کودکانمان را در دنیای مجازی رها نکنیم

مهناز اصغری

تا پیش از این نمی‌خواستیم چیزی در مورد موضوع چالش بی‌اساس مومو نوشته و انتشار دهیم. چراکه اشاعه یک شایعه، به بزرگ شدن آن کمک می‌کند. اما گویا موضوع از شابعه فراتر رفته و به حدی است که روز گذشته سرهنگ جواد جهانشیری، رئیس پلیس فتا استان خراسان رضوی اعلام کرده است که طی روزهای گذشته و به خصوص از روز پنجشنبه تا کنون کارشناسان پلیس فتا استان بالغ بر صدها تماس تلفنی مبنی بر ترس شهروندان در چالش مومو و اضطراب ناشی از آن دریافت کرده‌اند.

تکرار یک خطر

ممکن است چالش مومو شما را به یاد بازی «نهنگ آبی» بیندازد، بازیی که چند سال پیش به همین صورت ترند شد و هنوز شواهدی از تلفات آن در دسترس است. مومو نیز چالش جدید شبکه‌های اجتماعی در سال کرونایی ۲۰۲۰ میلادی است. اما به نظر محققان علوم رفتاری و کارشناسان مطالعات سایبر، چالش خطرناکی نیست و محتوا‌های این چالش هم بیشتر بعد از ترند شدن آن در رسانه‌های اجتماعی، تولید شده ‌است! آنها معتقدند مومو نیز مانند برخی از چالش‌ها که در سال‌های اخیر مد شده، نقطه اوجی دارد و پس از مدتی فراموش می‌شود. اما بدون شک نمی‌توان به طور قطع عنوان کرد که هیچ یک از این چالش‌ها و بازی‌ها حقیقت ندارند.

جامعه‌شناس: بهتر است والدین پیش از آنکه بر اساس شایعات وایرال شده، در رابطه با خطرات در کمین فرزندان در فضای وب نگران شوند، به خوبی موضوع را شخصا مورد بررسی قرار داده و با آگاهی کامل فرزندان خود را از خطرات احتمالی آن آگاه کنند

ذهن کاربرانی که از بازی نهنگ آبی مطلع هستند، به این سو هدایت شده است که چالش و بازی مومو، به نوعی بازگشت بازی نهنگ آبی در قالبی دیگر است. مومو در حقیقت یک حساب کاربری در واتس آپ است. تصویر پروفایل اکانت مومو شبیه تصویر یک دختر با لبخندی جوکر مانند و هیبتی کریه و زشت است و از آنجایی که این بازی کودکان و نوجوانان رده سنی 7 تا 15 سال را مورد هدف قرار داده، چهره هراس انگیز او برای این رده سنی به راحتی باورپذیر است. او در مراحل مختلف با ارائه لینکی جهت نصب بازی، به مرور کودکان را به حملات خشونت آمیز و خودکشی تشویق می‌کند و این تسلط را از طریق هک اطلاعات موبایل در دسترس کودک و ارائه اطلاعاتی همچون لوکیشن، تهدید جانی افرادی که بیشترین تماتس تلفنی را با شخص داشته‌اند، تهدید به افشای اطلاعات و عکس‌های شخصی تلفن همراه کودک یا نوجوان به دست می‌آورد.

لزوم نظارت جدی خانواده‌ها

یک جامعه شناس در اینباره بیان می‌کند: موضوع اصلی این است که این روزها به دلیل کرونا و تعطیلی مدارس کودکان زمان بیشتری را به بهانه آموزش آنلاین به گوشی‌های هوشمند و اینترنت دسترسی دارند و همین موضوع باعث می‌شود بیشتر در معرض تهدید آسیب‌های فضای مجازی قرار گیرند. این موضوع زمانی بغرنج‌تر می‌شود که هیچ نظارتی از سمت خانواده بر فعالیت کودکان در بسترهای اجتماعی اعمال نشود. در این بین، بی‌شک کودمانی که به دلیل شاغل بودن پدر و مادر، ساعت‌های متوالی در منزل تنها هستند، بیشتر ممکن است صدمه ببینند.

روانشناس: بهتر است والدین و علی‌الخصوص مادر که رابطه عاطفی نزدیکتری با کودک دارد، موضوع را برای او شرح دهد تا حواشی به وجود آمده بزرگ‌نمایی اغراق آمیزی را برای او به وجود نیاورد و کودک هشدارها را جدی بگیرد

وی ادامه می‌دهد: اصل مهم، روابط بین فردی در خانواده اصلی است که بر پایه اعتماد دو سویه و متقابل باید بنا شود. معمولا کودکان در این رده سنی اعتماد تام به والدین خود دارند. اما اگر به کرات شاهد هشدارهای بی‌جهت باشند، این اعتماد خدشه‌دار می‌شود. بنابراین بهتر است والدین پیش از آنکه بر اساس شایعات وایرال شده، در رابطه با خطرات در کمین فرزندان در فضای وب نگران شوند، به خوبی موضوع را شخصا مورد بررسی قرار داده و با آگاهی کامل فرزندان خود را از خطرات احتمالی آن آگاه کنند. بدون ارائه اطلاعات کامل موضوعات به کودکان، صدماتی مانند ترس و اضطراب را به وجود آورده و زمانی که کودک در تنهایی با ترس‌های خود مقابله کند، دیگر هیچ هشداری را به مثابه یک جدیت قلمداد نمی‌کند. در این خصوص «آن لانگفیلد»، فعال حقوق کودکان می‌گوید که اغلب کودکان، در گفت‌وگو با بزرگسالان قضاوت بهتری از آنچه واقعا خطرناک است و آنچه صرفا توسط بزرگسالان خطرناک در نظر گرفته می‌شود، دارند. بنابراین گاها والدین با درک نادرست مسائل و هشدار‌های غیرضروری به کودکان نه تنها جایگاه خود را تضعیف می‌کنند، بلکه این ذهنیت را در آن‌ها ایجاد می‌کنند که در مواقع خطر واقعی هشدار‌های آن‌ها جدی گرفته نشود.

می‌توان جلوی اتفاقات ناگوار را گرفت

همچنین یک روانشناس می‌گوید: در ارتباط با این چالش، نباید از این موضع چشم پوشی کنیم که با توجه به ترند شدن این قبیل اتفاقات بعضی افراد عادی نیز به قصد سواستفاده و با هک اطلاعات به دنبال مقاصد سودجویانه خود هستند. بنابراین بی شک با آگاه کردن کودکان از روش صحیح استفاده از فضای مجازی می‌توان جلوی اتفاقات ناگوار را گرفت. کودکان باید آموزش ببینند که به هر پیامی پاسخ نداده و وارد هر لینکی نشوند.

دکتر فریمانی ادامه می‌دهد: بدون تردید از این موضوع نیز نمی‌توان به راحتی گذر کرد که مهم‌ترین آسیب اینگونه چالش‌ها حتی برای افرادی که به آن وارد نشده‌اند ترس و اضطراب و احساس نا امنی از حواشی آن است. تهدید تضعیف روحیه کودکان و نوجوانان به مراتب کمتر از آسیب‌های جسمانی نیست. چه بسا که کودکان آسیب‌های بیشتری نیز می‌بینند و حتی در تاریکی، ترس‌های آنها دوچندان شده و این ترس ممکن است تا مدت زیادی با آنها همراه باشد.

مومو برای رده سنی کودکان یک تهدید در سطح جهان

وی می‌افزاید: مومو برای رده سنی کودکان یک تهدید در سطح جهان است و این موضوع به سال جاری محدود نمی‌شود و اگر تاریخچه این بازی را بررسی کنید، متوجه می‌شوید که مدت بسیاری است که طراحی و در کشورهای دیگری اجرا شده اما در کشور ما به تازگی مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان بسیاری افراد معتقدند که نباید در مورد این موضوع صحبت کرد. چرا که به انتشار آن کمک می‌کند. اما هدف از پرداختن به مومو آگاه ساختن خانواده‌ها به جهت لزوم نظارت بر فعالیت‌های کودکان خود در شبکه‌های اجتماعی است. بنابراین بهتر است والدین و علی‌الخصوص مادر که رابطه عاطفی نزدیکتری با کودک دارد، موضوع را برای او شرح دهد تا حواشی به وجود آمده بزرگ‌نمایی اغراق آمیزی را برای او به وجود نیاورد و کودک هشدارها را جدی بگیرد.