قبض روح مخاطب

مریم اصغری

سریال احضار از آن دست ژانرهای مخصوص علیرضا افخمی است چرا که این کارگردان پیش از این سریال نیز کار‌های ماورایی دیگری، چون «او یک فرشته بود»، «پنجمین خورشید» و «پنج کیلومتر تا بهشت» را هم ساخته بود. همچنین افخمی در حوزه فیلم نامه نویسی نیز سریال «اغما» به کارگردانی سیروس مقدم را در کارنامه خود دارد که به لحاظ موضوعی و قصه شباهت زیادی به سریال «او یک فرشته بود» داشت. اگر نگاهی به سریال پر مخاطب «او یک فرشته بود» نیز داشته باشیم خواهیم دید افخمی از ساده‌ترین داستان‌ها پیچیده‌ترین موقعیت‌های اجتماعی را خلق می‌کند.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» علیرضا افخمی کارگردان سریال‌های مختلف و یکی از معتبرترین مجموعه‌سازان سیماست که سریال‌های بسیار موفقی را در کارنامه‌اش ثبت کرده و باب کردن روایت‌های ماورایی در سیما توسط وی، زمینه پذیرش وسیع معنوی اجتماعی را در میان مخاطبان سیما پدید آورده است. بنابراین او تبحر خود را در روایت جدال باورهای دینی با نیروهای شیطانی به اثبات رسانده است.

این ژانر هم موافق دارد هم مخالف!

افخمی در خصوص ژانر خاص خود معتقد است که همیشه ممکن است به کار‌های ماورایی هجمه وارد شود چراکه مخاطب خاص دارد. بنابراین این کارگردان از قبل خود را برای نقد سریال جدیدش آماده کرده است. او گفته است: «بیش از آن‌که به کار‌های ماورائی حجمه وارد شود، طبق بازخورد‌هایی که ما از مردم گرفتیم، دلتنگی و اشتیاق بود که بازهم از این کار‌ها ساخته و پخش شود. آن هجمه‌ها هم به کار‌های ماورائی است و هم به دیگر آثار. درواقع این ژانر هم مثل هر کار دیگری هم موافق دارد و هم مخالف، ماهم خیلی از آن نمی‌ترسیم و فرار نمی‌کنیم، چون کارمان این است.»

جای خالی مجموعه ماورایی

چند سالی است که در میانِ سریال‌های ماه رمضانی جای مجموعه ماورایی خالی است؛ حال علیرضا افخمی بعد از ده‌ها سال غیبت در ساخت این قبیل  سریال‌ها با سریالی با عنوان «احضار» و با موضوع نقد عرفان‌های کاذب و تأثیرات این باورهای غلط بر زندگی افراد خانواده و در نهایت جامعه به تلویزیون برگشته است. مجموعه‌ای که می‌توان آن را اثری ماورایی و ترسناک دانست که نگاهی دیگر به مسائل روز جامعه و جدال باورهای دینی و نیروهای شیطانی دارد و این روزها از شبکه یک سیما پخش می‌شود. اما بازگشت این کارگردان با یک سریال ماورایی دیگر، با سر و صداهایی همراه بود. چرا که طرح این دست موضوعات همیشه چالش‌برانگیز و دارای حواشی است.

این کارگردان در خصوص تصمیم برای ساخت این سریال می‌گوید: فکر می‌کنم مرکزیت تقریبا همه ادیان ابراهیمی بیش از هر چیزی انذار دادن انسان‌ها به وجود دنیای پس از مرگ است، به همین علت در این کار هم‌روی این قضیه تا حدی تأکید داشتم و فکر می‌کنم ازاین‌جهت دینی‌ترین رسالت کار‌های تصویری همین است که بیننده را به دنیای پس از مرگ و فضایی فراتر از این دنیا جلب کند و این کار نیز همین ویژگی را دارد.

علیرضا افخمی مطرح می‌کند: به‌علاوه آن‌که مقداری سعی کرده‌ایم در کنار این موضوع به مسائل روز هم در کشاکش درام نگاهی داشته‌باشیم؛ مواردی مثل کرونا و مشکلات اجتماعی که شاهدش هستیم.

حواشی که منجر به دیده شدن شد

از همان ابتدا و پس از انتشار نام سریال موج وسیعی از انتقادات در فضای مجازی و رسانه‌های منتشر و منجر به حاشیه سازی فراوانی شد، تا در میان سریال‌های ۳ سال اخیر شبکه اول سیما، به غیر از «نون خ»، سریال دیگری در معرض توجهات افکار عمومی قرار گیرد.

عده ای نامگذاری برای این سریال را برگرفته از « The Conjuring» می دانستند و برخی نیز معتقد بودند که سریالی با همین عنوان در شبکه نمایش خانگی ساخته و ارائه شده است و مجموعه‌ای که از شبکه اول سیما پخش می‌شود، عنوان «احضار» را برای پرطمطراق شدن انتخاب کرده است. البته بد نیست اشاره ای کنیم که این مجموعه ابتدا با نام «دعوت نحس» مراحل تولید خود را آغاز کرد، اما پس از انجام ۸۰ درصد از مراحل تصویربرداری آن اسمش به احضار تغییر یافت.

لوگوی پرماجرا!

اگرچه تیزر منتشر شده “احضار” هم حرف و حدیث‌هایی به دنبال داشت اما پس از آن اکثر بحث ها و حواشی با یک لوگوی پر ماجرا شروع شد که توجه بسیاری را به خودش جلب کرد؛ لوگویی که به وضوح به چشم جهان‌بین که یکی از نمادهای فراماسونری است اشارخه داشت.

مقابله با تفکرات مجالس احضار ارواح

علیرضا افخمی کارگردان این مجموعه رمضانی اعتقاد دارد که وجود چشم جهان‌بین در لوگو با موضوع و مضمون سریال، همخوانی دارد. وی میگوید: وجود چشم جهان‌بین که یکی از نمادهای فراماسونری است، در لوگوی سریال به تبعات ناخوشایند و ویرانگری اشاره دارد که برای شرکت‌کنندگان در هر محفل و مجلس مخفی و سری از جمله مجالس احضار به بار خواهد آمد.

افخمی با تاکید بر اینکه «وجود چشم جهان‌بین در لوگوی سریال با هدف نفی برپایی یا شرکت در مجالس و محافل مخفی از جمله مجلس احضار روح بوده است» بیان می‌کند: کسانی که به فتوای علما  ملتزم بوده و مخالف برپایی یا حضور در این‌گونه محافل هستند مشکلی با لوگوی سریال نخواهند داشت لیکن اشخاصی که برپایی یا شرکت در مجالس احضار ارواح را مباح یا ممدوح بدانند طبعا با این لوگو مخالفت و نسبت به آن معترض خواهند شد و البته منظور بنده نیز از ساخت سریال «احضار» مقابله با همین تفکر و انذار به مخاطب بوده تا در چنین مجالسی شرکت نکرده و در این مکان‌ها حضور نیابند تا هم مرتکب گناه نشوند و هم تبعات ویرانگر حضور در این محافل  دامان آن‌ها و خانواده آن‌ها را نگیرد.

می‌توانست آنقدر ترسناک باشد که بزرگترها هم قالب تهی کنند

تهیه‌کننده «احضار» نیز در خصوص سر و صدا و هیاهوی انتشار لوگو و تیزر سریال مطرح می‌کند: هیاهوهای اولیه ناشی از عجله و قضاوت زودهنگام بود.  با خودشان فکر نمی‌کردند سازمان صداوسیما که کلی ممیزی دارد و آدم‌های مختلفی متن را می‌خوانند چطور اجازه می‌دهند چنین اتفاقی رخ بدهد؟

محمودرضا تخشید ادامه می‌دهد: اصلا هدف این سریال، ژانر ترسناک نیست. همان‌طور که اول سریال می‌نویسد “احضار” ژانر معرفتی و ماورایی است. وقتی «اغما» و «۵ کیلومتر تا بهشت» پخش می‌شد مخاطب با همین روح و شیطان و ماجراهایی از این دست روبرو می‌شد اما آنجا +۱۴ درج نمی‌شد. به نظرمان می‌آید اینجا بیشتر هدف بحث ماورایی و معرفتی است تا بحث دلهره ایجاد کردن و بیننده را ترساندن!

وی تاکید می‌کند: تصور نمی‌کنم این صحنه‌ها برای ژانر وحشت است اگر این ژانر وحشت باشد و می‌خواستیم چنین طراحی داشتیم همان وجود روح محسن به گونه‌ای در داستان قرار می‌گرفت، آنقدر وحشتناک و ترسناک باشد که بزرگترها هم قالب تهی کنند. اما سعی کردیم همه‌چیز را معمولی و به شکلی اجرا کنیم که بیننده ما از هر قشر و گروه سنی است زیاد دستخوش ترس و لرز نشود.

لکه‌ ننگ بزرگی در کارنامه‌ علیرضا افخمی

در این بین منتقدین نیز جدای از فضای خاص مجموعه به ساخت سریال انتقاداتی وارد کردند. به طور نمونه دبیر سینما و تلویزیون رسانه سرگرمی در نقدی با عنوان «فاجعه ای که لنگه ندارد» نوشت: سوا از سیاست‌های صدا و سیما، سریال احضار مطلقا ساخته نشده برای سرگرم کردنِ من و شما. این محصولِ به اصطلاح تلویزیونی در قالب یک مانیفست یا بیانه می‌خواهد عقاید و اصولی کاملا شخصی‌سازی شده را به مردم ابلاغ کند. از آن گپ و گفت ابتدایی دخترها در اپیزود اول سریال احضار بگیرید تا حرف و صحبت‌هایی که پدر به پسرش در قالب دغدغه و دل‌نگرانی از بابت شغلش می‌زند. احضار به طور کل مانیفستی است که در خلالش یک چیزی به اسم داستان نیز روایت می‌شود. نمی‌گوییم این موضوع در سایر آثار هالیوودی و خارجی وجود ندارد، بلکه در محصولات خارجی نیز به وفور این پدیده را می‌بینیم، اما هوشمندانه‌تر و زیرکانه‌تر.

رسول خردمندی ادامه داد: سریال احضار نه از لحاظ تکنیکی اثر استانداردی است و نه از جنبه‌‌های دیگر مثل روایت داستان و خلق یک فضای ترسناک. شخصیتی هم ندارد که دلمان به بودنش خوش باشد. سریال احضار لکه‌ ننگ بزرگی در کارنامه‌ علیرضا افخمی محسوب می‌شود و نه چیز بیشتر.

عوامل ساخت مجموعه

شایان ذکر است احضار نام مجموعه تلویزیونی محصول سیما فیلم در ژانر ملودرام و ماورایی است و شب‌های ماه مبارک رمضان از شبکه یک سیما پخش می‌شود.

این مجموعه تلویزیونی به کارگردانی و قلم علیرضا افخمی نگاشته شده و تهیه کنندگی این کار را نیز محمودرضا تخشید انجام داده و افسانه افخمی هم تدوین سریال را برعهده داشته است.

در این مجموعه آرش مجیدی، رضا توکلی، نسرین نکیسا، مرتضی کاظمی، آدرینا صادقی، مینو آذرمگین، نازنین هاشمی، دینا هاشمی و میلاد میرزایی بازی دارند و به گروه بازیگران افسانه چهره‌آزاد، على دهکردى، خیام وقار کاشانى، درسا بختیار، غزال نظر و صالح میرزاآقایى نیز اضافه شدند.