همراه داشت. علی مطهری نماینده سابق تهران در مجلس شورای اسلامی در توئیتر خود نوشت: «ترامپ از آزادی نظامی آمریکا تشکر کرده و به ایران پیشنهاد مذاکره قبل از انتخابات آمریکا داده است. باید به او گفت اگر قبل از ترور سردار سلیمانی کورسویی برای مذاکره وجود داشت آن هم با جنایت تو از بین رفت چون به معنی مذاکره با قاتل سلیمانی خواهد بود.» همچنین قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَی السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللَّهُ مَعَکُمْ وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ» مبادا در مبارزه کوتاهی کنید و به کافران پیشنهاد سازش دهید. شما بالاترید چون خدا با شماست و مطمئن باشید نتیجۀ اعمالتان(مقاومت) را بی‌کم‌وکاست به شما می‌دهد.»
اگر آمریکا به مذاکره علاقه‌مند است باید در چارچوب برجام آن را انجام دهد،
اما تا چه میزان می‌توان به پیام‌های ترامپ در این شرایط اعتماد کرد؟ رئیس‌جمهور آمریکا در کارنامه خود در مقاطع مختلف بارها نشان داده است که به هیچ پیمانی پایبند نیست و بسیار راحت می‌تواند از پیمان‌های جهانی شانه خالی کند. از طرفی دیگر تیم رسانه‌ای ترامپ در شرایط نزدیک به انتخابات بیشتر به دنبال برد رسانه‌ای و بازی تبلیغاتی هستند درست شبیه اتفاقی که در دیدار با رهبر کره شمالی رخ داد.
علیرضا محبی کارشناس روابط بین‌الملل نیز درباره توئیت ترامپ مبنی بر انجام مذاکره با ایران گفت: «حرف‌های ترامپ منطق زمانی و استراتژیک خاصی ندارد و بر اساس شرایط روزمره گفته می‌شود. با توجه به شرایط داخلی و اعتراضات آمریکا، ترامپ قصد دارد از خبر تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا بهره‌برداری لازم را کند، اما ایران به دلیل بدعهدی آمریکا و خروج این کشور از برجام، دیگر وارد مذاکره با ایالات متحده نخواهد شد.»
این کارشناس روابط بین‌الملل با توجه به نزدیک شدن به انتخابات 2020 آمریکا، ادامه داد: «واشنگتن تلاش می‌کند به مردم آمریکا القا کند به دنبال مذاکره با ایران بوده و در حال بهبودی روند رابطه با تهران است. ترامپ قصد دارد در انتخابات ماه اکتبر به هواداران خود القا کند در حال نزدیک شدن به ایران است و از طرف دیگر می‌خواهد مواضعی را نسبت به تهران بگیرد تا آن را ترغیب به حضور بر سر میز مذاکره کند. آمریکا صداقتی در مذاکره نداشته و وقتی می‌گوید آماده مذاکره است و از تبادل زندانیان ابراز رضایت می‌کند و پشت پرده پیش‌نویس طرح تحریم تسهیلاتی ایران به روسیه را نشان می‌دهد.»
برایان هوک: درِ مذاکره‌های گسترده‌تر با ایران باز است!
البته تحرکات طرف آمریکایی فراتر از توئیت‌های ترامپ پیش رفت تا جایی که به نقل از خبرگزاری رویترز، برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران روز جمعه بار دیگر با بیان این که درِ مذاکره‌های گسترده‌تر با ایران درباره برنامه هسته‌ای و دیگر مسائل هنوز باز است، گفت که تاکنون این مذاکرات محدود به آزادی زندانیان بوده‌اند.
هوک در این راستا بیان کرد: [دونالد ترامپ] درِ دیپلماسی را چند سال است که باز نگه داشته و در همین مقطع زمانی با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی سه بار دیدار کرده است؛ بنابراین مایلیم ببینیم که ایران دیپلماسی ما را با دیپلماسی پاسخ دهد.
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران مدعی شد که تعداد شهروندان آمریکایی که در خارج از کشور و به‌طور غیرقانونی بازداشت شده‌اند و آزاد خواهند شد افزایش می‌یابد، اما جزئیاتی درباره زمان و محل آن ارائه نداد.
اقدام کم‌سابقه دادستانی فدرال آمریکا
بازهم این تمام ماجرا نیست. در اقدامی کم‌سابقه دادستانی فدرال آمریکا پیگیری پرونده اتهامی علیه یک بانکدار ایرانی به جرم نقض تحریم‌های آمریکا را متوقف کرد.
به نقل از بلومبرگ، دادستان‌های آمریکایی از قاضی دادگاه فدرال در منطقه منهتن نیویورک که مسئولیت رسیدگی به نقض تحریم‌های بانکی را بر عهده دارد خواسته‌اند به دلیل نبود مدرک کافی در اثبات اتهامات نقض تحریم‌های بانکی ایران توسط آقای علی صدر هاشمی‌نژاد ۴۰ ساله، رسیدگی به این پرونده را متوقف کند. او متهم شده بود با استفاده از نظام مالی آمریکا وجوهی به ارزش مجموع ۱۱۵ میلیون دلار را بابت حق پیمانکاری شرکت‌های ساختمانی ایران در ونزوئلا به ایران منتقل کرده است.
به گفته آنتونی سابینو، استاد حقوق در مدرسه کسب و کار دانشگاه سنت جانز، این اقدام کاملاً غیرمعمول است. پیشتر در سال ۲۰۰۸ رسیدگی به پرونده تد استیونز، سناتور سابق ایالت آلاسکا با درخواست دادستان‌ها متوقف شده بود. وی به هفت اتهام مربوط به جرایم مالی متهم شد. سابینو با بیان اینکه “درک این که چه اتفاقی افتاده سخت است” افزود: این مورد خیلی در دادگاه منطقه منهتن سابقه نداشته است.
فرار رو به جلو
با توجه وقوع این اتفاقات در بازه زمانی که آمریکا درگیر اعتراضات گسترده ضدنژادپرستانه شده‌است و از سویی تا انتخابات پیشرو فرصت چندانی برای ترامپ و تیمش باقی‌نمانده‌است. این پیش‌بینی که داستان بیشتر یک سناریوی تبلیغاتی برای فرار روبه جلو است، قوت بیشتری می‌گیرد. البته توجه به این موضوع که در ماه اکتبر طبق برجام، موعد رفع تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران فرا می‌رسد. آمریکا به طور جدی خواستار تمدید این تحریم‌ها شده و برای این کار یک طرح دو مرحله‌ای و جنجالی تدارک دیده است که بر مبنای آن آمریکا در ابتدا قطعنامه‌ای با محوریت تمدید تحریم‌های مزبور به شورای امنیت سازمان ملل ارائه می‌دهد. سپس اگر این قطعنامه وتو شد، دولت آمریکا با ادعای اینکه از نظر حقوقی هنوز اختیار استفاده از مکانیسم ماشه را دارد از این مکانیسم برای بازگرداندن کل تحریم‌های سازمان ملل از جمله تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران استفاده خواهد کرد. احتمال موفقیت چنین طرحی بسیار اندک است و همین موضوع می‌تواند دلیل خوبی برای تیم رسانه‌ای ترامپ باشد تا برای پیشگیری از یک شکست بین‌المللی دیگر آن هم در زمان انتخابات به هر شکل مذاکره‌ای حتی در حد تبادل زندانی با طرف ایرانی داشته باشد تا شاید اندکی از زیر فشار رسانه‌ای دموکرات‌ها خودش را خارج کند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.