اقتصاد ایران، درکشاکش فرصت و تهدید

ریحانه موسوی

اقتصاد ایران مزیت‌ها و فرصت‌های فراوانی برای دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و اشتغال‌زا دارد. البته بهره‌مندی از نقاط قوت و فعال کردن ظرفیت‌ها، مستلزم اصلاح برخی سیاست‌ها و فراهم کردن ثبات اقتصاد کلان است.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» و بر طبق مطالعات بین‌المللی، کشور ایران به جز نفت و گاز مزیت‌های متنوع دیگری دارد که هر کدام می‌تواند منشاء درآمدهای پایدار ملی باشد.

کلاف سردرگم اقتصاد

اقتصاد ایران در یک دهه گذشته به حدی پیچیده شده که بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیز در تحلیل آن نا‌توانند، عده‌ای آن را به کلاف سردرگمی تشبیه می‌کنند که هر سال گره تازه‌ای بر آن افزوده می‌شود و گروهی دیگر بر این باورند که اقتصاد ایران از دل تهدید‌ها، فرصت‌های بسیاری ساخته و توانسته است پس از سال‌ها سردرگمی راه خود را پیدا کند و برای آنکه شرایطش بهتر شود باید صبوری کرد.

هیچ کدام از کاندیدای فعلی شرایط ریاست جمهوری را ندارند و در قد و قواره آن نیستند، اما بستگی دارد که کدام یک از آنها انتخاب شود که نگرش وی نسبت به بحث روابط خارجی و تحولات لازم برای پیشرفت اقتصادی، می‌تواند تهدید یا فرصت باشد

نقاط ضعف و قوت اقتصاد ایران

نقاط قوت اقتصادی در ایران شامل منابع و ذخایر زیرزمینی و نفت و گاز است و نقاط قوت آن نیز اقتصاد تک محصولی، بیکاری، تورم، معیشت و رفاه نامطلوب، مفاسد اقتصادی، رانت خواری، ضعف مدیریت اقتصادی، کندی پیشرفت در پروژه‌های اقتصادی، ناکارآمدی به روز بودن سیستم های بودجه نویسی کشورو… است.

یک کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه می‌گوید: در وهله اول مسئله تحریم‌ها مهم‌ترین فرصت و تهدید است زیرا اگر مشکل آن حل شود فرصت است و اگر حل نشود تهدید است.

ته کشیدن دخایر کشور

دکتر سید مرتضی افقه در گفتگو با «صبح امروز» بیان می‌کند: با توجه به وابستگی اقتصادمان به فروش نفت و واردات کالاهای بخش تولید، تحریم‌ها در سه سال گذشته به شدت به ما آسیب زده‌اند و طی سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۰، هرچه ذخیره داشتیم در غیاب درآمدهای نفتی مصرف کردیم و از اکنون به بعد ذخیره نیز نداریم.

FATF  و پیشرفت اقتصادی

وی با بیان اینکه اگر تحریم‌ها و FATF و صادرات و واردات کالا و مراودات پولی و مالی که به وسیله FATF منع شده حل نشود تهدیدی بسیار جدی است، تصریح می‌کند: هیچ کدام از کاندیدای فعلی شرایط ریاست جمهوری را ندارند و در قد و قواره آن نیستند، اما بستگی دارد که کدام یک از آنها انتخاب شود که نگرش وی نسبت به بحث روابط خارجی و تحولات لازم برای پیشرفت اقتصادی، می‌تواند تهدید یا فرصت باشد.

رفع تورم با زدودن موانع کسب‌وکار

این کارشناس اقتصادی ابراز می‌کند: یک‌سری موانع کسب‌وکار در کشور وجود دارد که سال‌هاست بیان می‌شود و اگر حل نشود مشکلات تولید و بیکاری را به وجود می‌آورد که یک خطر و تهدید جدی است، زیرا تورم بیشتر می‌شود و تبعات بعدی را به همراه خواهد داشت.

راه غلبه بر اقتصاد سیاسی

وی درخصوص راه مقابله و رفع اقتصاد سیاسی در کشور اظهار می‌کند: برخی تصور می‌کنند می‌توانند بر تنش‌های بین‌المللی غلبه کنند، اگر ما می‌خواهیم در مقابله با آمریکا و قدرت‌های غرب قدرت چانه زنی بالایی داشته باشیم باید اقتصادمان را قوی می‌کردیم اما این کار را نکردیم و اکنون بسیار وابسته هستیم.

لزوم تقویت روابط خارجی

دکتر سید مرتضی افقه ادامه می‌دهد: فعلا هیچ راهی به جز اینکه به بخش سیاسی قضیه نگاه کنیم و روابط تجاری‌مان را به سمت آرامش ببریم وجود ندارد، زیرا تحریم‌ها باعث شده که حتی ما نتوانیم پول خود را که بابت صادرات بوده از عراق که نزدیکترین کشور به ما است و نیروهای ما در آنجا حضور دارد و همچنین افغانستان، به کشور وارد کنیم‌.

وی مطرح می‌کند: تا زمانی که مسئله تحریم و روابط سیاسی ما با آمریکا حل نشود، مشکلات رفع نخواهد شد. اگرچه بعد از آمدن باید مذاکرات دولت فعلی ادامه داشته و می‌توان گفت در آستانه نهایی شدن است که این اتفاق فرصتی برای دولت بعدی است که چگونه از آن استفاده  کند.

اهمیت نوع خرج‌کرد دولت آینده

این اقتصاددان و استاد دانشگاه در پایان تاکید می‌کند: اگر دولت بعدی بخواهد فقط برای تبلیغ خود پول را ریخت و پاش کند و صرف یارانه و و این‌گونه موارد نماید راه به جایی نخواهیم برد، اما اگر صرف زیرسازی‌های لازم و رفع موانع کسب‌و کار کند اثراتی طولانی مدت خواهد داشت.

اقتصاد مقاومتی و رونق تولید

مشکلات اقتصادی ما بر اثر مسائل داخلی، ضعف مدیریت و همچنین مسائل خارجی مانند تحریم‌ها اتفاق افتاده است، سیاست‌گذاران باید اقتصاد را به گونه‌ای طراحی کنند که اگر فشار خارجی بر آن وارد شد، آن فشار دفع شود و این مساله تنها با اقتصاد مقاومتی و رونق تولید داخلی محقق می‌شود.

برای آنکه دولت یا سایر نهادهای تصمیم‌گیر بتوانند به جمع‌بندی درستی درباره سیاست‌های کلان اقتصادی و برنامه‌ریزی برای آینده کشور برسند، آنچه که بیشترین اهمیت را دارد، درک درست از شرایط کشور و واقعیت‌هایی است که با آن مواجه هستیم.

فرصت‌های از دست رفته اقتصاد

دراقتصاد ایران، فرصت‌های بسیاری از دست رفته است، درکنار فرصت‌هایی که از دست رفته، تصمیمات نادرست نیز آثار زیادی به همراه داشته است.

اگر به‌وسیله ابزارهای کنترلی و نظارتی از رشد شدید شاخص جلوگیری می‌شد، امروز با روند نزولی و کاهش اعتماد سهامداران بورس مواجه نبودیم و دولت می‌توانست از فرصت و ظرفیت‌های بزرگ بازار سرمایه استفاده کند. قرارگرفتن ایران درلیست سیاه fatf از اتفاقاتی بود که می‌توانست رخ ندهد اما خود باعث آن شدیم، درصورتی که باید به این مسئله توجه می‌کردیم که هیچ کشوری نمی‌تواند در تنهایی و انزوا به رشد و توسعه برسد.

افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی

روابط شفاف و مطمئن اقتصادی با کشورهای جهان و افزایش بهره‌وری می‌تواند باعث رشد اقتصادی و بهره‌مندی تمام افراد از نعمت‌های خداوند گردد و موجبات یک زندگی با رفاه نسبی را برای آنان فراهم نماید.