گردشگری؛ صنعتی با روح زنانه

در این قسمت از شهربانو، سراغ یکی از بانوان فعال حوزه توریسم و گردشگری رفتیم. ملیحه نامنی، کارشناس زبان انگلیسی و کارشناس ارشد اکوتوریسم، یکی از فعالان موفق و نام آشنای صنعت گردشگری در خراسان رضوی و دبیر انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خراسان رضوی است. او علاوه بر فعالیت در حوزه اکوتوریسم، در زمینه گردشگری کودک، تدریس هتلداری و گردشگری به عنوان راهنمای گردشگری نیز فعالیت می‌کند.

وی در سه سال گذشته به طور تخصصی در زمینه اکوتوریسم و در شاخه «گردشگری کودک»، کار میدانی و پژوهشی انجام می‌دهد که این شاخه از گردشگری در ایران، مقوله‌ای نوپا و مدرن به حساب می‌آید.

با این بانوی موفق و توانمند در زمینه کارها و فعالیت‌هایش به گفت و گو نشستیم تا از تجربه‌های شخصی خود و نقش زنان در حوزه‌ی گردشگری که به گفته وی، صنعتی زنانه است برای ما بگوید.

نامنی، در رابطه با هدف و علاقه خود برای ادامه تحصیلات و فعالیتش در زمینه اکوتوریسم و گردشگری گفت: پس از آن که در رشته زبان انگلیسی فارغ التحصیل شدم، برای ادامه تحصیلاتم رشته هتلداری و گردشگری در ایران وجود نداشت اما  من با توجه به علاقه‌ام، تدریس در این زمینه را در سازمان میراث فرهنگی و مراکز فنی حرفه‌ای و… آغاز کردم و این مسیر را ادامه دادم تا زمانی که امکان تحصیل در رشته اکوتوریسم در ایران میسر شد . اکوتوریسم که از دو بخش eco به معنای بوم و tourism به معنای گردشگری ساخته شده است، معادل علم «بوم گردی» شناخته می‌شود.

وی افزود: من در حال حاضر مشغول فعالیت و پژوهش در زمینه اکوتوریسم هستم که در این شاخه از گردشگری، با رویکرد گردشگری یا اکوتوریسم پایدار که دنیا را به سمت توسعه پایدار پیش می‌برد، انسان و همه ابعاد زندگی و درونش را مورد هدف و بررسی قرار می‌دهد و او را به پایداری و هویت دیرینه و اصالت خود نزدیک می‌کند.

وی در رابطه با نقش زنان در شکل گیری زیرساخت های جامعه گفت: کودکان و زنان محور های توسعه در جوامع هستند و به طور کلی چهار گروه از افرادی که نیاز به توجه بیشتر در جامعه دارند کودکان، معلولین، سالمندان و زنان هستند که متاسفانه در هیچ نقطه ای از دنیا، برنامه‌های مدون و درستی برای رسیدگی به نیازهای این چهار گروه طراحی و اجرا نشده است. به طور خاص، زنان تاثیرگذارین عناصر جامعه هستند و نقش محوری آن‌ها به گونه‌ای است که باید کودکانی را تربیت کنند که در سالهای آینده، حافظ میراث یک ملت و کشور باشند اما شاهد نادیده گرفته شدن نقش کلیدی آن‌ها و نیازهای آن‌ها در اکثر جوامع هستیم.

این فعال موفق حوزه گردشگری تاکید کرد: زنان به دلیل داشتن هوش عاطفی بالا، دقت و حس مسئولیت پذیری و همچنین داشتن قابلیت انجام چندین کار به طور همزمان، در آینده کلید ساختارهای دولتی، اجتماعی و فرهنگی را در اختیار خواهند داشت.

وی اضافه کرد: به طور تخصصی در گردشگری، طبق تحقیقاتی که در سال 2007 و 2009 و 2011 در WTN انجام شده است، زنان نقش مهمی در مدیریت این صنعت دارند و حدود شصت تا هفتاد درصد کارکنان گردشگری که به زیرشاخه‌های صنعت مهمان نوازی، صنعت پذیرایی و صنعت حمل و نقل و… می‌شود را زنان تشکیل می‌دهند.

نامنی ضمن تاکید بر سازگاری این رشته با روحیه، هوش و ساختار وجودی زنان، تدوین برنامه‌هایی درست و جامع را برای فعالان این حوزه به خصوص «راهنمایان زن» که به گفته وی قشری مغفول مانده هستند و همواره نادیده گرفته شده‌اند، امری ضروری دانست و در این باره تصریح کرد: ما امروزه شاهد این هستیم که تعداد هنرستان های گردشگری دختر و تعداد دانشجوهای زن و دختر ما بیشتر از تعداد آقایان است و با داشتن برنامه‌ریزی های درست و اجرای آن‌ها می توانیم، برای اصلاح زیرساخت‌های کشور توسعه مند عمل کنیم. دوم اسفند ماه، روز جهانی راهنما بود. قشر راهنمایان، قشری مغفول مانده در صنعت گردشگری است.

وی تاکید کرد: حداقل تحصیلات یک راهنما باید لیسانس باشد و راهنماها تخصص های مختلفی مانند ژئوتوریسم، گردشگری کودک و… دارند. طبق آمارها و شواهد میدانی بیش از پنجاه درصد راهنماهای فعال، خانم‌ها هستند. این آمارها و به طور کلی نقش پررنگ زنان در جامعه نشان‌دهنده این است که بخش عمده‌ای از ساختارهای دولتی، اجتماعی و فرهنگی در آینده زیر نظر زنان خواهد بود. در کشور های توسعه یافته، «وزارت توریسم و گردشگری» وجود دارد. وزارتخانه ای که در کشورهای توسعه یافته از آن به عنوان دومین وزارتخانه مهم نام برده می‌شود، به آبادانی و توسعه این کشورها کمک بسیار کرده است و زنان در راس مدیریتی آن قرار دارند. ما نیز نیاز داریم این وزارتخانه را در ایران تشکیل دهیم تا با حضور پررنگ بانوان در ساختارهای مدیریتی و داخلی آن، شاهد تغییر و تحولی بزرگ در توسعه کشور باشیم.

گزارشی از هدیه ریحانی