موفقیت پروژه، منهای کپی برداری

اولین قسمت از فصل جدید «دورهمی» در شرایطی روی آنتن شبکه نسیم رفت که خود مهران مدیری آن را «کپی جزء به جزء» و درجه یک از مشابه خارجی خواند.

فصل جدید «دورهمی» اولین تجربه مهران مدیری در زمینه اجرای مسابقه تلویزیونی است. با شروع مسابقه «دورهمی» مهران مدیری اعلام کرد که هر برنامه‌ای مانند تاک شو، استعدادیابی و …، یک اصل دارند و بقیه آن‌ها کپی است. این برنامه نیز جزء به جزء کپی است؛ مرحله دایره و مرحله ربات، کپی درجه یک و باکیفیت از آن برنامه‌هاست.

بخش اول مسابقه «دورهمی» که مرحله دایره نامیده می‌شود، یک مسابقه ساده اطلاعات عمومی مانند سایر مسابقات رایج است؛ اما مرحله دوم که ربات نام دارد، برداشتی از مجموعه مسابقه «سامورایی ذهنی» یا «Mental Samurai» ساخته شبکه FOX است. بد نیست اشاره‌ای داشته باشیم که مسابقه «سامورایی ذهنی»، بیشتر بر توانایی و قدرت‌های ذهن مثل حافظه، قدرت حل مسئله و دانش شرکت کنندگان متمرکز است، اما مسابقه «دورهمی» بیشتر روی اطلاعات ادبی و فرهنگی متمرکز است.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» موضوع کپی کردن برنامه‌های خارجی بارها در دیگر تولیدات تلویزیونی نیز اتفاق افتاده است و بعضی آن را تائید و برخی آن را نشات گرفته از ضعف در تولیدات رسانه ملی خوانده‌اند. در این خصوص ایسنا به گفتگویی با حسین فردرو ـ برنامه ساز پیشکسوت تلویزیون ـ که در کارنامه تولیدات خود به ساختار مسابقه توجه خاص داشته و بسیاری از مسابقه‌های استودیویی با نام او ثبت شده، درباره ساختار مسابقه «دورهمی» به گفت گو پرداخته است.  این تهیه کننده و کارگردان و مدرس تولیدات تلویزیونی در دانشگاه همچنین درباره اینکه چرا کپی کردن در تلویزیون مرسوم شده است و چه موانعی بر سر راه برنامه سازان ما وجود دارد که نمی‌توانند یک مسابقه ی ملی، با فراگیری جهانی بسازند که بتوان آن را صادر کرد، نیز توضیحاتی ارائه داد.  در ادامه بخشی از این گفتگو را می‌خوانید؛

ما می‌توانیم کارهایی را تولید و کپی رایت آن را به دیگران واگذار کنیم

 فردرو در ابتدای سخنانش می‌گوید: من معترض به این مسئله هستم؛ به این دلیل که ما واقعا مثل بسیاری از کشورها می‌توانیم کارهایی را خودمان تولید و کپی رایت آن را به دیگران واگذار کنیم. تا هم ملتمان و هم کشورهای فارسی زبان و همسایه از آنها لذت ببرند.
او ادامه می‌دهد: چون در کشورمان کپی رایت آزاد است، ما می‌توانیم هرچه دلمان می‌خواهد و هر نوع کاری را از دیگران تقلید کنیم، اما این باعث می‌شود ما هیچگاه صادرکننده محصولات فرهنگی نشویم؛ به عنوان مثال در همین برنامه ساده «بفرمایید شام»، هر کشوری که آن را اقتباس می‌کند برای هر برنامه حدود هزار دلار حق رایت می‌دهد و این خود برای تولیدکننده اصلی تا ابد جذب سرمایه است. تلویزیون ما هرگز برای سرمایه گذاری در این زمینه‌ها اقدام نکرده است و در سریال‌ها هم متاسفانه چیزهایی می‌سازند و حرف‌هایی می‌گویند که بعضی اوقات در کشورهای دیگر جنبه زیرخاکی و زیرزمینی پیدا می‌کند!

شاید در آینده صادرات برنامه‌های ارزنده و شروع شود

این تهیه کننده و کارگردان تصریح می‌کند: به جای اینکه برنامه‌هایی بسازیم که عامل نزدیکی ما با همسایه‌هایمان شود و تبلیغ غیرمستقیم برای معرفی توانایی فعلی ملتمان، جذب جهانگرد به کشورمان و ارتباط و اعتماد و شناخت بیشتر از مردمان فهیم و روشنفکر کشورمان شود، متاسفانه سراغ آن بخشی از تاریخ می‌رویم که اختلاف و عناد ما را با کشورهای همسایه بیشتر می‌کند.

وی اضافه می‌کند: شاید در آینده در تولیدات تلویزیونی بخش خصوصی، توجه به این فرصت ملی و ارائه برنامه‌های زیبا و مفید موفق، بیشتر شود و صادرات برنامه‌های ارزنده و قابل افتخار شروع شود.

هیچوقت برای جبران تفریط و افراط دیر نیست

این کارگردان با اعتقاد بر اینکه «تغییر در هر زمان خوب است و مخاطب فرصت را از هر کجا به دست آورد غنیمت است» گفت: هیچوقت برای جبران تفریط و افراط دیر نیست و همچنین سوالاتی که به ویژه در زمینه موسیقی مطرح شد، خیلی برایم جالب بود. قطعه موسیقی را پخش می‌کنند تا شرکت کننده در پاسخ بگوید با چه سازی نواخته شده است! در حالی که قبلا اینها تابویی بر اساس یک منشور خودساخته بود ولی الان حداقل  برنامه سازان مسابقه «دورهمی» در شبکه نسیم دستشان باز شده است و مدیران اگر جدید هستند باید به آنها تبریک گفت و اگر مدیران قبلی هستند باید از آنها بپرسیم چه شد که به اشتباهاتتان پی بردید؟ به هر حال امیدوارم این خوش سلیقگی ادامه یابد و دیگر شاهد طرح سوالات غیرمفید و دور از فهم و نیاز تماشاگر امروزی نباشیم.

برای مسابقه «دورهمی» زحمت کشیده شده‌است

فردرو یادآور می‌شود: متاسفانه بارها کتاب‌هایی قدیمی‌که هیچگونه تاثیری در اطلاعات و یا اخلاق نداشتند، فقط به خاطر اینکه خالق آنها در قرون قبل مرده بودند، قابلیت طرح سوال پیدا می‌کردند که حتی برخی اوقات جوانان را از این مسائل دور می‌کرد. فقط به خاطر اینکه در منشور بعضی از مشاوران و ناظران که حتی به مدیران صداوسیما هم تحمیل می‌کنند، تشویق و معرفی خالق آثار معاصر فرهنگی، هنری و اقتصادی و اجتماعی که حرفی برای گفتن دارند، صلاح نیست و در ایجاد یک توهم و ترس واهی همه نخبگان ما را به سایر رسانه‌های داخل و خارج کشور ارجاع می‌دهند.

این پیشکسوت تولیدات تلویزیونی با بیان اینکه برای مسابقه «دورهمی» زحمت کشیده شده است، می‌گوید: از نظر ساختاری و تکنیکی این برنامه حرکت جدیدی تلقی می‌شود و فکر نمی‌کنم از تولیدات مشابه سایر کشورها کم و کسری داشته باشد. امیدوارم نحوه سوالات و محتوای برنامه اول ادامه یابد و به سایر شبکه‌های سیما هم انتقال یابد؛ در این صورت به کسانی که در این توسعه فرهنگی نقش داشته باشند باید حتما تبریک گفت.

از سوالات  فرصت طلبانه حرص نخوردم

حسین فردرو در زمینه طراحی سوالات دورهمی نیز اظهار می‌کند: برای اولین بار از سوالات بی فایده و فرصت طلبانه حرص نخوردم؛ همین حالا هم در مسابقات دیگر این کارها را انجام می‌دهند. ولی آقای مدیری به جایگاهی رسیده است که با این کارها مقابله می‌کند و از چیزی که مسابقه را جذاب تر کند، نمی‌گذرد. در حالی که اگر برنامه ساز تازه کار بود، زیر بلیط همان مدیران می‌رفت و مدیران هم از ترس ارزیابی و انتقاد گروه‌های سیاستگذار، همان روش‌های محتاطانه و بی فایده را پیش می‌گرفتند. در این برنامه مهران مدیری توانسته است جلوی جریان صداوسیما که عده ای افراد فرصت طلب در آن نان به نرخ روز می‌خورند را بگیرد و حتما با افراد منشور به دست مقابله کرده است.

مدیری توانسته بودجه مناسب را بگیرد

این مدرس برجسته دانشگاه در پایان درباره مسابقه «دورهمی» می‌گوید: احتمالا کسانی این مسابقه را طراحی و به آقای مدیری آن را پیشنهاد داده‌اند و او پذیرفته که کار را اجرا کند. اما ای کاش کسانی که این طرح را آوردند و قابلت اجرا برای آن ایجاد کردند را پیدا و روی آنها سرمایه گذاری کنیم. این مسابقه منهای کپی برداری که همواره دغدغه ما بوده، در بخش اول موفق بود و وضعیت کلی کار نشان می‌داد که اگر فرد دیگری غیر از آقای مدیری بود، این نوع امکانات به آن داده نمی‌شد. چرا که در برنامه‌های صدا و سیما مسابقه را در رده و رتبه بندی «ج» تلقی می‌کنند، در حالی که مدیری توانسته بودجه مناسب را بگیرد و کار را پیش ببرد. یک نگاه به انتفاع کشور ترکیه از صادرات برنامه‌هایش در دنیا و یک نگاه به توانایی عظیم تکنیسین و عوامل تولید تلویزیونی ایران، بیانگر مظلومیت ملت ماست. این دغدغه ی هنوز برایمان وجود دارد که در تولیدات بعدی، کارهای ملی بسازیم و صادرکننده آنها باشیم و با افتخار بخاطر انجام کارهای شایسته، نظاره گر اسم متخصصان رشته‌های مختلف بر صفحه تلویزیون‌های دنیا باشیم.