بیمه دلگرمی برای آینده

نام بیمه برای هرکدام از ما یادآور مدارک مورد نیاز در ایست بازرسی‌های پلیس‌راه است، آنهم درست زمانی که تصادف یا اتفاق خاصی افتاده است. اما اینکه چرا استفاده از بیمه را تنها برای اتفاق‌های ناگوار و تصادف و غیره می‌دانیم، مسئله‌ای قابل بررسی و تامل است. تصمیم گرفتیم سراغ یکی از فعالین این حوزه رفته و از دغدغه‌های این صنعت و چالش‌ها و راهکارهای موجود در این زمینه گفت‌وگو کنیم. علیرضا شکوهی، یکی از چهره‌های موفق در صنعت بیمه کشور است که تاکنون توانسته موفقیت‌های بسیاری را درسطح بین المللی در این حوزه کسب کند. ایشان با روی باز در زمینه دیدگاه‌های اجتماعی و سایر مشکلات و چالش‌های بیمه با ما به گفت‌وگو نشستند.

• لطفا درباره این موضوع که چرا نام بیمه، آرامش و آسایش در شرایط بحرانی را تداعی می‌کند، کمی توضیح دهید.

اجازه دهید پاسخ به این سوال را در قالب مثالی برای شما بازگو کنم. فرض کنید به فرزندم بگویم: «پسرم، در هر زمانی از شبانه روز اگر به مشکلی برخوردی و یا در شرایط بدی قرار گرفتی می توانی با من تماس بگیری، من همواره پشتیبان تو هستم«. اگر کارکرد بیمه اینچنین در ذهن مردم تداعی شود، در اینصورت می توانند به عنوان حامی و حمایتگر به بیمه فکر کنند و حس آرامش داشته باشند.

• به چه صورت می‌توان یک بیمه‌نامه خوب تهیه کرد؟

اولین چیزی که باید به عنوان یک بیمه گذار دقت کنیم این است که ملاک انتخاب شرکت بیمه را پایین بودن حق بیمه ندانیم. وقتی بیمه گذاران به شرکت‌های بیمه این اجازه را بدهند تا با کاهش حق بیمه، ریسکی را متناسب با حق بیمه پوشش ندهند؛ در این صورت شرکت های بیمه هم  در زمان پرداخت خسارت از ابزارهای قانونی که شاخص ترین آن اعمال ده قانون بیمه است، براحتی برای عدم پرداخت خسارت استفاده ‌کنند. پس نباید ملاک پذیرش بیمه گر برای تهیه بیمه نامه مناسب، صرفا حق بیمه کمتر باشد، بلکه حق بیمه مناسب و متناسب با پوشش های بیمه نامه از یک مشاور فروش خبره ملاک عمل باشد.

دومین موردی که می‌توان به آن اشاره کرد توجه به سابقه و قدرت و توانگری شرکت های بیمه در خصوص توان پوشش ریسک‌هایی است که هرساله بیمه مرکزی آن را در قالب گزارش در سالنامه آماری و سایت خود ارائه می‌کند. توجه به میزان تعهدات و میزان ذخیره های فنی و ذخایر قانونی که در صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه مشخص است و از طریق سایت کدال  http://codal.ir/ در دسترس همگان هست، بسیار حائز اهمیت است. همچنین میزان خوش‌نامی از نظر بیمه گذاران نسبت به بقیه شرکت‌های بیمه نیز باید مورد بررسی بیمه گذاران قرارگیرد. همان‌طور که می‌دانید در دنیا تعداد بانک‌های ورشکسته زیادتر از سوابق ورشکستگی شرکتهای بیمه است. درست است که صنعت بیمه در کشورمان ‌آن‌طور که باید و شایسته هست رشد نکرده اما همواره جایگاه مطمئنی برای جبران خسارت کسانی بوده که با خطرات زیادی روبه‌رو بودند.

• آیا می‌توان به عنوان «سپرده گذاری» به بیمه نگاه کرد؟

با دیدگاهی متفاوت تر از سرمایه گذاری در بورس و بنگاه های مالی، بله دقیقا به همین صورت است. در بیمه نیز نوعی سپرده‌گذاری صورت می گیرد. بیمه گذار مبلغی را به صورت منظم به عنوان حق بیمه بابت بیمه نامه به شرکت بیمه پرداخت می‌کند و در آینده از همان مجرا خسارت دریافت می‌کند. برای مثال اگر من تمام سرمایه‌ام را در فعالیتی كه به آن مشغول هستم بدلیل یک سانحه آتش سوزی از دست داده باشم! و شما بعنوان بیمه گر دوباره آن سرمایه را به من در قالب خسارت پرداخت کنید، تجدید سرمایه شکل می‌گیرد و این تجدید سرمایه توسط بیمه گر در قالب خسارت بیمه نامه با دیدگاه جدید می تواند یک سرمایه‌گذاری جدید از منابع ثالث تلقی شود. باید به حمایت های بیمه گری شرکت های بیمه به دید حمایت‌گری  نگاه کرد ودر زمان جبران خسارت، بازگشت سرمایه از دست رفته توسط شرکت‌های بیمه در بحران حاصله را به عنوان سرمایه‌گذاری برای آینده پذیرفت.

• صنعت بیمه ایران چه نقشی را در رفاه اجتماعی مردم ایفا می‌کند؟

نیاز به امنیت و اطمینان و تامین آینده همیشه از جمله غرایز فطری نهادینه در انسان بوده که از بدو خلقت به دنبال رفع این نیازها بوده و هست. هرچه قدرت نفوذ صنعت بیمه در جامعه‌ای بیشتر باشد یقینا در این جامعه رفاه اجتماعی بیشتری را شاهد خواهیم بود. زندگی در این جامعه به سمت توسعه اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و سیاسی بهتر پیش خواهد رفت. نقش آفرینی این صنعت در ایران به شکل مثبتی انجام شده اما حتما جایی برای پیشرفت بیشتری داشته و دارد. در این راستا شرکت‌های بیمه باید نسبت به اصلاح ساختار ارائه خدمات و جلب رضایت مشتریان خود اقدام شایسته‌تری انجام دهند تا از اقبال مردمی بیشتری برای افزایش سهم بیمه در این صنعت برخوردار شوند.

* با چه خلاء‌ها و چالش‌هایی در حوزه صنعت بیمه مواجه هستیم؟

در خصوص ارایه خدمات شرکت‌های بیمه‌ای خلاءهای قانونی زیادی را شاهد هستیم. کمبود شرکت‌های بیمه‌ای در حوزه‌های تخصصی و نیز نبود سیاست‌های تشویقی به منظور ارتقای فعالیت‌های بیمه‌ای برای فعالين این صنعت از جمله خلاءهاي موجود است.

علت اصلی عدم توسعه فرهنگی صنعت بیمه، عدم آگاهی مردم نسبت به مسئولیت های اجتماعی آنان در قبال حمایت های بیمه ای است. بیمه گذاران از خدمات بیمه‌ای و مزایای هر بیمه نامه آگاهی ندارند و به همین جهت آنطور که شایسته است از خدمات شرکت های بیمه به نحو مطلوب و گسترده استفاده نمی‌کنند.

بزرگ‌ترین ضعف شرکت‌های بیمه، آگاه‌سازی مردم است. شرکت های بیمه استراتژی های تدوین شده بر اساس واقعیت های موجود ندارند و اگر هم دارند به این موضوع واقف نیستند كه تا وقتي كه تمام عوامل دست اندرکار شركت از صدر تا ذیل به جزئیات استراتژي و نحوه اجرای آن مطلع نباشند کار به جایی نخواهند برد. بیشتر کتابچه های استراتژی، تزئین کتابخانه پشت سر مدیران شرکت های بیمه است. شرکت‌های بیمه باید طراحی محصولات خود را با توجه به نیازهای مردم در صنعت و بیمه‌های اموال و اشخاص به طور دقیق  انجام دهند. همچنین لازم به ذکر است ساز و کارهای مناسب برای شناسایی ریسک بیمه‌گذاران که بر اثر این شناسایی و با ارائه پوشش های مناسب و طراحی بیمه‌نامه های خاص، جبران ریسک بیمه‌گذاران راحت تر خواهد بود، وجود ندارد. از نقاط ضعف شركت بيمه، نبود فنآوری‌های به روز و حاکم مانند سایت‌های مناسب وکاربرپسند و یا اپیلیکیشن‌های مناسب است که شرکت‌های  بیمه بتوانند از آن برای توسعه نفوذ خود بهره ببرند. سایر ساز وکارهایی که برای صدور سریع بیمه‌نامه‌های مورد درخواست مشتریان استفاده شود نيز وجود ندارد.

در شیوه‌های اطلاع‌رسانی شرکت‌های بیمه الگوها و استانداردهای درستی وجود ندارد. بزرگ‌ترین ضعف شرکت‌های بیمه عدم پاسخ‌گویی مناسب در زمانی است که بیمه‌گذار براي دریافت  خسارت به واحد خسارت مراجعه می کند.

افرادی که بیمه نامه ای را تهیه کرده اند، از شرکت‌های بیمه یک توقع ساده دارند. آنها انتظار دارند کارکنان آموزش دیده واحد خسارت به این درک رسیده باشند که زیان دیده برای دریافت خسارت به آنها مراجعه کرده و او در این مکان علاوه بر احترام به عزت هم نیاز دارد و باید با روی خوش و احترام خاص به کارش رسیدگی شود و صد البته برای این منظور کارکنان واحد خسارت نیاز به آموزش بسیار در این خصوص دارند. مدیران  این آگاهی را ندارند كه کل سیستم بیمه‌ای در هنگام پاسخ به مشتری باید مانند یک خدمت‌رسان رفتار کند.

مایلم به مطلبی که به درستی عنوان شده اشاره کنم و توجه دولتمردان را به این نکته جلب کنم كه رفاه اجتماعی در سایه نفوذ هرچه بیشتر صنعت بیمه در جامعه رخ می دهد :

در اکثر کشورهای دنیا برای توسعه‌ فرهنگ بیمه و تشویق جامعه به خرید محصولات مختلف بیمه‌ای، معافیت‌های مالیاتی برای فعالیت‌های بیمه‌ای منظور می‌شود و به‌ویژه بیمه‌های عمرِ معطوف به پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، ذاتاً مشمول مالیات نیستند. حال‌آن‌که در کشور ما به‌رغم تلاش دست‌اندرکاران صنعت بیمه، از فروش انواع بیمه‌نامه‌ها علاوه بر مالیات سود شرکت‌ها، عوارض و مالیات نيز دریافت می‌شود. علاوه بر آن در رسیدگی به ‌صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه نیز برخی هزینه‌های عملیاتیِ بیمه‎گری و زیان عملیات شرکت‌های بیمه به‌عنوان هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی پذیرفته نمی‌شود. به‌علاوه با خواست دستگاه‌های اجرایی مختلف که با کمبود بودجه روبه‌رو هستند مانند وزارت بهداشت، وزارت راه‎وشهرسازی، نیروی انتظامی، سازمان زندان‌ها، شهرداری‌ها و…، قانونگذاران عوارض متعددی بر رشته‌های بیمه‌ای وضع می‌کنند. این روند باعث افزایش قیمت تمام‌شده‌ محصولات بیمه‌ای شده است. به‌ هرحال اگر نهادهای دریافت‌کننده، این عوارض را که در نهایت از جیب بیمه‌گذاران پرداخت می‌شود، برای کاهش مخاطرات و ریسک‌ها یا جبران بخشی از خسارت‌های حوادث رخ‌داده قرار دهند، قابل‌قبول است و قطعاً به کاهش ضریب خسارت منجر خواهد شد؛ در غیر این صورت، تنها موجب افزایش قیمت تمام‌شده‌ محصولات بیمه‌ای، کاهش تقاضا و توسعه نیافتن‌ فرهنگ بیمه می‌شود. در سال‌های اخیر نهادهای مذکور گزارشی از نحوه هزینه‌کرد عوارض دریافتی از شرکت‌های بیمه ارائه ننموده‌اند.

برای حل این معضل ، نهاد حمایتی و نظارت صنعت بیمه به‌نام بیمه مرکزی، دولت و مجلس باید تمام همت و تلاش خود را بکار برند.

ادامه این گفت‌وگو را در شماره بعد دنبال کنید…