سقف شیشه‌ای مانع رشد زنان

از دیرباز واژه اشتغال همواره به دنبال نام مرد در ایران وجود داشته و در تعریف سنتی نام مرد به عنوان نان­آور در خانواده ایرانی مطرح بوده. اما با تغییر شکل دادن هسته خانواده همچنین میزان تحصیلات در بانوان در دهه­های اخیر بازار کار و خانواده با چالش بزرگی به نام اشتغال بانوان گره­خورده است.

اشتغال بانوان یکی از مسائلی بوده است که در دوران مختلف تاریخی همواره موافقین و مخالفین خود را داشته است. اما در شرایط جدید اقتصادی دیگر نمی­توان مرد را تنها نان­آور خانواده دانست . از طرف دیگر جمعیت زنان تحصیل کرده توقع و تقاضای بازار کار را در بانوان بالا برده است.

صبح­امروز برای بررسی این چالش با یک فعال اقتصادی زن به گفت­وگو نشسته و موضوع فعالیت اقتصادی زنان را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده است.

یک فعال اقتصادی زن گفت: شاید آمار زنان کار آفرین حدود یک درصد باشد که با این همه بانوی تحصیل کرده بسیار آمار کمی است. این یعنی در بخش فرهنگی آموزش خودباوری و شکست سقف­های شیشه­ای برای زنان را نداشتیم، آنها باید بیاموزند که سقف­های شیشه­ای نباید مانع رشد آن­ها باشد.

زنان 60 درصد ورودی دانشگاه­‌ها را تشکیل می­دهند

نسرین یوسفی در گفت­وگو با خبرنگار صبح­امروز افزود: اگر نگاهی به آمار نیروی کار در سال 94 بیاندازیم می بینیم که زنان در وضعیت خوبی از اشتغال نیستند. طبق این آمار 11 درصد از جمعیت فعال بیکار هستند یعنی جمعیتی که تقاضای کار دارند. یعنی اگر فقط آمار زنان آماده به کار و نه کل جامعه بانوان را در نظر بگیریم باز هم نسبت به آقایان بسیار کم است و می­بینیم نرخ مشارکت اقتصادی خانوم­ها در نقاط شهری بسیار کمتر از نقاط روستایی است.

یوسفی خاطرنشان کرد: این نشان می­دهد با این که در این سال­ها زنان ما تحصیلات عالیه داشتند و بیش از 60 درصد ورودی­های دانشگاه­های ما را تشکیل می­دهند ولی بازهم ما نتوانستیم فضای کار را برای بانوان فراهم کنیم که این خود موجب بسیاری از آسیب­های اجتماعی و فرهنگی است.

وی افزود: در ادامه همین آمار اگر نگاه کنیم می­بینیم که نرخ مشارکت خانم­ها در صنعت 23.8 درصد، در بخش کشاورزی22.8 درصد و در بخش خدمات 53.4 درصد است. بسیار جالب است که در بخش خدمات سهم خانم­ها بیشتر است. به طور کلی در نگاه به آمار بیکاری خانم­ها متوجه می­شوید که نه تنها این نرخ کاهش نداشته است بلکه حتی کنترل نشده و بیشتر هم شده است.

یوسفی ادامه داد: بیشتر خانم­ها در بخش مشاغل خانوادگی مشغول بوده­اند و خانم­های کارآفرین بسیار کمی داشتیم. شاید آمار زنان کار آفرین حدود یک درصد باشد که با این همه بانوی تحصیل کرده بسیار آمار کمی است. این یعنی در بخش فرهنگی آموزش خودباوری و شکست سقف­های شیشه­ای برای زنان را نداشتیم، آنها باید بیاموزند که سقف­های شیشه­ای نباید مانع آن­ها باشد.

زنان فقط درجات علمی خود را بالا برده‌­اند

وی با تاکید بر اینکه باید روی حوزه کارآفرینی زنان کار کرد، اظهار کرد: چرا که فارغ التحصیلان ما زمینه کار نداشتند و فقط رده­های علمی خود را بالا برده­اند، این است که بیشترین میزان بیکاری نیز در قسمت تحصیلات عالیه رقم می­خورد. یکی از راه­کارهایی که برای اشتغال زنان توصیه می­شود، مشاغل خرد است که خود فرد نقش نیروی کار و کارفرما را داشته باشد.

وی افزود: اما همواره با این راه­کار برخورد بدی شده است. یعنی ما انتظار داریم خود فرد با ایده کار را آغاز کند، خود بازاریابی کند، نیاز بازار را بسنجد و موفق شود! این در هیچ­جای دنیا مرسوم نیست چرا که در حوزه کسب­وکار زنان هم مشارکت کم است و هم لابی­گری کمتری به چشم می­خورد و با یه نگاه ساده به آمار این افراد شکست عمده آن ها را خواهید دید.

یوسفی تصریح کرد: این نشان می­دهد ما نیاز به زیرساخت و آموزش داریم. زنان کارفرما در جامعه بسیار مشکل دارند و این به این دلیل است که بخاطر عدم دسترسی به لابی­های کسب­وکار خود بسیاری از مشکلات خود را نمی­توانند حل کنند.

زنان نیاز به تسهیل­‌گری بیشتری دارند

یوسفی در خصوص برابر کردن شرایط برای زنان و مردان گفت: در قانون مواردی مثل ایجاد پنجره واحد در نظر گرفته شده اما برای خانم­ها باید کمک های بیشتری در نظر گرفته شود تا بتوانیم به یک نقطه تعادل برسیم. در غیر این صورت همین مسیری که در این چند سال رفته­ایم طی خواهد شد و ما نخواهیم توانست شرایط موفقیت در کسب­وکار را برای زنان همانند این چند ساله فراهم کنیم.

این فعال اقتصادی ادامه داد: بهترین راه برای این کار تسهیل­گری است. یعنی باید مسیر برای زنان هموار شود، شرایط موفقیت زنان و مردان در ایران مثل مسابقه یک دوچرخه و اتومبیل است، دوچرخه توان مقابله با قدرت و تکنولوژی یک خودرو را ندارد. پس شرایط نباید الان مساوی در نظر گرفته شود و شعار بدهیم شرایط را یکسان کرده­ایم، زنان باید بیشتر حمایت شوند.

وی تاکید کرد: باید خانم­های کارفرما را حمایت کرد چرا که توان کمتری نسبت به یک آقا دارند، باید مشاورهای حرفه­ای در اختیار آنها قرار داد. فراموش نکنید که خانم­ها به اندازه آقایان تجربه در بازار ندارند و احتمال شکست بیشتری دارند.

تفکرات اشتباه بر زنان القا شده است

یوسفی در خصوص نقش خود زنان در موفقیت اقتصادی گفت: ما چهار عامل اصلی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در عدم اشتغال بانوان داریم. گاهی برخی خانم­ها در حوزه اقتصادی این نیاز را نداشته که به سمت اشتغال برود، چرا که اگر از حوزه فرهنگی نگاه کنیم این تفکر اشتباه وجود دارد که وقتی خانم­ها ازدواج کنند مسئولین خانواده با آن­ها نیست.

وی افزود: طبق آمار یک مرکز پژوهشی در مورد طلاق فقط یک درصد خانم­های شاغل از همسر خود جدا شده­اند و مابقی خانم­های خانه­دار و اکثرا بخاطر مسائل معیشتی بوده است. این یعنی کسب­وکار خانم­ها با اداره زندگی منافاتی ندارد ولی همیشه فکر می­کنیم کار کردن خانم­ها باعث می­شود بنیاد خانواده به خوبی شکل نگیرد.

یوسفی ادامه داد: وقتی خانمی خودش منبع درآمد دارد مشکل اقتصادی همسرش را بیشتر درک می­کند و فقط در سطح حرف نیست. متاسفانه این در خانم­های ما القا شده که مسئولیتی در قبال خانواده ندارم و فقط باید همسر و مادر خوبی باشم. اگر نگاهی به زندگی حضرت زهرا(س) بیندازیم می­بینیم که در کنار امور خانه خانواده کارهای معیشتی مثل کشاورزی و دامداری را نیز انجام می­دادند.

وی افزود: نگاهی به دهه­های قبل بیاندازیم و ببینیم که مشارکت خانم­ها در مسائل سیاسی کشور مثل مجلس شورای اسلامی و شورای شهر چقدر افزایش یافته است؟ ما نسبت به هزینه­هایی که کردیم برای تحصیل این افراد بسیار کم بازده گرفته­ایم.

زنان در رشته­‌های نامربوط تحصیل نکنند

یوسفی با بیان این­که باید در مسائل فرهنگی به خانم­ها آموزش دهیم، تصریح کرد: باید به دخترها گفت اگر قصد کار ندارید چرا در رشته­های مهندسی تحصیل می­کنید و رشته­های خانه­داری، کودک­داری، آشپزی و… را دنبال نمی­کنید که حداقل در زندگی مورد استفاده قرار دهید؟

یوسفی ادامه داد: در تعداد خانم­های تحصیل کرده خانم در رشته­های مهندسی ما رتبه اول دنیا را داریم و امریکا بعد از ما است! چقدر ما توانستیم در حوزه­های مختلف از این ظرفیت استفاده کنیم؟ این مشکلات فرهنگی باعث شده یک­سری سقف­های شیشه­ای برای خانم­ها ایجاد شود که احساس کند وظیفه­ای ندارد و بدنبال یک کار بدون دردسر باشد.

وی افزود: اگر از برابری جنسیتی حرف می­زنیم باید این مشکلات فرهنگی را نیز بررسی کنیم. در همین کشورهای آسیای میانه و روسیه نرخ اشتغال خانم­ها 75 درصد است، در چین این عدد 65 درصد است، پس فرهنگ این کار جا افتاده است. از اول به دخترها القا می­شود تو فقط باید خانم خانه باشی، بچه­های خوبی تحویل جامعه بدهی، همسر خوبی باشی و … اما هیچگاه به او گفته نمی­شود تو می­توانی مولد خوبی باشی و به خانواده­ات کمک کنی.

یوسفی در پایان گفت: چرا باید نرخ طلاق­های ما بخاطر مشکلات معیشتی باشد؟ این یعنی باید به دخترها از مهد کودک و مدرسه آموزش داد تا فرهنگ مولد بودن در خمیرمایه دختران ما ایجاد شود.

سرویس اقتصادی «صبح امروز»