پیشنهادی برای سیاست خارجی دولت سیزدهم

عابد اکبری

در سالهای اخیر دو تحول اساسی در عرصه سیاسی به وقوع پیوسته است. نخست کاهش شکاف میان حوزه داخلی و خارجی و دوم افزایش نقش مردم در تعیین و جهت دادن به سیاست ها.

تحول در زیست افراد در جوامع مختلف و زمان طولانی حضور در فضای مجازی فارغ از مباحث جامعه شناختی و روانشناختی به طور قطع باعث افزایش پیوند میان ملت ها و افزایش چشمگیر تاثیر گذاری متقابل آن ها شده است. در چنین وضعیتی دولت ها و صاحب نظران سیاست خارجی متوجه شده اند که سیاست خارجی دیگر مختص دولت‌ها و دیپلمات‌ها نیست و برداشت و نگرش مردم به دولت ها نقش مهمی در موفقیت و شکست سیاست خارجی آن‌ها دارد.

تصویر مثبت و منفی مردم از دولت ها نقش اساسی در تحقق و شکست سیاست خارجی آن ها دارد وهمه حکومت ها بویژه حکومت های مردم سالار نمی توانند نسبت به برداشت آنها از خود بی تفاوت باشند. بر این اساس آنها به همراه دیپلماسی سنتی از طریق دیپلماسی عمومی در پی ایجاد تصویری مثبت از کشور خود در نزد ملل دیگر هستند. دیپلماسی عمومی شیوه ای جدید برای بهبود تصویر خود در نزد ملل دیگر است که با شناخت این تصور و تلاش برای بهبود آن شکل می گیرد.

جمهوری اسلامی ایران به دلیل ماهیت فرهنگی و ایدئولوژیکی انقلاب اسلامی، اهمیت زیادی به ملل دیگر قائل است و همواره در پی آن بوده است که در کنار دیپلماسی سنتی نوعی تعامل با ملت های دیگر داشته باشد. به رغم این که در ادبیات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران طی سالهای گذشته، از واژه دیپلماسی عمومی کمتر استفاده شده است و علیرغم اقدامات قابل توجه در این حوزه در دهه نخست انقلاب اسلامی که نشان دهنده آگاهی رهبران انقلاب از این موضوع بوده است طی سالهای گذشته اقدامات عملیاتی و برنامه‌ریزی مناسبی در این خصوص صورت نپذیرفته است.

با توجه شرابط حساس پیش روی و در آغاز به کار دولت سیزدهم پیشنهاد می شود ضمن تشکیل «شورای عالی دیپلماسی عمومی» فعالیت های منسجم تری درخصوص تصویر سازی از کشور در عرصه بین الملل صورت پذیرد. در این راستا پیشنهادات ذیل نیز می‌تواند راهگشای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران جهت خنثی نمودن پروژه های ایران هراسی و شیعه هراسی دنبال گردد.

کمک وزارت امور خارجه به گروههای فرهنگی- هویتی فعال در محیط پیرامونی کشور به ویژه در جهان اهل سنت ضروری است. ایران برای ارتقای تصویر خود در منطقه و نیز بهره گیری از ظرفیتهای فرهنگی در جهت تحکیم جبهه مقاومت، ضرورت دارد به نوعی به این موضوع توجه و تمرکز کند؛

بسیج ابزارهای قدرت نرم در جهت توسعه دیپلماسی تجارتِ فرهنگی به ویژه با کشورهای حوزه تمدنی ایران توسعه، ترویج و تقویت دیپلماتیکِ نهادهای دینی و فرهنگی با اولویت همسایگان؛گسترش همکاری و تبادلات هنری و رسانهای با کشورهای اسلامی؛

کمک وزارت امور خارجه به راه اندازی و فعالیت سازمانهای مردم نهاد در حوزه های محور مقاومت، حقوق بشر، صلح و… با هدف حضور در مجامع بین المللی؛

کمک به تاسیس بانک ایرانیان خارج از کشور و تصویب قانون تسهیلات جذب سرمایه ها و همچنین کمک به تسهیل قوانین کسب و کار در کنار ارتقای خدمات کنسولی و دیپلماتیک به آنها.