سقف شیشهای مانع رشد زنان
از دیرباز واژه اشتغال همواره به دنبال نام مرد در ایران وجود داشته و در تعریف سنتی نام مرد به عنوان نانآور در خانواده ایرانی مطرح بوده. اما با تغییر شکل دادن هسته خانواده همچنین میزان تحصیلات در بانوان در دهههای اخیر بازار کار و خانواده با چالش بزرگی به نام اشتغال بانوان گرهخورده است.
اشتغال بانوان یکی از مسائلی بوده است که در دوران مختلف تاریخی همواره موافقین و مخالفین خود را داشته است. اما در شرایط جدید اقتصادی دیگر نمیتوان مرد را تنها نانآور خانواده دانست . از طرف دیگر جمعیت زنان تحصیل کرده توقع و تقاضای بازار کار را در بانوان بالا برده است.
صبحامروز برای بررسی این چالش با یک فعال اقتصادی زن به گفتوگو نشسته و موضوع فعالیت اقتصادی زنان را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده است.
یک فعال اقتصادی زن گفت: شاید آمار زنان کار آفرین حدود یک درصد باشد که با این همه بانوی تحصیل کرده بسیار آمار کمی است. این یعنی در بخش فرهنگی آموزش خودباوری و شکست سقفهای شیشهای برای زنان را نداشتیم، آنها باید بیاموزند که سقفهای شیشهای نباید مانع رشد آنها باشد.
زنان 60 درصد ورودی دانشگاه‌ها را تشکیل میدهند
نسرین یوسفی در گفتوگو با خبرنگار صبحامروز افزود: اگر نگاهی به آمار نیروی کار در سال 94 بیاندازیم می بینیم که زنان در وضعیت خوبی از اشتغال نیستند. طبق این آمار 11 درصد از جمعیت فعال بیکار هستند یعنی جمعیتی که تقاضای کار دارند. یعنی اگر فقط آمار زنان آماده به کار و نه کل جامعه بانوان را در نظر بگیریم باز هم نسبت به آقایان بسیار کم است و میبینیم نرخ مشارکت اقتصادی خانومها در نقاط شهری بسیار کمتر از نقاط روستایی است.
یوسفی خاطرنشان کرد: این نشان میدهد با این که در این سالها زنان ما تحصیلات عالیه داشتند و بیش از 60 درصد ورودیهای دانشگاههای ما را تشکیل میدهند ولی بازهم ما نتوانستیم فضای کار را برای بانوان فراهم کنیم که این خود موجب بسیاری از آسیبهای اجتماعی و فرهنگی است.
وی افزود: در ادامه همین آمار اگر نگاه کنیم میبینیم که نرخ مشارکت خانمها در صنعت 23.8 درصد، در بخش کشاورزی22.8 درصد و در بخش خدمات 53.4 درصد است. بسیار جالب است که در بخش خدمات سهم خانمها بیشتر است. به طور کلی در نگاه به آمار بیکاری خانمها متوجه میشوید که نه تنها این نرخ کاهش نداشته است بلکه حتی کنترل نشده و بیشتر هم شده است.
یوسفی ادامه داد: بیشتر خانمها در بخش مشاغل خانوادگی مشغول بودهاند و خانمهای کارآفرین بسیار کمی داشتیم. شاید آمار زنان کار آفرین حدود یک درصد باشد که با این همه بانوی تحصیل کرده بسیار آمار کمی است. این یعنی در بخش فرهنگی آموزش خودباوری و شکست سقفهای شیشهای برای زنان را نداشتیم، آنها باید بیاموزند که سقفهای شیشهای نباید مانع آنها باشد.
زنان فقط درجات علمی خود را بالا بردهاند
وی با تاکید بر اینکه باید روی حوزه کارآفرینی زنان کار کرد، اظهار کرد: چرا که فارغ التحصیلان ما زمینه کار نداشتند و فقط ردههای علمی خود را بالا بردهاند، این است که بیشترین میزان بیکاری نیز در قسمت تحصیلات عالیه رقم میخورد. یکی از راهکارهایی که برای اشتغال زنان توصیه میشود، مشاغل خرد است که خود فرد نقش نیروی کار و کارفرما را داشته باشد.
وی افزود: اما همواره با این راهکار برخورد بدی شده است. یعنی ما انتظار داریم خود فرد با ایده کار را آغاز کند، خود بازاریابی کند، نیاز بازار را بسنجد و موفق شود! این در هیچجای دنیا مرسوم نیست چرا که در حوزه کسبوکار زنان هم مشارکت کم است و هم لابیگری کمتری به چشم میخورد و با یه نگاه ساده به آمار این افراد شکست عمده آن ها را خواهید دید.
یوسفی تصریح کرد: این نشان میدهد ما نیاز به زیرساخت و آموزش داریم. زنان کارفرما در جامعه بسیار مشکل دارند و این به این دلیل است که بخاطر عدم دسترسی به لابیهای کسبوکار خود بسیاری از مشکلات خود را نمیتوانند حل کنند.
زنان نیاز به تسهیلگری بیشتری دارند
یوسفی در خصوص برابر کردن شرایط برای زنان و مردان گفت: در قانون مواردی مثل ایجاد پنجره واحد در نظر گرفته شده اما برای خانمها باید کمک های بیشتری در نظر گرفته شود تا بتوانیم به یک نقطه تعادل برسیم. در غیر این صورت همین مسیری که در این چند سال رفتهایم طی خواهد شد و ما نخواهیم توانست شرایط موفقیت در کسبوکار را برای زنان همانند این چند ساله فراهم کنیم.
این فعال اقتصادی ادامه داد: بهترین راه برای این کار تسهیلگری است. یعنی باید مسیر برای زنان هموار شود، شرایط موفقیت زنان و مردان در ایران مثل مسابقه یک دوچرخه و اتومبیل است، دوچرخه توان مقابله با قدرت و تکنولوژی یک خودرو را ندارد. پس شرایط نباید الان مساوی در نظر گرفته شود و شعار بدهیم شرایط را یکسان کردهایم، زنان باید بیشتر حمایت شوند.
وی تاکید کرد: باید خانمهای کارفرما را حمایت کرد چرا که توان کمتری نسبت به یک آقا دارند، باید مشاورهای حرفهای در اختیار آنها قرار داد. فراموش نکنید که خانمها به اندازه آقایان تجربه در بازار ندارند و احتمال شکست بیشتری دارند.
تفکرات اشتباه بر زنان القا شده است
یوسفی در خصوص نقش خود زنان در موفقیت اقتصادی گفت: ما چهار عامل اصلی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در عدم اشتغال بانوان داریم. گاهی برخی خانمها در حوزه اقتصادی این نیاز را نداشته که به سمت اشتغال برود، چرا که اگر از حوزه فرهنگی نگاه کنیم این تفکر اشتباه وجود دارد که وقتی خانمها ازدواج کنند مسئولین خانواده با آنها نیست.
وی افزود: طبق آمار یک مرکز پژوهشی در مورد طلاق فقط یک درصد خانمهای شاغل از همسر خود جدا شدهاند و مابقی خانمهای خانهدار و اکثرا بخاطر مسائل معیشتی بوده است. این یعنی کسبوکار خانمها با اداره زندگی منافاتی ندارد ولی همیشه فکر میکنیم کار کردن خانمها باعث میشود بنیاد خانواده به خوبی شکل نگیرد.
یوسفی ادامه داد: وقتی خانمی خودش منبع درآمد دارد مشکل اقتصادی همسرش را بیشتر درک میکند و فقط در سطح حرف نیست. متاسفانه این در خانمهای ما القا شده که مسئولیتی در قبال خانواده ندارم و فقط باید همسر و مادر خوبی باشم. اگر نگاهی به زندگی حضرت زهرا(س) بیندازیم میبینیم که در کنار امور خانه خانواده کارهای معیشتی مثل کشاورزی و دامداری را نیز انجام میدادند.
وی افزود: نگاهی به دهههای قبل بیاندازیم و ببینیم که مشارکت خانمها در مسائل سیاسی کشور مثل مجلس شورای اسلامی و شورای شهر چقدر افزایش یافته است؟ ما نسبت به هزینههایی که کردیم برای تحصیل این افراد بسیار کم بازده گرفتهایم.
زنان در رشتههای نامربوط تحصیل نکنند
یوسفی با بیان اینکه باید در مسائل فرهنگی به خانمها آموزش دهیم، تصریح کرد: باید به دخترها گفت اگر قصد کار ندارید چرا در رشتههای مهندسی تحصیل میکنید و رشتههای خانهداری، کودکداری، آشپزی و… را دنبال نمیکنید که حداقل در زندگی مورد استفاده قرار دهید؟
یوسفی ادامه داد: در تعداد خانمهای تحصیل کرده خانم در رشتههای مهندسی ما رتبه اول دنیا را داریم و امریکا بعد از ما است! چقدر ما توانستیم در حوزههای مختلف از این ظرفیت استفاده کنیم؟ این مشکلات فرهنگی باعث شده یکسری سقفهای شیشهای برای خانمها ایجاد شود که احساس کند وظیفهای ندارد و بدنبال یک کار بدون دردسر باشد.
وی افزود: اگر از برابری جنسیتی حرف میزنیم باید این مشکلات فرهنگی را نیز بررسی کنیم. در همین کشورهای آسیای میانه و روسیه نرخ اشتغال خانمها 75 درصد است، در چین این عدد 65 درصد است، پس فرهنگ این کار جا افتاده است. از اول به دخترها القا میشود تو فقط باید خانم خانه باشی، بچههای خوبی تحویل جامعه بدهی، همسر خوبی باشی و … اما هیچگاه به او گفته نمیشود تو میتوانی مولد خوبی باشی و به خانوادهات کمک کنی.
یوسفی در پایان گفت: چرا باید نرخ طلاقهای ما بخاطر مشکلات معیشتی باشد؟ این یعنی باید به دخترها از مهد کودک و مدرسه آموزش داد تا فرهنگ مولد بودن در خمیرمایه دختران ما ایجاد شود.
سرویس اقتصادی «صبح امروز»