یادبود مشهدی‌ها برای آقای ترانه

مریم اصغری

هفته گذشته مراسم ویژه­ای در مشهد با حضور رضا یزدانی چهره سرشناس دنیای موسیقی و همچنین مهدی ایّوبی و حسین غیاثی از ترانه­سرایان برتر کشور، با همکاری شهرداری و کانون شعر و ادب دانشگاه فردوسی در فرهنگسرای فناوری و رسانه برگزار شد. در این برنامه جمع کثیری از شاعران خراسان حضور داشتند که در میانه برنامه به شعرخوانی پرداختند. محوریت این گردمان  بزرگداشت و یادآوری خاطرات زنده­یاد دکتر افشین یدالهی از اساتید شعر و ترانه ایران بود. او در اسفندماه 95 بر اثر سانحه تصادف، داغ تلخی را بر دل جامعه ادبی کشور گذاشت. وی از 28 سالگی فعالیت ترانه­سرایی خود را آغاز و آثار متعددی را در دهه هشتاد و نود ارائه داد و خاطره­ساز روزهای خوب و بد بسیاری شد. تیتراژ سریال­هایی چون مدار صفر درجه، شهرزاد، شب دهم، میوه ممنوعه، مسافری از هند، فقط بخاطر تو، تبریز در مه، معمای شاه و… از آثار ماندگار او بود و همکاری وی با خواننده­هایی چون احسان خواجه­امیری، محمد اصفهانی، شادمهر عقیلی، خشایار اعتمادی و… این خاطره­سازی را مستحکم­تر کرد. او جزو هیات موسس انجمن “خانه ترانه” تهران بود و اداره آن را به عهده­ داشت. همچنین کتاب­های متعددی چون امشب کنار غزل­های من بخواب، مشتری میکده­ای بسته، حرف­هایی که من باید می­گفتم و تو باید می­شنیدی، جنون منطقی و روزشمار یک عشق از او به یادگار مانده­است.

ما وارد کننده ادبیات هستیم

افشین شحنه­تبار، صاحب امتیاز انتشارات شمع و مه در تهران و لندن، از مهمانان ویژه این مراسم بود که انتشار کتاب روزشمار یک عشق از زنده­یاد یداللهی را در عرصه­های بین­المللی به انجام رساند.

او در رابطه با ارتباط و همکاری خود با زنده یاد یداللهی گفت: افشین یداللهی از دوستان صمیمی من بود و هشت سال پیش، باهم تصمیم به معرفی شعر فارسی به بیرون از کشور گرفتیم و این پروژه را با کارهای نیمایوشیج آغاز کردیم. اما به دلیل نگارش و پیچیدگی­های سبک او، خیلی موفق نبودیم. بعد از آن تصمیم گرفتیم با کارهای خود دکتر این کار را انجام دهیم. او در کار بسیار سخت­گیر و نکته­سنج بود و در انتخاب واژه­ها دقت می­کرد تا با زبان­های دیگر منطبق باشد. به خاطر دارم که اولین بار، کتاب روز شمار یک عشق را به زبان روسی ترجمه و در سال ۲۰۱۱ در نمایشگاه بین­المللی کتاب مسکو رونمایی کردیم. سپس همین کتاب به زبان انگلیسی ترجمه و با موفقیت روبه­رو شد. همچنین نسخه فرانسه این کتاب، توسط دکتر میترا فرزاد استاد دانشگاه پاریس ترجمه و موفق به دریافت جایزه جشنواره فرهنگی ادبی «فیسپ» شد. جایزه­ای که منحصراً در مورد آثاری است که از زبان‌های دیگر به زبان فرانسه آمده­است. در این جشنواره آثاری از تمام دنیا فرستاده می­شود و من شخصا وقتی متوجه شدم که کتاب دکتر از بین هشتصد اثر ارسالی، به مرحله نهایی و در نهایت به رتبه اول رسیده است، به قدرت این اثر ایمان آوردم. به­ خاطر دارم آخرین باری که با او صحبت کردم، شب قبل از تصادف او بود و قرار بود دوازده روز بعد در در نشستی با موضوع رابطه ترانه فارسی با ترانه لاتین در لندن، شرکت کنیم اما متاسفانه این کار ناتمام ماند و مراسم بعدی با بزرگداشت دکتر در پاریس مصادف شد.

شحنه تبار در پایان صحبت­های خود گفت: شاعران ما توانایی جهانی شدن را دارند و من این ضعف را بر همکاران ناشرم می­دانم که دنیای نشر را تنها در داخل می­دانند. معتقدم که همانطور که ما باید هنرمندان خارجی را بشناسیم، دنیا نیز باید ما را بشناسد. متاسفانه ما وارد کننده ادبیات هستیم و طبق آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ازای هر چهارصد عنوان کتاب که از زبان­های دیگر به زبان فارسی ترجمه شده، تنها دو عنوان کتاب فارسی به زبان­های دیگر ترجمه می­شود. من این موضوع را کوتاهی می­دانم و از جامعه ناشرین کشور می­خواهم به این امر توجه کنند.

حسرت بر دلم ماند

رضا یزدانی خواننده، نوازنده، آهنگساز و بازیگر از دیگر مهمانان این برنامه بود. محبوبیت او بیشتر به دلیل خوانندگی و با قطعه­هایی با درون مایه اجتماعی یا نوستالژیک، به وجود آمده و از چهره­های محبوب و شاخص موسیقی نسل جوان است. یزدانی گفت: افشین یداللهی برای من تنها یک حسرت است. چرا که درست زمانی ‌که در مورد انتخاب ترانه­ها صحبت می­کردیم، فاجعه فوت او اتفاق افتاد و حسرت بر دلم ماند. می­خواهم بگویم اگر فرصت حضور در ‌کنار چنین آدم­های مهمی در زندگی برایتان پیش آمد، آن را از دست ندهید و از آن موقعیت استفاده کنید. افشین یداللهی یکی از تاثیرگذارترین ترانه­سراهای بعد از انقلاب در موسیقی نوین ما بوده و هست و شاگردان بسیار خوبی تربیت کرد که خیلی از آنها دوستان خوب من هستند و کارهای مشترک زیادی با هم داریم. زنده­یاد یداللهی هرگز از بین ما نمی­رود و یاد و خاطره او همیشه با ماست.

آخرین دیدار

در ادامه برنامه مهدی ایوبی برای صحبت دعوت شد. او از ترانه­سراهای موفق و برجسته کشور است و ترانه­های او با صدای خوانندگان مطرح کشور اجرا شده­است. ایوبی صحبت­های خود را با خاطره­ای از آخرین روزهای یداللهی آغاز کرد و گفت: در بیست اسفند 95 در مسیر اکباتان، دکتر آخرین ترانه­ای که نوشته بودند را برای من خواند و به شوخی به او گفتم “بوی آسمان می­داد” و به من جواب داد ما که آسمانی شدیم، شماهم دست از خاک­بازی بردارید! باورم نمی­شود که آن­روز برای بار آخر او را دیدم و شعر او را از زبان خودش شنیدم.

ایوبی در ادامه صحبت­های خود گفت: ترانه­های مهمی در موسیقی تلفیقی از دکتر یداللهی اجرا شده و با این کار بین ترانه­هایی با زبان محاوره و ترانه­هایی با زبان رسمی و کلاسیک حلقه وصل مهمی ایجاد شد و به نوعی کارهای دکتر، پلی بین این دو نوع ترانه بود. او انسان مهمی بود و تنها کسی بود که می­توانست ترانه­سراها را دور هم جمع کند. یکی از آرزوهای او این بود که یاد بگیریم دور هم جمع شویم و صنف خودمان را محترم بشماریم و امیدوارم به جهت احترام به حرف ایشان، این اتفاق بیفتد.

دکتر کجای سالن غمگین نشسته­ای؟

حسین غیاثی نیز از دیگر مدعوین این برنامه بود. او در کارنامه کاری خود همکاری­هایی در زمینه ترانه با افرادی چون علی زندوکیلی و محسن چاوشی دارد. غیاثی درباره ارتباطش با افشین یداللهی گفت: او مرد بزرگی بود و من تنها لطف او را به­ خاطر دارم. سال­های پیش که به سختی از کاشان به خانه ترانه رسیدم، تنها از حمایت او برخوردار شدم. این برای من که می­خواستم دور از خانواده و به تنهایی در تهران زندگی کنم، بهانه بزرگ و ارزشمندی بود. او برای من معلم شعر و اخلاق بود.

در انتهای این مراسم، غیاثی شعرخوانی خود را تقدیم به روح بزرگ افشین یداللهی کرد و با چشمانی مغموم گفت:

دکتر کجای سالن غمگین نشسته­ای؟

تجویز شو به گریه­ی این شعر منزوی

وقت سپید خوانی این سطرهای سرخ

تو با کدام بغض فراموش می­شوی؟