فیلتر یا آگاهی؟!

30 ژوئن در تقویم‌های بین المللی به روز جهانی شبکه‌های اجتماعی معروف است؛ فضایی که به جرئت می‌توان گفت کمتر کسی را می‌شود یافت که از آن به شکلی استفاده نکند؛ هر چند نوع استفاده از این شبکه‌ها بسیار متفاوت است و درستی و نادرستی و هدفی که به دنبال دارد گاهی تفاوتی از آسمان تا زمین دارد. گاهی شاهد یک حرکت عظیم اجتماعی در این شبکه‌ها هستیم که حتی زندگی بخش هستند و گاهی هم جرایمی بزرگ را دیده‌ایم که زندگی‌هایی را به خطر انداخته‌اند.

اتفاقیه به مناسبت همین روز در گفتگو با یکی از افرادی که سال‌هاست در حوزه شبکه‌های اجتماعی فعالیت گسترده کرده و حتی به دلیل علاقه به این حوزه به طور آکادمیک هم آن را دنبال کرده است، به بررسی فرصت‌ها و خطرهای آن پرداخته است.

هدف‌هایی بر اساس خواستگاه اجتماعی

کارشناس روابط عمومی و رسانه با بیان علاقه خود به شبکه‌های اجتماعی گفت: بخاطر علاقه ای که به حوزه رسانه در وجودم احساس کردم به طور آکادمیک بعد از این که کارشناسی مدیریت را در دانشگاه خوانده بودم، به سراغ این علاقه رفتم و روابط عمومی با گرایش رسانه را در دانشگاه دنبال کردم. از زمانی که یاهو مسنجر در حدود 15 سال پیش به نوعی رایج شد، با وجود اینترنت دایل آپ و سختی‌هایش، خود به خود آن هوش اجتماعی من را ترغیب کرد که به سمت این شبکه‌های اجتماعی کشیده شوم. کم کم این موضوع توسعه پیدا کرد. پس از آن در قالب پیامک که به عقیده من خودش یک نوع شبکه اجتماعی است و پس از مدتی با شبکه‌هایی مانند وایبر و در نهایت تلگرام و اینستاگرام ادامه پیدا کرد.

آرمان با تأکید بر هدف‌هایی که در این فضا می‌توان دنبال کرد، افزود: شاید در ابتدا هدف‌های خیلی منسجمی از فعالیت در این شبکه‌های اجتماعی نداشتم اما پس از مدتی هدف‌هایی را بر اساس نوع سلیقه و خواستگاه اجتماعی که داشتم، برایش تعریف می‌کردم. الان در اینستاگرام بیشتر فعال هستم و چون نویسنده هم هستم، مسائل اجتماعی را به صورت دست نوشته‌هایی نقد می‌کنم. در ابتدا شاید انتظار دنبال کننده زیادی برای این مطالب نداشتم اما الان بیش از شش هزار نفر بازدیدکننده برای مطالب منتشر شده‌ام من را همراهی می‌کنند.

جذابیت ارتباط دو سویه

وی امکان ارتباط دوسویه را از جدابیت های خاص شبکه‌های اجتماعی دانست و تصریح کرد: یکی بخش جذابیت‌هایی است که این شبکه‌های اجتماعی دارند که انسان را به سمت خودشان می‌کشانند و من را هم با همین ویژگی‌ها جذب کرده‌اند که بحث ارتباط دو سویه یکی از این ویژگی‌های جذاب و بسیار مهم است؛ ما یکی از مشکلاتی که در ارتباط‌هایمان داریم، بحث ارتباط یک سویه است که پیام را می‌دهیم و کسی نیست تا جوابت را بدهد و این نوع ارتباط بسیار موقتی و زودگذر است و در حوزه تبلیغات هم تقریباً جوابگو نیست، ولی شبکه‌های اجتماعی به ما این فرصت را می‌دهند که ارتباط دوسویه داشته باشیم. من بگویم و مخاطب پاسخ بدهد. من احساس خودم را بیان کنم و مخاطب هم احساس خودش را حتی از طریق نمادهای شکلی این شبکه‌های اجتماعی به من منتقل کند و این موضوع به قدری جذابیت دارد که همه دنیا را به سمت خود کشانده است.

کارشناس روابط عمومی و رسانه با اشاره به نقش خواستگاه اجتماعی افراد در نوع استفاده از شبکه‌های اجتماعی، اضافه کرد: خواستگاه اجتماعی افراد، در حوزه‌های مختلفی مانند سیاست، اجتماعی، پول و مسائل اقتصادی، نقد و بررسی و … اثرگذار است و من بیشتر خواستگاهم نقد مسائل اجتماعی بود و دلم می‌خواست که در گروهمان یک حرکت اجتماعی خوب ایجاد کنیم که عام المنفعه باشد و به درد گروه‌های مختلفی مانند کودکان بی سرپرست و … بخورد یا قشر مرفه را از مشکلات قشر متوسط و پایین جامعه آگاه کند. برای همین وقتی وارد تلگرام شدم و گروه‌هایی با جمعیت مخاطب ده تا پانزده هزار نفری را ایجاد کردم و همچنین در اینستاگرام، همین موضوع را دنبال کردم، حرکتم به دنبال همین هدف بود و مشاهدات دقیق خودم از درون جامعه را برای کسانی که در این شبکه‌های اجتماعی حضور داشتند، به نوشته تبدیل کردم و آن‌ها هم نظرات و دیدگاه‌های خودشان را به من منتقل می‌کردند. سعی کردم تا منصفانه ببینم و منصفانه نقد کنم. این ریزش‌هایی که در مخاطبین شبکه‌های اجتماعی ایجاد می‌شود و یا برعکس مخاطب بالایی که جذب یک گروه یا صفحه می‌شود به این برمی گردد که چقدر دیدگاه‌های شما از لحاظ جامعه مورد قبول است.

آرمان ادامه داد: تا حدی هم من توانسته‌ام موفق باشم و به دستاوردهای خوبی هم در حوزه اجتماعی رسیده‌ام که برگزاری فستیوال‌های مختلف به نفع کودکان محروم و بی سرپرست و بیان واقعیت‌ها در رابطه با فقر از این موفقیت‌هاست که به مرور زمان وقتی این فعالیت‌ها مستمر می‌شود می‌تواند در لایه‌های میانی جامعه اثرات مثبتی را به همراه داشته باشد که شبکه‌های اجتماعی به نظر من به خوبی این نقش را ایفا می‌کند.

آسیب عدم آمادگی برای ورود به شبکه‌های اجتماعی

وی با تأکید بر اینکه شبکه‌های اجتماعی متأسفانه خطرات زیادی هم دارد و دادگاه‌ها مملو از پرونده‌هایی هستند که از این حوزه ناشی می‌شوند، گفت: به عقیده من قبل از این که یک ماشین را به خوبی بشناسیم و بدانیم که چگونه باید رانندگی کنیم و ویژگی‌های فنی آن چه چیزهایی هستند، نباید آن را به ما بسپارند اما در مورد فضاهای اجتماعی ما اول ماشین را می‌خریم و سوارش می‌شویم و وقتی به جاده می‌رسیم تصادف هم می‌کنیم. هر چند در نهایت تجربه کسب می‌کنیم ولی هزینه و زیان بالایی را متحمل می‌شویم که خیلی اوقات مناسب حال ما نیست.

کارشناس روابط عمومی و رسانه در اینباره افزود: در کشور ما علیرغم این که فعالان فرهنگی جامعه و کسانی که متصدی امور اجتماعی و فرهنگی هستند، تلاش دارند که فعالیت‌ها در این حوزه‌ها را بروز کنند، ولی به نظر من دیر به این فکر افتاده‌اند. در یکی از سمینارها در موضوع روزنامه گفتند که در چند سال دیگر به این دلیل که مردم چه درست و چه غلط اخبار را در شبکه‌های اجتماعی می‌خوانند، دیگر روزنامه‌ها باید به سمت تعطیلی حرکت کنند و دیدیم که این اتفاق افتاد و روزنامه‌ها با کاهش شدید فروش مواجه شدند و دلیل آن در بررسی‌ها مشخص شد که عدم شناخت قدرت بالای شبکه‌های اجتماعی در ایجاد حرکت‌های بزرگ اجتماعی و فرهنگی است.

افزایش آگاهی بهترین فیلترینگ است

آرمان خاطرنشان کرد: الان داریم خودمان را بروز می‌کنیم اما باید جدی تر به این سمت حرکت کنیم و آموزش‌هایمان را سریع تر و بیشتر بروز کنیم. باید بپذیریم که دختر دوازده ساله با موبایل وارد شبکه‌های اجتماعی می‌شود و نمی‌توانیم آن را کنترل کنیم و این شبکه‌ها تمام اوقات زمانی و در تمامی اماکن و شرایط همراه ماست. باید یاد بگیریم که چطور از این فضاها استفاده کنیم. محدودیت به عقیده من جوابگو نیست و آموزش زیبا و همراه با تنوع و براورده کردن نیازهای هر آدم در هر سنی از طریق منابع درست می‌تواند خیلی به ما کمک کند تا در نهایت فیلترینگ را کنار بگذاریم و بجای آن یاد بگیریم که چطور استفاده درستی داشته باشیم. ما باید به سمت ایجاد نهادهایی حرکت کنیم که به صورت صحیح و جذاب مدل‌های مختلف خواستگاه‌های اجتماعی را در خودشان دیده باشند و مخاطب‌ها را جذب خودشان کنند.

فرصت تبلیغات برای مشاغلی با سرمایه متوسط و پایین

وی با پرداختن به امکان تبلیغات و کسب درامد در شبکه‌های اجتماعی، تصریح کرد: من معتقد به تبلیغات هزینه ساز نیستند. بودجه‌های تبلیغاتی بالا از سرمایه‌های زیاد ناشی می‌شوند و اکثر شغل‌های میانی به پایین این سرمایه بالا را ندارند اما به تبلیغ نیاز دارند. شبکه‌های اجتماعی راهی برای تبلیغات این نوع مشاغل است که متاسفانه در اکثر موارد ما سواد این حوزه را ندارند. من فکر می‌کردم که اگر مخاطب ما عموم مردم باشند و همه قرار باشند مطالب ما را ببینند، نیازمند یک طراحی خاص در حوزه شبکه‌های اجتماعی هستیم اما وقتی مخاطب انتخاب شده باشند و به عنوان مثال فقط مدیران حوزه‌های مختلف دولتی و صنعت مخاطبین ما باشند، می‌شود تخصصی تر وارد شد. من و دوستانم همین کار را کردیم و با شناسایی و جذب مدیران حوزه‌های مختلف، در مقاطعی تبلیغات شغل‌های آن‌ها را از خودشان دریافت کرده و منتشر کردیم که بازخورد خوبی هم برایشان داشت و پس از ان برای مجموعه خودمان هم با مخاطب گسترده تر استانی کارگاه‌های فروش، بازاریابی، قصه نویسی، روابط مؤثر و … را که در مجموعه ارائه می‌کردیم، تبلیغ کردیم.

گزارشی از مصطفی قویدل