احیای تاریخ

علی نژاد

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد گفت: روشی که شورای اسلامی دوره پنجم شهر مشهد برای مرمت و بازسازی بافت‌های تاریخی در نظر گرفته است، روش تسهیل‌گری است که برای پیشگیری از زوال با این اقدامات بخشی از تاریخ و هویت شهر احیا می شود.

محمد هادی مهدی‌نیا در بازدید از ظرفیت‌های بافت تاریخی، افتتاحیه دفاتر تسهیل‌گری محلات تاریخی جنت و سرشور و بهره‌برداری از خانه تاریخی نوریان اظهار کرد: روش تسهیل‌گری دو شاخص اصلی دارد که شامل همکاری و مشارکت مردم و ختم شدن به یک سند توسعه محله است که سند توسعه محله باید هماهنگی لازم و یا تغییرات پیشنهادی لازم را با طرح‌های مصوب داشته باشد.
وی افزود: برای بافت تاریخی شهر مشهد نیز روش تسهیل‌گری انتخاب شده است و دفاتر منتخب نیز هر دو مولفه لازم یعنی توانمندی در حوزه تولید اسناد برای انطباق با طرح‌های بالادستی و تجربه و شناخت کافی از بافت‌های قدیمی را دارند.
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد بیان کرد: امیدواریم این کار، نقطه شروعی برای جلوگیری از زوال شهری در بافت‌های تاریخی شهرمان باشد.
مهدی نیا خاطرنشان کرد: شهرها وقتی از حد مشخصی بزرگ‌تر می‌شوند، اگر در حوزه عملکرد تعاریف جدیدی برای آن‌ها اتفاق نیفتد و به مرکز شهر رسیدگی کافی نشود کم‌کم رو به زوال و بیمار شدن می‌رود و کاربری‌های قبلی آن خالی می‌شود و جمعیت هویت‌مند آن محلات کوچ می‌کنند و درنهایت تنها یک کالبد بدون کارکرد از آن باقی می‌ماند که ارزشی هم ندارد.
وی اضافه کرد: متاسفانه طی دهه‌های گذشته برای بافت تاریخی شهر مشهد اتفاقات خوبی نیافتده است اما امیدواریم در شرایط فعلی با رویکرد بازآفرینی و استفاده از دفاتر تسهیل‌گری تاثیرات مثبت آن را در طی سال‌ها ببینیم و در هر دو حوزه عملکرد و کالبد شاهد اتفاقات خوبی در شهر مشهد باشیم.
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد در خصوص امتیازات مثبت و بسته‌هایی که برای سرمایه‌گذاران و مالکان خانه‌های قدیمی در نظر گرفته شده است، گفت: با همکاری سازمان بازآفرینی شهری یک بسته تشویقی در قالب طرح به شورای شهر بردیم که تاکید این بسته بیشتر بر عملکرد است زیرا تا زمانی که عملکرد اصلاح نشود بررسی کالبد تنها یک امر ظاهری است.

بازآفرینی بافت تاریخی، احیا هویت شهر است

هم چنین نائب رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد گفت: هویت یک شهر وابسته به بافت تاریخی آن است و هنگامی که به بافت تاریخی بها می‌دهیم در واقع به هویت آن شهر بها و ارزش می‌دهیم.

سید مسعود ریاضی اظهار کرد: همان طور که در بازدید امروز مشاهده کردیم، ارزش گذاری نسبت به بافت‌های قدیمی شهر سالها است که مورد بی‌توجهی قرار گرفته و بخش عظیمی از این ثروت ملی از بین رفته است و برای احیا و بازسازی آن نیاز به عزم جدی داریم.
وی افزود: بخشی از توجه و رسیدگی به بافت‌های قدیمی شهر توسط دفاتر تسهیل‌گری که مورد حمایت ویژه شورای شهر هم قرار دارد، انجام می‌شود که قسمتی از آن را نیز در طی بازدید امروز مشاهده کردیم و دیدیم که یکی از این دفاتر تسهیل‌گری دفتر خود را احیا کرده است و برای بازسازی و زنده شدن بافت تاریخی و شکل گرفتن هویت قدیمی آن تلاش می‌کند.
رییس کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس شورای اسلامی شهر مشهد بیان کرد: یکی از موثرترین ارکان در این زمینه پرداختن به دفاتر تسهیل‌گری است، مورد دیگر، تعامل با سازمان میراث فرهنگی است که خوشبختانه در این دوره این اتفاق به خوبی افتاد و ارتباط خوبی با سازمان میراث فرهنگی برقرار شد.

فعالسازی دفاتر تسهیلگری تاریخی، رویکردی نو در مدیریت شهری مشهد

هم چنین رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شورای شهر مشهد گفت: به منظور آغاز حرکتی نو و رویکردی جدید در مدیریت شهری مشهد، شهرداری و سازمان بازآفرینی تصمیم به فعالسازی دفاتر تسهیلگری تاریخی گرفت؛ با این هدف که بناهای باارزش میراثی در حوزه شهرسازی خود را حفظ کنیم و بازآفرینی را در این رابطه فعال کنیم.

احمد نوروزی با بیان اینکه بازآفرینی فرآیندی وسیع و شامل حوزه‌های مختلف است، اظهارکرد: بافت‌های فرسوده گونه‌های مختلفی، اعم از بافت‌های ناکارآمد مرکز شهر، حاشیه نشینی، روستاهای الحاق شده به شهر، مراکز نامتجانس مثل زندان و کارخانجات، گاراژهای مسافربری و بافت‌های تاریخی را شامل می‌شود.

نوروزی افزود: شورای پنجم شهر مشهد از ابتدای فعالیت خود توجه ویژه‌ای به مقوله بازآفرینی داشت و در گام نخست شهرداری مشهد را مکلف به تشکیل سازمان بازآفرینی کرد؛ سازمانی که در میان نامهربانی‌های وزارت کشور و اعمال نظرات نادرست آنها نهایتا شکل گرفت.

وی با بیان اینکه شهرداری مشهد در گام دوم ملزم به ایجاد 20 دفتر تسهیلگری شد و در حال حاضر 28 دفتر مستقر و فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، گفت: به منظور آغاز حرکتی نو و رویکردی جدید در مدیریت شهری مشهد، شهرداری و سازمان بازآفرینی تصمیم به فعالسازی دفاتر تسهیلگری تاریخی گرفت؛ با این هدف که بناهای باارزش میراثی در حوزه شهرسازی خود را حفظ کنیم و بازآفرینی را در این رابطه فعال کنیم.

رئیس کمیسیون اقتصادی و سرمایه‌گذاری شورای شهر مشهد خاطرنشان کرد: بناهای تاریخی، سرمایه متعلق به مالکان است و باید شرایط را به نحوی پیش ببریم که صرفنظر از زیبایی شهری، نمای ساختمان‌ها و بازسازی و مرمت داخل بنا، به اقتصاد آنها هم بپردازیم.

نوروزی افزود: اگر همه این تلاش‌ها را بکنیم ولی به لحاظ اقتصادی، این ساختمان‌ها برای مالکان دارای بازدهی نباشد و ارزش افزوده ایجاد نکند، عملا نمیتوانیم از آنها نگهداری کنیم؛ شیوه غلطی که سازمان میراث فرهنگی پیش گرفته و هر بنا باارزش و تاریخی که روی آن دست می‌گذارد، باعث قفل شدنش می‌شود و بسیار رفتار صلب و سختی دارد.

وی همچنین گفت: در تعامل برای حفظ هویت تاریخی شهر و مسائل اقتصادی باید برنامه‌ریزی کنیم که آثار حفظ شود؛ در غیراینصورت دچار مشکل خواهیم شد.

بازسازی و بازآفرینی بناهای تاریخی وحدت رویه داشته باشند

نایب رئیس شورای شهر مشهدمقدس گفت: به منظور بازسازی و بازآفرینی بناهای تاریخی باید الگوی مشترکی داده شود تا هر قطعه و ملک بنا به سلیقه شخصی بازسازی نشود و شاهد وحدت رویه باشیم؛ وحدت رویه‌ای که هویت تاریخی بنا و زمان ساخت، دوره قاجار و پهلوی، را برای بازدیدکننده تداعی کند.

حمیدرضا موحدی‌زاده اظهارکرد: سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد ماموریت پیدا کرده تا بتواند فضاهای سنتی شهر مشهد، که تعداد بسیاری هم هستند، را بویژه در بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی شناسایی و بازآفرینی کند.

وی با بیان اینکه برای تحقق و اجرایی شدن این ماموریت، حدود 40 دفتر تسهیلگری پیش‌بینی شده که تاکنون28 دفتر در محلات هدف مستقر شده‌اند و 40 دفتر دیگر نیز تا پایان سال فعالیت خود را آغاز خواهند کرد، گفت: بخشی از هویت معماری و تاریخی شهر ما به بناها و آثاری متعلق به دوره های قاجار و پهلوی برمی‌گردد و ضمن اینکه معرف تاریخ ارزشمند ماست، هموطنان و مردم را با سلیقه و نگرش و دیدگاه مشهدی‌ها در بیش از 100 سال قبل آشنا می‌کند؛ لذا این ماموریت را به سازمان بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری مشهد دادیم.

موحدی‌زاده خاطرنشان کرد: بخشی از بناهای تاریخی به جا مانده از سالها قبل، در حال خراب شدن است و بخشی هم به حال خودش رها شده چراکه برنامه جدی و مشترکی برای تشویق مردم به نوسازی و احیاء این بناها وجود نداشته است.

وی با تاکید بر اینکه شهرداری و ارگان‌های مربوطه و مالکان میتوانند در تعامل با یکدیگر گام های ارزشمندی در جهت بازآفرینی بناهای تاریخی بردارند، گفت: برخی از این بناها به دلیل فوت مالکان، درگیر مسائل وراثتی شده و باید پیش‌بینی مشوق و یا نحوه مشارکتی سازنده، با کمک ورثه این بناها را بازسازی کنیم.

موحدی‌زاده افزود: بخشی از بناهای تاریخی و میراثی را دفاتر تسهیلگری شناسایی کرده و این آثار در سازمان بازآفرینی نیز رصد شده و بانک اطلاعاتی آنها درحال تکمیل است.

نایب رئیس شورای شهر مشهد با بیان اینکه رویکرد شورای پنجم، حتی الامکان، شناسایی آثار تاریخی باارزش و بازسازی و بازآفرینی آنها با کمک مالکان و اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری است، اظهارکرد: شناسایی این بناها و راه حل‌های ارائه شده در قالب دفاتر تسهیلگری و با بهره‌گیری از مهندسان و معماران زبده اجرایی می‌شود.

موحدی‌زاده گفت: به منظور بازسازی و بازآفرینی بناهای تاریخی باید الگوی مشترکی داده شود تا هر قطعه و ملک بنا به سلیقه شخصی بازسازی نشود و شاهد وحدت رویه باشیم؛ وحدت رویه‌ای که هویت تاریخی بنا و زمان ساخت، دوره قاجار و پهلوی، را برای بازدیدکننده تداعی کند.