چرایی افزایش بهای حمل ونقل عمومی

همیشه در کلان شهر ها، استفاده از حمل ونقل عمومی از قبیل مترو و اتوبوس های درون شهری، بهترین راهکار برای جلوگیری از آلودگی هوا و ترافیک های سنگین بوده و بعضا موجب صرفه  جویی در وقت وهزینه، برای شهروندان می گردد. مسئولین ومدیران شهری همیشه برای داشتن شهری با هوای پاک و ازبین بردن ترافیک ها، شهروندان را به  استفاده از حمل ونقل شهری ترغیب و تشویق نموده و همواره برای استقبال بیش از پیش مردم و جلب توجه آنان به وسایل نقلیه عمومی، در حال اندیشیدن تدابیر جدید و ایجاد امکانات بیشتر بوده اند. اما گاهی رویدادهایی مثل گران شدن قیمت بلیط و یا رفتارهایی از این قبیل باعث دور شدن مردم از حمل ونقل عمومی می گردد و بعضا برای اقشار متوسط وکم در آمد ناخوشایند است.

همانطور که می دانید از ابتدای اردیبهشت ماه امسال، تعرفه بهای بلیط مترو و اتوبوس در مشهد افزایش یافته که بازخوردهای متفاوتی در بین مردم داشته است. یکی از شهروندان در این رابطه می گوید: من یک کارگر ساده هستم و هر روز با استفاده ازچند خط اتوبوس ومترو خود را به محل کارم می رسانم. اکنون با گران تر شدن نرخ بلیط و اتوبوس باید روزانه هزار تومان بیش از قبل برای بهای خدمات اتوبوس و مترو بپردازم و این مبلغ در ماه برای من تقریبا زیاد بوده و این مسئله بسیار برای من ناخوشایند است.یکی دیگر از شهروندان که به گفته خودش اکثرا از خودروی شخصی برای حمل ونقل استفاده می کند؛ نسبت به مسئله افزایش بهای بلیط اتوبوس ومترو گفت: به نظر من این افزایش قیمت بهای خدمات حمل ونقل عمومی امری کاملا عادی است ونباید از آن ناراحت بود چرا که شهرداری و سایر ارگان های وابسته، سال به سال به مخارج وهزینه های بیشتری برای ادامه فعالیت و جلوگیری از ورشکستگی نیاز دارند. پس این طبیعی است که هرسال نسبت به افزایش قیمت بهای خدمات وبلیط، برای تامین مخارج ضروری خود اقدام کنند.

سیاست تشویقی

مجتبی بهاروند، نماینده شورای اسلامی شهر مشهد در این رابطه اظهار کرد: در سال گذشته تفاوت نرخ بهای نقدی بلیط اتوبوس با نرخ بهای من کارت بسیار جزئی بود. به همین دلیل بسیاری از شهروندان از من کارت استفاده نمی کردند واین نکته مسبب چند مشکل برای ما می شد. از جمله اینکه بخشی از بلیط اتوبوس را دولت و شهرداری به عنوان یارانه به پرداخت می کند وتا وقتی که مردم برای پرداخت خدمات از بهای نقدی استفاده کنند ما هیچ آمار قطعی وقانونی برای مطالبه مبلغ یارانه از شهرداری و دولت نداریم. این اختلاف قیمت بین بهای نقدی و بهای من کارت برای استفاده از اتوبوس های سطح شهر در قدم اول موجب استقبال مردم از من کارت شده است بطوریکه در گذشته روزانه هزار عدد من کارت توزیع می شد وهمان هم به طور کامل به فروش نمی رسید اما اکنون طبق آمار تا روزی پنج هزار عدد فروش من کارت نیز داشته ایم واین یعنی که شهروندان به استفاده از من کارت تشویق شده اند. ونکته مهم در افزایش قیمت بلیط همین بود که مردم به استفاده از من کارت تشویق شوند که ما هم بتوانیم آمار آن را داشته باشیم ودر واقع این کار یک نوع سیاست تشویقی است.

نماینده شورای هر مشهد در ادامه بیان کرد: بهای بلیط اتوبوس در سال گذشته توسط شورای چهارم هم گران شد. و بعبارتی هزینه ها هرسال به صورت نرخ ثابت نمی ماند وهزینه هایی از قیبل حقوق رانندگان و قطعات اتوبوس ها اضافه می شود. اکنون قیمت تمام شده بلیط اتوبوس هزار وچهارصد و پنجاه تومان است و در واقع شهرداری دو سوم آن را هم سوبسید می دهد . نباید انتظار داشت که مثلا در طول چندسال هیچگونه افزایشی در نرخ بهای بلیط اتوبوس رخ ندهد. شرکت های خصوصی اتوبوسرانی که در حال سرویس دهی به شهروندان هستند، هزینه های بالایی دارند که باید آن را تامین کنند. با همین وجود، اکنون قیمت بلیط اتوبوس ومترو مشهد از سایر کلان شهر ها نیز پایین تراست.

افزایش قیمت برای تامین سایر هزینه ها

علی اصغر نیشابوری؛ مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی مشهد در رابطه با گران شدن نرخ بلیط اتوبوس گفت:  نرخ بهای خدمات حمل ونقل عمومی هر ساله از ابتدای سال افزایش می یابد و برابر آیین نامه مصوب هیئت وزیران در خصوص واگذاری اتوبوس به بخش خصوصی، سازمان اتوبوسرانی مکلف است در بهمن هر سال، کارشناسی های لازم را برای تعیین نرخ جدید انجام دهد. باتوجه به افزایش حقوق رانندگان وافزایش قیمت قطعات یدکی خودرو، نهایتا هزینه راهبری ناوگان افزایش می یابد و در نتیجه افزایش بهای بلیط تا یک سقف مشخص، امری اجتناب ناپذیر است. البته سعی می شود که این افزایش ها همیشه حداقلی باشد. امسال هم مشابه سنوات قبل این کار انجام شد و در اسفند ماه لایحه آن به شورای اسلامی شهر مشهد ارسال شد ونظر شورای اسلامی شهر بر این بود که افزایش قیمت از اول فروردین ماه عملیاتی نشود، واز اول اردیبهشت ماه، با یک ماه تاخیر این افزایش اعمال شود که همانگونه  نیز شد.نرخ بهای خدمات حمل ونقل شهر مشهد از میانگین سایر کلان شهرهای کشور، سی درصد پایین تر است واین بدان معنی است که شهرداری مشهد بخشی از این بهای تمام شده جابجایی سفر را به صورت مستقیم، برای جابجایی هر مسافر به عنوان یارانه نقدی به سازمان اتوبوسرانی وشرکت های بخش خصوصی پرداخت می کند. وبعبارتی می شود گفت که سهم شهرداری بیش از سهمی است که شهروندان پرداخت می کنند و در سایر شهر ها به این شکل نیست. واستثناٌ در مشهد، سهم شهرداری ها بیشتر از مردم است.

وی در ادامه افزود: تا سال 1390 پرداخت بهای خدمات اتوبوسرانی به صورت بلیط کاغذی انجام می گرفت وپرداخت نقدی به راننده ممنوع بود واگر مشاهده می شد، تخلف به حساب می آمد. از سال 1390 که من کارت ها جایگزین بلیط کاغذی شدند؛ باز هم پرداخت نقدی، تخلف به حساب می آمد یعنی مسافرانی که من کارت نداشتند مجاز به پرداخت نقدی بهای خدمات نبودند. تا اینکه در سال1394 لایحه ای به شورای اسلامی شهر مشهد ارسال شد و در حقیقت درخواستی بود از ناحیه شهروندان، مبنی بر این که کسانیکه فراموش می کنند من کارت خود را به همراه داشته باشند، یا اینکه سوار اتوبوس شده  وسپس متوجه شده اند که من کارت شان، شارژ ریالی لازم را ندارد. علی القاعده هیچ راه حل دومی برای آنان پیش بینی نشده بود. و در همان مصوبه اولیه در سال 1394 به صراحت آمده است؛ شهروندانی که به هردلیلی، پرداخت بهای خدمات شان از طریق من کارت انجام نمی شود، می بایست بهای تمام شده واقعی را پرداخت کنند. این بهای تمام شده در سال 1394 پانصد تومان مصوب شد ودر آن زمان نرخ بهای خدماتی که شهروندان از طریق من کارت پرداخت می کردند سیصد وپنجاه تومان بود.

عدم وجود پول خرد علت عدم افزایش بهای نقدی

نیشابوری در ادامه اظهار کرد: درسال 1395 ما افزایش بهای خدمات داشتیم. ودر همان سال پیشنهاد هزارتومان برای بهای نقدی به شورای شهر ارسال شد. اما نظر شورای محترم بر این بود که این عدد باید هفتصد تومان باشد و هزار تومان افزایش زیادی است. مشکلی که وجود داشت؛ عدم وجود پول خرد بود. و از طرفی رانندگان اتوبوس ها با آن وظیفه سنگینی که بر دوش دارند، دیگر نمی توانند از مسافر پول بگیرند و یا الباقی پول را برگردانند. و این مسئله تمرکز راننده را بهم می ریزد وباعث تاخیر در رسیدن اتوبوس به ایستگاه ها می شود. و در سال 1395 چون عدم وجود پول خرد می توانست چنین مشکلاتی به بار آورد، علی القاعده، شهرداری از پذیرش این درخواست امتناع کرد ودر سال 1396 هم همین اتفاق افتاد و در حالیکه قیمت بهای تمام شده حدود نهصد تومان برآورد شده بود، باز هم این افزایش رخ نداد وبهای نقدی در همان نرخ پانصد تومان ماند واختلاف کمی با پرداخت بهای خدمات از طریق من کارت پیدا کرد. و علی رغم همه توصیه های ما به شهروندان مبنی بر لزوم استفاده از من کارت، تعداد کسانیکه به استفاده از پرداخت نقدی ترغیب می شدند افزایش پیدا می کرد.

وی افزود: در سال جاری با افزایش بهای خدمات، عملا نرخ بهای نقدی با پرداخت از طریق من کارت یکسان شد. واین می توانست یاعث افزایش مشکلات شود. براساس مصوبه اولیه شورای شهر مشهد؛ آن دسته از شهروندانی که به پرداخت بهای خدمات به صورت نقدی می پردازند، مشمول یارانه شهرداری نخواهند شد ومی بایست بهای خدمات را به صورت کامل پرداخت کنند. ما اگر می خواستیم عینا همان مصوبه را اجرا کنیم باید برای امسال، نرخ حدود هزاروچهارصد تومان را اعلام می کردیم اما همان مشکلات از قیبل عدم وجود پول خرد، تنش های بین راننده ومسافر و همچنین نظر شورای اسلامی شهر مشهد مبنی بر حداقلی بودن مبلغ بهای نقدی موجب شد تا مبلغ هزار تومان را به عنوان نرخ بهای نقدی اعلام کنیم.

سه سال عدم افزایش قیمت

مدیر عامل سازمان اتوبوسرانی مشهد خاطر نشان کرد: باید به این نکته توجه شود که ما سه سال عدم افزایش بهای نقدی داشتیم وعلی القاعده باید افزایش بهای نقدی بیش از افزایش بهای من کارت اتفاق می افتاد که اگر این رویه طی می شد قاعدتا اکنون نرخ بهای نقدی بسیار بیش از این ها می بود. به همه شهروندان عزیز توصیه می شود که سعی کنند من کارت تهیه نمایند. وحتی کسانیکه سفرهای کمتری دارند و نمی خواهند هزینه من کارت را بپردازند، می توانند از زائر کارت استفاده کنند که یک هزینه حداقلی بابت کارت پرداخت می شود ولی با این کار می توانند از یارانه شهرداری استفاده کرده وآن هزینه حداقلی را پرداخت کنند. بدین جهت نمی توان گفت که ما در زمینه پرداخت نقدی یک افزایش بیش از حد قیمت داشته ایم. شهروندی که از پرداخت بهای نقدی برای خدمات استقبال می کند، این  به نوعی اعلام بی نیازی نسبت به یارانه شهرداری است.در حالیکه شهرداری این یارانه را به همه شهروندان و همه استفاده کنندگان از وسایل حمل ونقل عمومی اختصاص داده است اما لازمه اش استفاده شهروندان از من کارت است.

گزارشی از حسین شجاع