نگاهی به کارنامه تهیه‌کننده یکی از آثار ماندگار دهه 60؛

«چاق و لاغر» جدید را نساخت و رفت

اسفند 17, 1399/711 دیدگاه /در اسلایدر, اصلی, فرهنگ و هنر /توسط صبح امروز

برای دهه شصتی‌ها برخی برنامه‌ها و کارتون‌های دوران کودکی‌شان همیشه خاطره‌انگیز بوده است. برنامه‌هایی که با یادآوری نام آنها بخشی از تصویر و ماجرا از پس ذهنشان عبور می‌کند. «چاق و لاغر» یکی از همین برنامه‌ها است که به محض آوردن نامش آن ژیان خارق‌العاده و دو شخصیت عروسکی در ذهن تداعی می‌شود. این برنامه‌ داستان دو کارآگاه عروسکی را به تصویر می‌کشید که به خیال خودشان مدام دنبال خراب کردن حال و هوای انقلاب بودند ولی همیشه خودشان ضایع می‌شدند و هیچ کاری نمی‌توانستند از پیش ببرند.

خبر تلخ این روزها این است که ۱۶ اسفندماه سرنوشت پایان مردی را رقم زد که از سرمایه‌های گرانبهای تلویزیون محسوب می‌شد. علی اصغر آزادان تهیه کننده اثر ماندگار «چاق و لاغر» سال‌ها با بیماری جنگید اما متاسفانه تنش بیش از این تاب بیماری را نیاورد. او پیش از این پس از حدود ۳۰ سال، همچنان ابراز امیدواری می‌کرد که سری جدید این مجموعه را برای تلویزیون تهیه کند اما آرزوی ساختنش محقق نشد. مجموعه‌ای که چند سالی بود که مرحوم آزادان در پی ساخت سری جدید آن بود و گویا وعده‌هایی هم به او داده شد اما بازی روزگار به نوعی دیگر رقم خورد و آزادان چشم از جهان فرو بست.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» و به نقل از ایسنا، آزادان در گفتگویی که با این خبرگزاری داشت، درباره چاق و لاغر توضیح داده بود: در سری اول مجموعه، «چاق و لاغر» وقتی به شکل عروسکی بودند ماموریت داشتند که جشن‌های دهه فجر کودکان را برهم بزنند اما با توجه به ویژگی‌های خاص خود موفق نمی‌شدند و همواره مورد غضب رییس بزرگ قرار می‌گرفتند. اما زمانی که در سری دوم شخصیت‌ها از حالت عروسکی درآمدند و تن‌پوش شدند، ما یک مامور آدم‌آهنی به نام «ایکس ۶۲۵» را معرفی کردیم که هنوز هم دوست دارم این کاراکتر زنده شود. سری دوم این مجموعه هم سال ۶۸ برای ایام عید ساخته شد. اما به طور کلی پیدایش این مجموعه و شخصیت چاق و لاغر از دهه فجر بود.

مجموعه چاق و لاغر به تهیه کنندگی علی اصغر آزادان

این تهیه‌کننده باسابقه درباره همکاری‌ با مسعود رسام و بیژن بیرنگ در مجموعه «چاق و لاغر» هم گفته بود: با بیژن بیرنگ و مسعود رسام در سری اول مجموعه «چاق و لاغر» همکاری داشتیم و جنگ‌های دهه فجر را می‌ساختیم که آیتم‌هایی از جمله «زباله‌دان تاریخ» هم بخشی از آن محسوب می‌شد. آیتم‌های «چاق و لاغر» نیز از جمله قسمت‌های نمایشی این جنگ‌ها بودند.

علی‌اصغر آزادان همچنین سال ۹۵ درباره ساخت سری جدید چاق و لاغر چنین اظهار کرده بود: ما دلمان می خواهد این مجموعه ساخته شود و پیش از این نیز قرار بود ساخته شود اما به مشکلات مالی برخوردیم. با توجه به اینکه شبکه امید و شبکه کودک و نوجوان راه‌اندازی شده است، باید فعال‌تر باشد و خوب است که مجموعه‌های نمایشی و دیگر آثار مناسب در این شبکه‌ها دیده شود.

از دیگر دغدغه‌های این برنامه ساز باسابقه، ساخت تله تئاتر بود؛ به نحوی که در زمان حیاتش، تهیه نمایش های تلویزیونی بسیاری ـ حدود ۴۰ تله تئاتر ـ به او سپرده شده بود. هرچند از جایی به بعد این ساختار هم همانند سری جدید «چاق و لاغر» برای او در حد رویا باقی ماند، چون عملا سال هاست تهیه تله تئاتر در تلویزیون به فراموشی سپرده شده است و هر از گاهی وعده هایی درباره راه اندازی دوباره داده می شود که البته تا امروز عملی نشده است.

آثاری ماندگار

«ملودی شهربارانی»، «خرده جنایت‌های زن و شوهری»، «امپراطور کشتار»، «استاد معمار» (۱۳۸۴)، «جان گابریل بورکمن»، «ببر گراز دندان» (۱۳۸۴)، «مهمانی درندگان» (۱۳۸۶)، «آرامش از نوع دیگر» (۱۳۸۶)، «شام آخر» (۱۳۸۶) و … نمایش های تلویزیونی است که با تهیه کنندگی علی اصغر آزادان برای تلویزیون و بیننده اش به یادگار ماند.

بی‌مهری به تاتر

او سال ۹۱ در گفت وگویی ابراز امیدواری کرد که «مسؤولان به تله‌تئاتر بی‌مهری نکنند.»

آزادان از تله‌تئاتر به عنوان قدیمی‌ترین قالب تلویزیونی یاد کرده و تاکید کرده بود، «باید به تله‌تئاتر هم به عنوان یک کار نمایشی توجه شود، اما متاسفانه به دلیل اینکه ما در این مقوله به این دام افتاده‌ایم که تعداد مخاطب را اندازه‌ می‌گیریم، گاهی اوقات بی‌مهری‌هایی به تله‌تئاتر شده و این بی‌مهری‌ها نیز ادامه دارد.»

او با اشاره به ورود تله‌تئاتر در اولین سال‌ها به شبکه دو سیما، گفته بود: «در آن دوره‌ی زمانی که تلویزیون دو شبکه بیشتر نداشت و از شبکه دو تله‌تئاترهایی چون شاهدی برای بازپرسی،‌ معمای یک قتل و … همزمان با یک سریال از شبکه دیگر به روی آنتن می‌رفت، باز هم این ساختار مخاطبان زیادی داشت. من یکی از اولین افرادی بودم که بعد از انقلاب تله‌تئاتر را در تلویزیون مرسوم کردم. در آن زمان تله‌تئاتر از شبکه دو سیما پخش می‌شد و بعدها به شبکه چهار منتقل شد. کلیت ماجرا این است که تله‌تئاتر فراز و نشیب‌های زیادی را طی این چند سال، طی کرده است؛ یعنی حتی زمانی که از شبکه دو شنبه‌ها به روی آنتن می‌رفت، مدت زمان زیادی طول کشید تا مخاطبان با آن خو بگیرند ولی در نهایت این هنر توانست بینندگان و تماشاگران خاص خودش را پیدا کند؛ علاوه بر آن ما در آن مقطع سعی‌مان این بود که به موضوعاتی بپردازیم که ماهیت جذاب برای مخاطبان داشته باشد و بتواند مخاطب را مجذوب خود کند و بیشتر موضوعات جهانی و فراملیتی مطرح شود تا امکان ارتباط با مخاطب هم وجود داشته باشد.»

تله‌تئاتر تفاوت زیادی با تئاتر صحنه‌ دارد

این هنرمند بر این باور بود که «هر چیزی را نمی‌توان به عنوان تله‌تئاتر به مخاطبان ارائه داد» و در توضیح این عقیده می گفت: من شخصا این منطق را که می‌گویند تله‌تئاتر حتما ویژه‌ی بینندگان خاص است را نمی‌پذیرم. البته ممکن است بعضی از تله‌تئاترها این ویژگی خاص بودن را داشته باشند. ضمن اینکه در کل هر چیزی را نمی‌توان به عنوان تله‌تئاتر به مخاطبان ارائه داد. مهمترین مساله در انتخاب تله‌تئاتر انتخاب موضوع آن است که باید به آن توجه و دقت زیادی کرد.

آزادان سپس درباره‌ی تولید تله‌تئاترها توضیح بیشتری داده و عنوان کرده بود: مهم‌ترین مساله در ساخت تله‌تئاترها این است که متناسب با ویژگی رسانه تولید شود. زمانی که ما یک تله‌تئاتر تولید می‌کنیم، یعنی از امکانات فنی و تکنیکی تلویزیون استفاده می‌کنیم و اینکه مخاطب نیامده که مثل تئاتر برای تماشا بلیط خریداری کند بلکه می‌خواهد آن را از تلویزیون در منزل خود تماشا کند؛ بنابراین باید به گونه‌ای باشد که مخاطب را جذب خود کند،‌ در واقع هنر ما این است که مخاطب را مجذوب کرده و پیامی را هم نیز به آنها منتقل کنیم.

او با تاکید بر اینکه تله‌تئاتر تفاوت زیادی با تئاتر صحنه‌ دارد و نباید آن را اشتباه کرد، بیان کرده بود: بسیاری از دوستان تئاتری ما معتقدند که تله‌تئاتر زیر مجموعه تئاتر است، در حالی که اصلا این طور نیست و این دو با یکدیگر تفاوت‌های زیادی دارند. وجه تشابه تئاتر و تله‌تئاتر می‌تواند در متن باشد. در تله‌تئاتر باید بدانیم که دوربین می‌تواند با یک حرکت یا نشان دادن کلوزآپ‌، خشم شما را نشان دهد، لذا باید با ویژگی تلویزیون ساخته شود.

سریال‌ها مخاطب بیشتری دارند

او در پاسخ به اینکه «فکر نمی‌کنید ساخت تله‌تئاترها برای تلویزیون هزینه‌بر است؟» گفته بود: هزینه‌هایی که در حال حاضر صرف یک تله‌فیلم ۸۰ دقیقه‌ای می‌شود، برابر است با یک تله‌تئاتر. مهم‌ترین مساله این است که دوستان و مدیران تلویزیون فکر می‌کنند که سریال‌ها نسبت به تله‌تئاترها مخاطبان بیشتری دارند و به همین خاطر کمی به این ساختار بی‌مهری می‌کنند؛ در حالی که بسیاری از کارهایی که من طی ۳۰ سال فعالیت انجام دادم چندین بار از تلویزیون پخش شده‌اند.

همچنین او با اظهار اینکه خوشبختانه در ساخت تله‌تئاتر از لحاظ بازیگر غنی هستیم، یادآور شده بود: ما در خود سازمان صداوسیما افراد توانا و تهیه‌کنندگان و کارگردانان خوبی داریم که می‌توانند تله‌تئاترها را با کیفیت مطلوب تولید کنند؛ البته اگر پشتوانه‌ مالی لازم را داشته باشند.

آزادان همچنین در این گفت وگو چندین تله‌تئاتر شاخص که هنوز هم قابلیت پخش را دارند را معرفی کرده بود: به عنوان مثال تله‌تئاترهایی همچون «خرده‌جنایت‌های زن و شوهری»،‌ «ملودی شهربارانی‌»، «تله موش» و آثار این چنینی تا به حال چندین بار از تلویزیون پخش شده‌اند هم جذابیت دارند و هم داستان درستی دارند،‌ از لحاظ درام بی‌نقص هستند و لغات به‌جا و درستی در آنها به کار برده شده است که تمام اینها محسنات تئاتر محسوب می‌شوند ولی اینکه نسبت به آنها بی‌مهری می‌شود، نمی‌دانم باید چه کرد؟

آزادان صحبت آخرش را خطاب به مسؤولان گفته بود اینکه نگاه مجددی به تولید تئاتر داشته باشند؛ چرا که این مقوله ارزشمند است و خواهش کرده بود که نگاهی به کارهای انجام گرفته گذشته بکنند و صرفا با یک بار پخش تعداد مخاطبان را نسنجند؛ چرا که اگر تبلیغات درستی در حوزه تله‌تئاترها انجام شود، از لحاظ تعداد بیننده قطعا موفق خواهیم بود؛ ضمن اینکه از لحاظ بعد فرهنگی ضروری است که ما به مقوله تله‌تئاتر بپردازیم و به این ساختار تلویزیونی بها دهیم.