ساختارشکنی یا ابداع!

ساختارشکنی در هنر اگر چه همواره به منظور دستیابی به ابداعات به روز شده بوده، اما هر ارتقای فرم و تغییری را نمی‌توان ساختار شکنی هدفمند دانست. چراکه هر ابداعی شاید نتواند به رفع کمبودها بیانجامد و گاهی حتی می‌تواند ایجاد چالش کند و آسیب آن بیش از ترمیم باشد.
به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از ایسنا، در این میان اما خوشنویسی از هنرهایی است که امروزه به نظر می‌رسد ابداعات جدید در آن، تبدیل به کلید پیشرفت و به‌روز شدن برای علاقمندی بیشتر در بین جوانان شده است.
طراحی خط پس از نقاشی خط
اکرم هادی، هنرمندی است که اخیرا مدعی ابداع شیوه جدید با عنوان «طراحی خط» شده است. او در توضیح این شیوه می‌گوید: طراحی خط را می‌توان پس از نقاشی خط مطرح کرد. در این زمان لازم بود تا خط دوره‌ی جدیدی را تجربه کند. نیازهای امروز ما با گذشته متفاوت است و همچنین تقاضا برای استفاده از نوشتار در آثار هنری و حتی کاربردی گسترده شده است. بدین جهت می‌طلبد که جوابگوی نیاز ما در این دوره باشد. امروزه موضوع زیبایی‌شناسی و اهمیت فرم‌های بصری در اثر هنری، که خط نیز شامل آن می‌شود، به کاربرد و ایجاد مفهوم در اثر استحاله یافته است. ارزش‌های مفهومی اثر و تولید معناها نیازی است به منظور جوابگویی به چالش‌ها و تقاضاهایی که ذهن انسان امروز را بیش از گذشته به خود معطوف داشته است و لاجرم هر اثری اگر بخواهد فرزند زمان خود باشد، باید جوابی برای این نیاز داشته باشد.
او ادامه می‌دهد: از این رو وجود شیوه طراحی خط یک ضرورت زمانی و اهمیت آن به دلیل کاربردهایی است که در رشته‌های مختلف هنری دارد و از دو جنبه به عنوان روشی آموزشی در ایجاد کاربردهای متنوع در خط و نیز به لحاظ خلق آثار جدید این شیوه می‌تواند مورد توجه باشد.
آینده خوشنویسی با شیوه‌های طراحی جدید
هادی در ادامه به این سوال که شیوه جدید طراحی خط برای آینده خوشنویسی چه خواهد کرد؟ چنین پاسخ می‌دهد: خوشنویسی سنتی ما در طی قرن‌ها قوام یافته و زیبایی شناسی خط در قبل و بعد از اسلام مورد توجه بوده است اما در بعد از اسلام ارزش خط به دلیل آیات و روایات و کلام الهی از اهمیت بیشتری برخوردار شد و مهندسی شدن آن‌ها علاوه بر بحث زیبایی‌شناسی نیز به منظور جلوگیری از بی‌نظمی و اغتشاش در خط بوده و رعایت اصول در خوشنویسی از همین توجه به زیبایی‌شناسی خط سرچشمه می‌گیرد. با این حال علاوه بر ساختارمند شدن خط، فردیت و روح و حس فرد خوشنویس در آن وجود دارد اما کاربرد شیوه طراحی خط در هنرهای سنتی همچون خوشنویسی به شناخت و کاربرد و درک عمیق‌تر زیر و بم‌های موجود در ساختار خوشنویسی و ارزش‌های بصری آن کمک خواهد کرد.
او اضافه می‌کند: مطمئنا خوشنویسی به دلیل علاقه‌مندان زیادی که دارد، به راه خود ادامه می‌دهد، اما آشنایی با این شیوه امکان خلق فضاهای جدیدی را آماده خواهد کرد و نیز راه یادگیری خوشنویسی را نیز هموار می‌کند.
بزرگ‌ترین ضعف ما در هنر طراحی است

ما برای رفع نیازها و چالش‌ها گاهی دست به ابداعات می‌زنیم که می‌تواند راهگشا باشد؛ اما هر ابداعی شاید نتواند به رفع کمبودها بیانجامد و گاهی حتی می‌تواند ایجاد چالش کند و آسیب آن بیش از ترمیم باشد. و اگر منظور این است که ساختارشکنی صورت گیرد و قواعد خوشنویسی تغییر و یا از بین روند، آنچه به آن سنت خوشنویسی می‌گوییم دیگر وجود نخواهد داشت

این هنرمند طراح خط همچنین درباره‌ی ارتباط این ابداع با سایر رشته‌ها می‌گوید: تمامی رشته‌های تجسمی که از خط و نوشتار بهره می‌گیرند، به منظور درک عمیق‌تری از فضای فرمی و مفهومی در خط، ناگزیر ازکاربرد طراحی خط هستند. گاهی بزرگ‌ترین ضعف ما در هنر طراحی است و ضعف طراحی باعث توانمند نبودن برای رسیدن به مرحله‌ی پیشرفته‌تری از واقع‌گرایی یعنی ایجاد خلاقیت و نوآوری است و در پی آن نداشتن توازن برای رسیدن به یک اثر بصری مفهومی است. از این رو می‌توان به اهمیت طراحی خط و جایگاه آن در شاخه‌های تجسمی پی برد.
او ادامه می‌دهد: این شیوه در کلیه‌ی شاخه‌های هنری که از نوشتار برای خلق اثر استفاده می‌کنند، نظر دارد. در هنر گرافیک و همچنین خلق المان‌های شهری. می‌دانیم که هم اکنون به دلیل نداشتن یک شیوه روشمند برای خلق المان‌های شهری از فرم‌های خوشنویسی استفاده می‌کنند که ویژگی دو بعدی بودن آن مانع از این می‌شود که آن را یک اثر حجمی بدانیم. با آموزش این شیوه بسیاری از ضعف‌های فرمی و مفهومی و خط و کاربرد آن در هنرهای حجمی و شهری مرتفع خواهد شد و امکانات بسیاری در این شیوه وجود دارد و در طی زمان کاربردهای آن مشخص‌تر خواهد شد.

هادی در ادامه وضعیت حالِ حاضر خوشنویسی را چنین توصیف می‌کند: خوشنویسی جایگاه بسیاری خوبی در بین علاقه‌مندانش دارد و بسیار مورد توجه است. مطمئنا هر فردی که در هر رشته هنری مهارت و دانش کسب می‌کند، ارتباط درونی و حسی با آن ایجاد کرده است و خوشنویسی نیز در بین علاقه‌مندانش همین طور است اما طراحی خط در مقابل خوشنویسی قرار نمی‌گیرد. بلکه دنیای متفاوتی است که می‌تواند به رونق و وسعت خوشنویسی بیانجامد و همان فضا را قوام ببخشد و حتی ضمن توجه به ارزش‌های تثبیت شده، تا حدی امکان تجربیات جدید فراهم شود. طراحی خط علاوه بر اینکه یک هنر است، یک شیوه و روش برای آموزش محسوب می‌شود و از نظر من هر دو جنبه در طراحی خط به یک میزان اهمیت دارد.
ابداعات می‌تواند آسیب زننده باشد
او در پاسخ به این سوال که آیا برای بهتر شدن وضعیت باید منتظر شیوه های نوین در خوشنویسی باشیم؟ می‌گوید: ما برای رفع نیازها و چالش‌ها گاهی دست به ابداعات می‌زنیم که می‌تواند راهگشا باشد؛ اما هر ابداعی شاید نتواند به رفع کمبودها بیانجامد و گاهی حتی می‌تواند ایجاد چالش کند و آسیب آن بیش از ترمیم باشد. و اگر منظور این است که ساختارشکنی صورت گیرد و قواعد خوشنویسی تغییر و یا از بین روند، آنچه به آن سنت خوشنویسی می‌گوییم دیگر وجود نخواهد داشت هر چند در طی زمان ما شاهد تغییر و ارتقای فرم در آن بوده‌ایم