اگر پدر رومینا خانه پدری را دیده بود!

مریم اصغری

حکایت اکران فیلم «خانه پدری» با فراز و فرودهای زیادی همراه بود، اما آنچه که امروز ما را مجاب به نوشتن کرد، اتفاقات اخیر در ارتباط با داستان قتل‌های ناموسی است که این روزها به شدت با آن مواجه بودیم و افراد متخصص و غیرمتخصص در شبکه‌های مجازی، از هر زوایایی به آن پرداختند. دختر 14‌ساله ای که  به دلیل تعصب و با نام غیرت توسط پدرش به قتل رسیده و سوژه رسانه‌ها و فضای مجازی شده، دوباره بحث فیلم خانه پدری را مطرح و واقعیت این فاجعه، گویی فیلم را دوباره‌سازی کرده است.

داستان فیلم من مبتنی بر واقعیت است

واکنش کیانوش عیاری، کارگردان فیلم، ‌نمایانگر ناراحتی و دلخوری فیلم‌ساز بر تلخی‌های رفته بر این فیلم است که در اولین بازخورد بیان کرده بود: این اتفاق‌ها در ایران رخ نمی‌دهد. من این شایعات را باور نمی‌کنم.

عیاری در ارتباط با واکنش‌های مختلف کنونی بیان کرد: من درباره داستان و مشکلات پیرامون فیلم زیاد توضیح دادم. دیگر باید چه می‌گفتم تا همگان باور کنند که داستان فیلم من، مبتنی‌بر واقعیت است؟

عیاری تاکید کرد: من موافق پخش مجدد فیلم هستم. چراکه مردم باید چنین فیلم‌هایی را ببینند. اصلا همین الان درخواست می‌کنم فیلم خانه پدری را دوباره به‌خاطر مردم و حفظ امنیت و سلامت روان جامعه اکران کنید. خانه پدری را به خاطر مردم اکران کنید. اگر پدر رومینا خانه پدری را دیده بود شاید کمی فکر می‌کرد.

خانه پدری که تبدیل به قبرستان شد

فیلم خانه پدری که پس از یک دهه انتظار بر روی پرده سینما رفته بود در تاریخ 5آبان ماه سال گذشته، پس از اکران کوتاه مدت به دستور مستقیم دادستان متوقف شد. صدور حکم قضایی برای توقف نمایش این فیلم، مخالفان خانه پدری را تا آنجا خشنود کرد که اثرگذاربودن مطالبه‌گری‌ها را برای جلوگیری از به لجن کشیدن فرهنگ کشور و سیاه‌نمایی در مورد ایران دانستند و از اقتدار جریانی که توانسته حرفش را به کرسی بنشاند، می‌گفتند و جریان رو به عقب را به رخ موافقان فیلم می‌کشاندند.

تعمیم اتفاقات اخیر به روایت این فیلم، بسیار آسان و قابل مشاهده است. داستان این است که چه کسی فکرش را می‌کرد خانه پدری که محیطی امن برای بچه‌ها و اعضای خانواده است، ناگهان به خاطر تعصبات و قضاوت‌های اشتباه، تبدیل به «قبرستان پدری» شود؟ فیلم خانه پدری از زمان می‌گوید. از گذشت زمانی که نه تنها یک جنایت خانوادگی را پاک نمی‌کند، بلکه تا سالیان سال شومی آن گریبانگیر اعضای خانواده می‌شود.

این درام داستان یک خانواده را در پنج دوره تاریخی بازگو می‌کند. کیانوش عیاری با ظرافت و هوشمندی، مضامین جهان شمولی چون تعصبات، پنهان‌کاری، عواقب اعمال انسان در زندگی، سرکوب های جامعه و… را در فیلم خود مطرح می‌کند. این فیلم از لحاظ روشنفکری پیروز و از لحاظ اخلاقی به شدت صادق است.

این فیلم برای 80سال پیش است؟

اتفاقات اخیر باعث شد یادی کنیم از مسعود فراستی، منتقد سرسخت فیام خانه پدری که از همان ابتدا با این درام مخالف بود و این روزها، حرف‌هایش را مرور می‌کنیم که معتقد بود “خوب شد خانه پدری توقیف شد چون ضدملی و ضدایران است”.

فراستی در نقد این فیلم همچون دیگر پرونده‌های انتقادی خود تند و شاید بی محابا رفتار کرد و می‌گوید: مردم دنیا با دیدن خانه پدری فکر می‌کنند ما وحشی هستیم. این فیلم برای ۸۰ سال پیش است. به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی هنوز از این اتفاقات درحال رخ دادن است! اکران فیلم در خارج از کشور، با تعمیمی که در درون فیلم نهفته شده‌است نشان می‌دهد که این افراد، ماقبل تمدن، مدرنیته و انسانیت هستند و با شرایط کنونی هم‌خوانی ندارد.

جریانات نهفته در زیر پوست شهر

اکنون این سوال پیش می‌آید که ما مسافران زمان هستیم و به عقب برگشتیم یا جریانی در زیر پوست شهر در حال رخ دادن است که با چراغ‌های خاموش حرکت می‌کند؟ چشمان‌مان را بستیم که نه آتش زدن و نه سر بریدن با داس و نه هر اتفاق دیگری را نمی‌بینیم. این روزها عجیب به این جمله فکر می‌کنم که کسی که خودش را به خواب بزند را نمی‌توان بیدار کرد و ما برای آسودگی خیال خود، در بیداری‌هایمان هم خواب هستیم و با لایک و کامنت اتفاقات، بی محابا آنها را به دست فراموشی می‌سپاریم.

فرهنگ‌سازی نه تنها در برگ‌های کتاب و تاریخ‎ها، بلکه در جریان‌ها، فیلم‌ها و موسیقی‌ها هم می‌تواند نهفته باشد و وظیفه ما است تا با هر محتوایی، ذهن‌های نا آگاه را به سمت نور سوق دهیم تا شاید این تاریکی دست از سرمان بردارد.

روایت توقیف‌ها

حکایت اکران فیلم خانه پدری، چیزی شبیه به حکایت درونمایه فیلم است. فیلم از زمان ساختش دفن شد و هر بار پس از گذر چند سال، صدایش را به بیرون رساند و عده‌ای را با خبر کرد تا اینکه امروز، دیگر همه از حضورش مطلع شده‌اند. فیلم محصول سال ۱۳۸۹ است و اولین‌بار در بخش خارج از مسابقه جشنواره فجر سال ۹۲ اکران شد. سپس خبر توقیفش آمد. پس از چند سال در گروه هنر و تجربه اکران شد که در همان یکی دو روز ابتدایی از پرده‌ها پایین کشیده شد. در اوایل آبان ماه سال گذشته، خبری آمد که خانه پدری با اصلاحات جزيی و محدودیت سنی اکران می‌شود، اما پس از گذشت پنج روز از اکرانش، دوباره فیلم توقیف شد.