انتقال هویت ایرانی در اندیشه‌های سیاسی
معرفی مفاخر خراسانی در شب‌های هویت ایرانی در پژوهشکده ثامن برگزار شد
در دومین شب از برنامه‌های شب‌های هویت مشهد به‌بررسی شخصیت و میراث خواجه نظام الملک طوسی در پژوهشکده ثامن پرداخته شد. در اين مراسم «ميراث انديشه سياسي نظام الملك» توسط دكتر حسین اطهري عضوهیئت علمی دانشگاه فردوسی و «اهميت استراتژيك سيرالملوك» توسط دكتر روح‌الله اسلامي تحليل و بررسی گرديد.
ایران مدیون مکتب و مفاخر خراسانی
دکتراطهری عضوهیئت علمی دانشگاه فردوسی در این مراسم گفت: باید اظهار تاسفم کرد برای خراسان به‌خاطرعدم قدردانی از اندیشمندانش چراکه خراسان و متفکرانش بازتاب تفکر ایران هستند و سراسر ایران مدیون خراسان و اندیشمندان او هستند، ولی متاسفانه این دین آن‌طورکه باید ادا نشده است. وی ادامه داد: علی‌رغم اینکه درباره خواجه نظام الملک زیاد صحبت شده است ولی درخراسان کارخاصی درباره ایشان انجام نشده است، درباره آرامگاه خواجه هم باید بگویم بیشتر شبیه به یک خرابه است و ما عملا برای مفاخر خود ارزش قائل نیستیم.
اطهری در رابطه با خواجه‌نظام الملک و اهمیت کتاب سیاست‌نامه گفت: ما در حوزه فکرسیاسی در ایران چند منبع مختلف مثل فلسفه سیاسی،کلام سیاسی، فقه سیاسی و حتی عرفان سیاسی داریم، درهمه این موارد وقتی مطالعه می‌کنیم چیزی به‌نام حکومت کردن و حکومت داری نمی‌توان دید و تنها آثاری که میگویند چگونه می‌توان حکومت کنیم اندرزنامه‌هایی است که در ایران نوشته شده‌اند. وی افزود: از معدود فلسفه‌های سیاسی درایران مربوط به «فارابی» است ولی از این کتاب نمی‌توان چگونگی حکومت را در متوجه شویم، همچنین از کلام سیاسی نمی‌توان چطور سیاست‌داری در حکومت را یاد بگیرید، زیرا کلام سیاسی جدل، تخلف و دشمنی است. در فقه سیاسی هم یک سری قوانینی در ارتباط فرد با خدا وجود دارد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی تاکید کرد: تنها آثاری که از گذشته به ما ارث رسیده است و می تواند به ما در چگونگی اداره جامعه کمک کند، چیزی تحت عنوان سیاست نامه و اندرزنامه است و دلیل این نام‌گذاری هم این است که در طول تاریخ ایران شاهان آنقدرسرگرم کارهای دیگری بودند که نیاز داشتند به آموزش حکومت داری از طرف یک عده افرادی‌که بیرون از اعمال قدرت بودند.
اندرزنامه‌ها نشان از هویت ایرانی
اطهری استاد دانشگاه فردوسی بیان کرد: منبع اصلی انتقال هویت ایرانی درطول تاریخ ایران نه زبان و نه فرهنگ است، بلکه مهم‌ترین منبع انتقال هویت ایرانی در طول تاریخ اندیشه‌های سیاسی است که درقالب اندرزنامه‌ها نوشته شده است. وی افزود: اگر شما بخواهید به‌هویت، شناخت ایرانی و چگونگی حفظ آن برگردید، چاره ای جز رجوع به این نوع از نوشته ها و آثار ندارید، این مطالب می‌تواند به صورت اندرزنامه‌هایی مکتوب که از اندیشمندان به‌جا مانده یا به‌صورت سنگ نوشته‌ها و کتیبه‌ها باشد.
عضو هیآت علمی دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: باید به یاد داشته باشیم که اندرزنامه صرفا یک توصیه نامه به شاهان نیست، یک هویت نامه ایرانی است وقتی داریم از سیاست‌نامه خواجه حرف می زنیم در واقع از هویت ایرانی در طول تاریخ و چگونگی انعکاس آن در آثار و نوشته ها صحبت می‌کنیم و این نکته بسیار مهمی است که در ایران به آن خیلی توجه نمی‌شود. وی با اشاره به‌طرز فکر جامعه درباره اندرزنامه گفت: ما فکرمی کنیم این نوشته ها فقط توصیه هایی هستند برای شاهان که به آن‌ها بیاموزند چگونه می توانند قدرت را به دست بیاورند چگونه اعمال کنند و چگونه ازدست ندهید، درصورتی که این طورنسیت چون اندرزنامه‌هایی که ما داریم چه قبل ازخواجه نظام و چه بعد او درواقع یک پلی است برای پیوند گذشته و آینده.
استاد دانشگاه فردوسی درآخریادآورشد: افرادی مانند خواجه نظام الملک، فردوسی یک پل زده اند میان گذشته و آینده برای انتقال اندیشه‌ها بعد از حاکمیت اعراب و اسلام در ایران، زیرا یکی از اهداف عرب‌‌ها با وارد شدن به ایران این بود که هویت ایرانی را مانند تمام سرزمین‌‌‌هایی که برآنها غالب شدند از بین ببرند و تنها جایی که موفق به این کار نشدند در حوزه ایران است. وی افزود: دلیل اصلی اینکه اعراب نتوانستند هویت و زبان ما را دگرگون بکنند این است که هویت ایرانی صرفا خودش را در زبان، دین و امثال این موارد انعکاس پیدا نکرد بلکه درشیوه حکومت‌داری انعکاس داد، چون اعراب هم هیچ تجربه حکومت داری نداشتند خود اعراب تبدیل شدن به منتقلین و حاملان فرهنگ سیاسی و شیوه حکمرانی ایرانی، به همین خاطر وقتی مراجعه می کنیم به اعراب متوجه می‌شویم که هرچه دارند درحوزه دیوان از ایرانی ها دارند.
جایگاه کتاب سیاست نامه
دکتر روح‌الله اسلامی درباره جایگاه کتاب سیاست‌نامه گفت: این کتاب حدود 1000 سال قبل نوشته شده است ولی راهکارهای امروزی دارد و در جامعه قابل اجرا است. وی در خصوص اهمیت کتاب‌های خواجه نظام‌الملک در ترکیه و کشورهای غربی اشاره کرد وگفت: در کشورهای دیگر درباره این کتاب،کارهای تحقیقاتی زیادی انجام می‌شود ولی متاسفانه در ایران و به‌خصوص خراسان کاری چشمگیر دیده نمی‌شود و شاید به این دلیل است که میگویند روزگار این افراد به‌سر آمده و دیگر نیازی به آن‌ها وجود ندارد و نمی‌توان بحران‌های امروز جامعه را با این کتاب‌ها از بین برد.
وی درباره اهمیت و نقش استراتژیک کتاب سیاست‌نامه اظهارکرد: بحرانی که اکنون در جامعه و سال‌ها قبل وجود دارد بحران نظام‌سازی است و خواجه نظام الملک این موضوع را خوب متوجه شد که برای اداره مملکت نیاز به قانون و سیستم است. منظور از نظام یعنی قائده‌ای که براساس آن باید حکومت کرد و همان قانون حکومت‌داری است.
اسلامی بیان کرد: خواجه در کتاب سیاست‌نامه اشاره به قانون و نظام حکومت‌داری دارد و آن‌ها را طوری بیان می‌کند تا نسل‌های بعدی بتوانند از آن استفاده کنند و بر اساس مطالب این‌کتاب حکمرانی نمایند، خواجه نظام الملک در این کتاب مرتب در حال ایجاد نظام و قانون مملکت‌داری است. وی با اشاره به‌بخش‌های از این کتاب‌گفت: در همه بخش‌های کتاب اشاراتی ظریف به آداب، قوانین و قوائد حکومتی انجام شده است و مسائلی پیرامون تشریفات، سفیران، سازمان‌های بازرسی، خزانه‌داری و اقتصاد، قوانین جنگ و … گفته شده است.
انتهای خبر/مرجان فرهمند
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.