زنگ خطری برای گردشگری

در گزارش‌های قبلی گفتیم که چندی است ذائقه سفر ایرانیان دستخوش تغییرات شده است و مردم برای انتخاب مقصد، کم‌تر به داخل مرزهای جغرافیایی نگاه می‌کنند.

برای بررسی بیشتر وضعیت ایران در جذب گردشگر و مسیری که باید بپیماید، پای صحبت‌های امیرکلالی، کارشناس گردشگری و تجارت الکترونیک نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

این کارشناس گردشگری و تجارت الکترونیک درباره ریشه این تغییر ذائقه به «صبح امروز» گفت: بررسی رفتار مصرف کننده در هر صنعتی، فرآیندی پیچیده و پویا است و این پیچیدگی در صنعت گردشگری بسیار بیشتر از صنایع دیگر بوده چرا که محصولات در صنعت گردشگری ناملموس، ناتوان ازارزیابی قبلی و غیر قابل انبار می باشند. گردشگر در فرآیند تصمیم گیری و انتخاب مقصد سفر خصوصا هنگامی که با چند گزینه سرو کار دارد رفتارهای متفاوتی انجام می دهد. از سوی دیگر زنجیره ارزش در صنعت گردشگری بر پایه ” مزیت ” استوار بوده لذا در این زنجیره ارزش ،کسب رضایت گردشگر به عنوان ارزش قلمداد گردیده و فعالان صنعت گردشگری بعنوان بخشی دیگر از این زنجیره به دنبال انتقال بهترین ارزش به گردشگران و کسب سهم بیشتری از بازار و در نهایت سودآوری بیشتر هستند.

کلالی اضافه کرد: گردشگری ظرفیت‌های عظیمی برای اشتغال‌زایی، درآمدزایی و تبادل ارزهای خارجی دارد به نحوی که کارشناسان میزان اثر گذاری مخارج گردشگران را تابعی از تعداد بازدید کنندگان داخلی و بین المللی قلمداد می‌نمایند. تراز تجاری در اقتصاد را از تفاوت میزان صادرات و واردات به هرکشور اندازه گیری می‌کنند که این تراز در صنعت گردشگری بر پایه میزان ورود و خروج گردشگران بین المللی محاسبه گردیده به صورتی که در تحلیل شاخص‌های اقتصادی چنانچه میزان گردشگران ورودی از گردشگران خروجی بیشتر باشد شاهد تراز مثبت در گردشگری خواهیم بود.

وی خاطرنشان کرد: گزارش اخیر مدیر کل دفتر برنامه ریزی و حمایت از توسعه گردشگری سازمان میراث فرهنگی کشور بیانگر خروج افزون بر 9 میلیون و یکصد ایرانی در سال 95 به کشورهای مختلف بوده که این تعداد در مقایسه با سال قبل از آن 21 درصد رشد داشته است.

کلالی تصریح کرد: نکته حائز اهمیت در سال مورد اشاره عدم امکان سفر ایرانی‌ها به کشور عربستان سعودی و ادای فریضه حج تمتع و عمره است که در صورت تحقق آن قطعا این میزان خروجی گردشگر برای اولین بار طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب از مرز 10 میلیون عبور می کرد. این در حالی است که میزان گردشگر ورودی به کشور ما از سال 94 به بعد روندکاهشی پیدا کرده است به شکلی که در پنج ماه اول امسال در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته، تعداد ورودی گردشگران خارجی به کشور کاهش 1.1 درصدی را تجربه کرده است که این موضوع باعث ایجاد تراز منفی در گردشگری کشور و به تبع آن اثرات منفی در اقتصاد می گردد .

این کارشناس گردشگری و تجارت الکترونیک درباره کشورهایی که میزبان بیشترین ایرانیان بوده‌اند، گفت: در بررسی مقاصد مورد علاقه ایرانیان برای سفر به ترتیب کشورهای ترکیه، عراق، آذربایجان ، ارمنستان و گرجستان در صدر قرار داشته که در تحلیل چرایی اشتیاق برای سفر به این مقاصد به عواملی چون ارزان و مناسب تربودن قیمت تورهای مسافرتی آنها در قیاس با مقاصد داخلی ، ارائه خدمات متنوع و جذاب در کنار تسهیلات روادید ورودی به آن کشورها اشاره شده است.

وی با اشاره به بی‌تاثیر بودن افزایش نرخ ارز در میزان و تعداد سفرها به خارج از کشور بیان کرد:

شواهد گذشته نشان دهنده این موضوع است که با وجود افزایش نوسانات نرخ ارز در سال 92 ، ایرانیان نه تنها از مسافرت به خارج از کشور منصرف نشده اند بلکه این روند طی سال‌های بعد شتابی رو به رشد داشته است که این نتایج نشان می‌دهد علاوه بر عوامل اشاره شده فوق، به نظر می‌رسد عوامل غیر اقتصادی دیگری همچون عوامل فرهنگی و اجتماعی در تحقق این مسئله دخیل هستند. چرا که حتی با وجود تهدیدات توریستی و افزایش چند برابری نرخ ارز شاهد افزایش اشتیاق سفر به ترکیه بعنوان اولین مقصد سنتی مورد علاقه برای ایرانیان هستیم.

اگرچه شاید بتوان شباهت‌های فرهنگی وتاریخی ایرانیان با ترک‎ها، تغییر ترکیب جمعیتی کشور، افزایش سطح تحصیلات و افزایش آگاهی و شعور اجتماعی ایرانیان را از عوامل دیگر جذاب بودن سفر به ترکیه قلمداد نمود ولیکن نباید از برنامه ریزی‌ها و اقدامات دولت ترکیه و ساختار قدرتمند بخش خصوصی آن غفلت کرد.

وی درباره برنامه‌ریزی‌های دولت و بخش خصوصی ترکیه در جذب گردشگران تصریح کرد: این کشور از سال 1984 تا 2013 با طراحی برنامه راهبردی توسعه گردشگری ضمن دعوت از سرمایه گذاران فعال در حوزه گردشگری با اعطاء تسهیلات بانکی، یارانه‌های هدفمند و حتی زمین، شرایط را برای سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی در این بخش فراهم نمود و توانست در جهت هماهنگی عرضه و تقاضا حرکت نموده و به قطب گردشگری منطقه تبدیل شود.

انجمن سرمایه گذاران و هتلداران ترکیه (TUROB ) نیز با هدف قرار دادن ایران و روسیه بعنوان مهمترین جوامع هدف گردشگری و شناخت دقیق نیازها با دعوت‌های مکرر از دفاتر خدمات مسافرتی و تور گردان‌های شهرهای بزرگ ایران همچون تهران، تبریز ، اصفهان و مشهد و معرفی جاذبه‌ها، امکانات و خدمات خاص و متنوع به آن‌ها و همچنین شرکت در نمایشگاه‌های مختلف منطقه‌ای ، روند رو به رشد گردشگر ورودی خود را حفظ و تقویت نماید.

دولت ترکیه با ساختار سازی مناسب و حمایت کامل از فعالان حوزه گردشگری حتی در بحران‌هایی چون افزایش قیمت سوخت هواپیما در سال 2011 و افزایش چند برابری نرخ ارز در ایران و یا کاهش ارزش پول ملی کشور روسیه با اختصاص یارانه‌های مختلف از جمله یارانه سوخت 6000 دلاری به هواپیماهای حامل گردشگران از این دو کشور توانسته است تفاوت هزینه‌ها را جبران نماید.

کلالی در تشریح وضعیت گردشگری در ایران اضافه کرد: در ایران با وجود همه ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی موجود به علت نداشتن طرح جامع گردشگری، تغییرات پی در پی مدیران در حوزه مدیریت گردشگری و همچنین فقدان تشکل قدرتمند و منسجم خصوصی و فضای رقابتی ناعادلانه موجود بین سرمایه گذاران بخش خصوصی با زائرسراها و مهمانسراهای دولتی، در حقیقت سرمایه گذاری در این بخش را غیر قابل توجیه نموده است.عاملی چون گران شدن نرخ خدمات؛ فرصت سرمایه گذاری، درآمدزایی و اشتغال پایدار را از بین برده است.

این کارشناس گردشگری و تجارت الکترونیک در پایان تاکید کرد: پر واضح است که مثبت شدن تراز گردشگری کشور و توسعه گردشگری داخلی قطعا با ثبات مدیریت، استفاده از توان کارشناسان متخصص در کنار تهیه و اجرای طرح جامع گردشگری و تقویت و حمایت دولتی از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی فعال در این حوزه، ارائه تسهیلات و یارانه‌های مناسب برای سفر و ایجاد تشکل‌های گردشگری قدرتمند محقق می‌شود.

سرویس اقتصادی «صبح امروز»