آهنگساز فیلم‌های «لاتاری»، «درخت گردو» و «ماجرای نیمروز»؛

تلویزیون به کپی رایت پایبند نیست!

مهر 28, 1400/1,467 دیدگاه /در اصلی, فرهنگ و هنر /توسط صبح امروز

حبیب خزایی‌فر، آهنگساز فیلم‌هایی چون «درخت گردو»، «ماجرای نیمروز»، «فصل هرس»، «لاتاری»، «ایستاده در غبار»، «دیدن این فیلم جرم است» و …است که در خصوص رعایت نشدن بحث کپی رایت در صداوسیما و مجموعه های تلویزیونی می‌گوید که تلویزیون بدون اجازه از آثار موسیقایی مختلف در برنامه‌هایش که غالبا مستند یا گفت و گو محور هستند، استفاده می‌کند.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» این هنرمند در گفتگو با ایسنا درباره ضرورت رعایت کپی رایت در استفاده از آثار موسیقایی خاطرنشان می کند: اگر خود تلویزیون به کپی رایت پای‌بند باشد و در صورت تخلف برنامه‌ها در جهت استفاده غیرمجاز از آثار موسیقی، با آنها برخورد کند و اجازه پخش به چنین برنامه‌هایی ندهد، به مرور کمتر از موسیقی انتخابی استفاده خواهند کرد و بیشتر به سمت ساخت موسیقی اصل خواهند رفت. در این صورت به مرور کمتر شاهد رعایت نشدن اصول کپی رایت و استفاده غیرمجاز از آثار موسیقی انتخابی در خارج از صداوسیما هم خواهیم بود.

وضعیت استفاده از موسیقی‌های انتخابی در مستندها

این آهنگساز درباره وضعیت استفاده از موسیقی‌های انتخابی در مستندها، چنین می گوید: مستندسازها سال‌ها در کارهایشان از موسیقی انتخابی استفاده می‌کردند، ولی از یک برهه زمانی به بعد، چون قصد داشتند آثارشان را به جشنواره‌های خارجی بفرستند و آنها روی این بحث حساسیت دارند، مجبور به ساخت موسیقی اصل شدند.

خزایی‌فر همچنین درباره تجربیات خود در استفاده غیرقانونی از آثارش یادآور می شود: تا به حال در موارد زیادی از آثارم به خصوص از آلبوم «ایستاده در غبار» بدون اجازه‌ من یا صاحب اثر، استفاده شده است که البته ۹۰ درصد این رفتارها توسط تلویزیون صورت گرفته است. ولی برای جلوگیری از استفاده غیرمجاز از آثارم، اقدامی نداشته‌ام، چون احساس نمی‌کنم که قرار است نتیجه‌ای داشته باشد؛ البته به این روند عادت کرده‌ایم؛ چراکه بارها پیش آمده که از کارهایمان به صورت غیرمجاز استفاده شده است.

او در عین حال اضافه می کند: مواردی هم بوده که از سر احترام درباره امکان استفاده از اثر سوال کرده‌اند ولی این امر تنها به لحاظ بحث اخلاقی صورت می‌گیرد؛ وگرنه اگر این کار را هم انجام ندهند و از اثر استفاده کنند، من یا صاحب اثر خیلی پیگیر نمی‌شویم.

اقدام از طریق دادگاه رسانه نتیجه بخش نخواهد بود

این هنرمند همچنین در پاسخ به اینکه «آیا تا به حال در مواردی که کپی رایت در استفاده از آثارش رعایت نشده، ناشر کار اقدامی داشته یا خیر؟» بیان می‌کند: کاری که منتشر می‌شود حق و حقوقش به ناشر برمی‌گردد ولی خب آنها نیز در صورت بروز تخلف در استفاده غیرمجاز از آثار اقدامی نمی‌کنند، چون خیلی نتیجه‌ای نخواهد داشت.

از این هنرمند درباره دادگاه رسانه سوال می‌کنیم. پاسخ می‌دهد: به گمانم اقدام از طریق دادگاه رسانه نتیجه بخش نخواهد بود و این کار آنقدر زمان‌بر است که چون امیدی به نتیجه دادن آن نداریم عمدتا اقدام خاصی هم از طریق دادگاه رسانه نمی‌کنیم. البته اقدام در راستای اعاده حق و حقوق به صاحب اثر برمی‌گردد؛ مثلا من دو آلبوم موسیقی فیلم‌های «ماجرای نیمروز» و «ایستاده در غبار» را توسط حوزه هنری منتشر کرده‌ام پس اگر از آنها به هر جهت و به صورت غیرقانونی استفاده شود، خود حوزه باید مسئله را پیگیری کند.

صاحب موسیقی سریال‌های نمایش خانگی چه کسانی هستند

تنظیم کننده موسیقی سریال «زخم کاری» در پاسخ به این سوال بیان می‌کند: تهیه کننده‌های سریال های شبکه نمایش خانگی، یعنی تهیه کننده سریال با پلتفرم طرف است. گاهی ممکن است تهیه کننده پلتفرم قصد پخش جهانی فیلم را داشته باشد، پس باید بر اساس قوانین کپی رایت جهانی عمل کند و اثر را به ثبت برساند. در این شرایط اگر قرار بر پرداخت حقی در صورت ضایع شدن قوانین کپی رایت باشد باید به تهیه کننده پلتفرم پرداخت شود.

از خزایی‌فر سوال می‌کنیم که آیا تا به حال روش به خصوصی برای جلوگیری از کپی آثار خود داشته است؟ بیان می‌کند: تا به حال اقدامی در این راستا نداشته‌ام ولی قصد دارم برای کارهای اخیرم راه حلی را یاد بگیرم. البته این روش برای داخل کشور نتیجه خاصی به همراه ندارد و اگر قرار باشد اتفاقی رخ دهد باید در بُعد جهانی کار باشد؛ آن هم در صورتی که بخواهیم اثر در خارج از کشور دیده شود. ولی در داخل ایران تنها دو یا سه سایت داریم که می توان از طریق آنها موسیقی را منتشر کرد که البته به محض اینکه این سایت‌ها اثری را منتشر می‌کنند، بسیاری از سایت‌ها این آثار را به صورت رایگان منتشر می‌کنند. در این موارد هم شاید در نهایت خود پخش کننده‌ها تذکر بدهند ولی منجر به اتفاق خاصی نمی‌شود؛ چون قانونی برای این ماجرا وجود ندارد.

«اگر قرار بر پرداخت حق و حقوقی باشد، به چه کسی تعلق می‌گیرد؟» توضیح می‌دهد: بستگی به قراردادی دارد که بسته شده است. اگر کل حق و حقوق کار به ناشر منتقل شده باشد پس برای ناشر است و تنها حق معنوی برای آهنگساز می‌ماند.

تم اثر در چه شرایطی همیشه متعلق به آهنگساز است؟

این آهنگساز بیان می‌کند: آنقدر که کم به این ماجرا رجوع می‌شود و برای ما غریب است که من خودم خیلی از آن سر درنمی‌آورم و البته خیلی به یاد نمی‌آورم در قراردادهایم چه چیزی ذکر شده است. زیرا در زمان انتشار آلبوم هدفم بیشتر این بوده که کار منتشر شود و خیلی به این موارد توجهی نداشته‌ام و به نظرم اگر توجهی هم داشته باشم در آینده خیلی برایم نتیجه‌ای‌ نخواهد داشت. به دلیل اینکه قوانین کپی رایت در ایران خیلی اجرا نمی‌شود که من بخواهم به دنبال بالا پایین کردن کلمه در قرارداد باشم و می‌دانستم که نهایتا هرچه در قرارداد ذکر شود اگر کسی بخواهد غیر آن عمل کند، کارش را انجام خواهد داد و من به عنوان آهنگساز نمی‌توانم پیگیری خاصی در راستای اعاده حق و حقوق خود داشته باشم.

در تائید استفاده بحث مالی مطرح نیست

همچنین این سوال را با این هنرمند مطرح می‌کنیم که آیا تا به حال پیش آمده کسی بخواهد در صورت استفاده از اثر او حق و حقوقی را پرداخت کند؟ بیان می‌کند: بارها پیش آمده که قبل از استفاده از اثر اجازه بگیرند ولی بحث مالی مطرح نبوده است. تنها اجازه گرفته‌اند که آیا می توانند از فلان اثر استفاده کنند که من هم در پاسخ گفته‌ام حق و حقوق کار متعلق به فرد یا جای دیگری است ولی از نظر من مانعی ندارد.

وی در پاسخ به این پرسش که «در چه شرایطی اجازه استفاده از آثار خود را می‌دهید؟» پاسخ می‌دهد: معمولا اجازه می‌دهم؛ زیرا به نظرم کسی که اجازه می‌گیرد، یک کار اخلاقی انجام می‌دهد، پس من این اجازه را به او می‌دهم. زیرا همین فرد می‌تواند اجازه نگیرد و از اثر من بدون اجازه استفاده کند و من هم هیچ کاری نمی‌توانم انجام دهم.