لطفا حیوان آزار نباشید!

مهناز اصغری

برای هرکدام از ما ممکن است که اتفاق افتاده باشد که در سطح شهرها شاهد حیوان آزاری (هرچند کم) از سوی برخی افراد باشیم. البته در اغلب موارد و اکثر ما در برخورد با چنین افرادی تنها عکس‌العملمان سکوت است. چرا که در قانون مجازات اسلامی هیچ نوع محکومیتی برای این افراد صادر نشده است!

حیوان آزاری پدیده‌ای است که در سراسر دنیا دیده می‌شود اما در ایران هنوز قوانین بازدارنده و محکمی برای این موضوع درنظر گرفته نشده است و همچنان شاهد تصاویر دلخراشی از آزار و اذیت حیوانات به صورت دیجیتال و عینی هستیم. پدیده‌ای که اگرچه در کشور ما برخورد قانونی و عرفی با آن نشده است، اما در سایر جوامع به سان یک مشکل روانی و نیازمند مداخله جامعه دیده شده و طیفی از برخوردهای مختلف در قبال آن اعمال می‌شود.

به گزارش روزنامه «صبح امروز» حیوان آزاری مصادیق مختلفی دارد؛ از ضرب و شتم، شکنجه، مجروح کردن عمدی، جراحی‌های غیرضروری، مثله کردن، ربودن، زندانی کردن، رها کردن حیوان صاحب‌دار و یا گونه‌های غیر بومی در محدوده و حریم شهر و روستا و طبیعت تا نوع سوء استفاده و بهره‌کشی نامتعارف و حتی جنگ انداختن و مسموم کردن حیوانات، از مصادیق حیوان آزاری محسوب می‌شود.

جای خالی قانون جرم‌انگاری حیوان‌آزاری

حدود یک ماه قبل بود که رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با اشاره به اینکه «در تلاش برای تعیین تکلیف سریع‌تر طرح منع حیوان‌آزاری در مجلس هستند» گفت: این موضوع در قوه قضائیه مورد پذیرش قرار خواهد گرفت، زیرا مشی آن احیای حقوق عامه در حوزه محیط زیست است.

اسحاقی: حیوان آزاری یکی از انواع پرخاشگری‌های اجتماعی است و این موضوع به قدری خطرناک است که برخی از این افراد باید تحت درمان قرار گیرند. چرا که بر اساس مستندات، اگر مداوا صورت نپذیرد، مرحله بعد از حیوان آزاری، کودک آزاری، قتل و… است

سمیه رفیعی با اشاره به اینکه «این روزها جای خالی تصویب قانونی برای جرم‌انگاری حیوان‌آزاری به خوبی احساس می‌شود» گفته بود: در قوانین، عرف و فرهنگ ما در مورد حمایت از حیوانات تاکید شده اما در رابطه با برخوردهای قضایی ماده قانونی وجود ندارد که بتوان در محاکم به آن استناد کرد و برای حیوان آزاری مجازات تعیین کرد و در واقع حیوان آزاری جرم انگاری نشده است.

اما اینکه چرا هنوز تکلیف طرح منع حیوان آزاری مشخص نشده است یک مسئله است و ریشه یابی دلایل حیوان آزاری و خشونت علیه حیوانات سوالی دیگر! سوالی که بی‌شک ریشه در توسعه نیافتگی فرهنگی دارد و مرور آن شاید چراغی باشد در مسیر ناآگاهی برخی افراد! در ادامه نظرات برخی کارشناسان را در این خصوص می‌خوانید؛

زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی مسبب وقوع این رفتار است

یک روان‌شناس اجتماعی معتقد است که زمینه های اجتماعی و فرهنگی مسبب وقوع این رفتار است و می‌گوید: در بعضی فرهنگ‌ها یا ریشه‌های اخلاقی، حیوانات و محیط زیست بر انسان ها اولویت دارند و در برخی این دو برابر هستند اما در برخی دیگر که غالبا انسان را اشرف مخلوقات می‌دانند، حیوانات را در رده پایین تر قرار دادند و این حق را به خود می‌دهند که بر اساس برتری نسبی که دارند حیوانات را به مثابه یک کالا برای استفاده تلقی کنند. این انسان حق خودش می داند که به طبیعت آسیب برساند، حیوانات را آزار بدهد و…! او پذیرفته است که با این قبیل اقدامات هیچ مشکلی از لحاظ قانونی و حتی عرفی و شرعی و مذهبی پیش نمی‌آید.

اسحاقی ادامه می‌دهد: در بسیاری از نقاط دنیا، حیوان آزاری جرم محسوب می‌شود اما در ایران اینگونه نیست و قوانین موجود نیز قوانین زیست محیطی است. این درحالیست که در بررسی‌های روانشناسی، حیوان آزاری از نمونه‌های مسلم مشکلات روانی است. چراکه انسان سالم هیچ گاه از آزار و اذیت کردن هیچ شخص یا چیزی خشنود نمی‌شود.

وی تاکید میکند: حیوان آزاری یکی از انواع پرخاشگری‌های اجتماعی است و این موضوع به قدری خطرناک است که برخی از این افراد باید تحت درمان قرار گیرند. چرا که بر اساس مستندات، اگر مداوا صورت نپذیرد، مرحله بعد از حیوان آزاری، کودک آزاری، قتل و… است.

ریشه‌های فرهنگی ما ویران است!

یک فعال محیط زیست نیز بیان می‌کند: مردم ایران در فرهنگی بزرگ شده‌اند که آویختن سر حیوانات بر دیوار خانه، مایه مباهاتشان بوده است. یعنی در ریشه‌های فرهنگی ما رفتار جامعه پسندانه و اخلاقی با حیوانات ترویج نداشته است.

محمدی ادامه می‌دهد: البته مشکلات معیشتی و اقتصادی که مردم در شرایط کنونی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند نیز، در ترویج خشونت به هر نوعی دخیل است. به عبارتی؛ عدم تمرکز بر خشونت، ریشه در آرامش فکری دارد و شاید بتوان گفت 60درصد مردم ما، به دلیل فشار روحی تحمیل شده از شرایط نامناسب اقتصادی، مستعد پرخاشگری هستند.

ارجمندنیا: این مساله به نوعی نشان از اختلال شخصیت فردی است و در باب توصیف ناهنجاری هایی که به حیوان آزاری منجر می شوند دو بحث فیزیولوژیکی و روانشناختی مطرح است

وی با اشاره به اینکه «بحث‌های اخلاقی و همچنین آموزشی ما در ارتباط با محیط زیست و علی‌الخصوص حیوانات کافی نیست» مطرح می‌کند: ما باید از طریق رسانه‌ها و آموزش عمومی و تخصصی روی نوع دوستی به لحاظ حفظ محیط زیست و همچنین مهربانی با حیوانات کار کنیم. اما وقتی شهرداری‌ها به عنوان یک نهاد اجرایی، اقدام به کشتن حیوانات می‌کنند، از عموم مردم که بیننده هستند چه توقعی است؟

حیوان آزار، زمینه‌های شخصیت ضد اجتماعی دارد

یک روانشناس و عضو هیات علمی دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران  نیز چندی پیش در گفتگو با ایرنا بیان کرده بود: فرد آزار دهنده حیوان، زمینه‌های شخصیت ضد اجتماعی دارد. اگر این موضوع در دوره نوجوانی دیده شود، نشان از یک اختلال به نام «اختلال سلوک» است و معمولا این دسته از نوجوانان اگر در مجاورت و همراهی با برخی دیگر از شرایط ایجاد و تشدید کننده بیماری روانی قرار گیرند، این عوامل می توانند زمینه بزهکار شدن آن فرد را فراهم کنند.

علی اکبر ارجمندنیا تصریح کرد: این مساله به نوعی نشان از اختلال شخصیت فردی است و در باب توصیف ناهنجاری هایی که به حیوان آزاری منجر می شوند دو بحث فیزیولوژیکی و روانشناختی مطرح است.

وی ادامه داد: مشکلات فیزیولوژیکی بیشتر مرتبط به پزشکی است و شاید بتوان به پایین بودن سطح سرتونین و یا قند خون اشاره کرد. چراکه این دسته عوامل با خلق و خوی پرخاشگرانه رابطه محکمی دارند. اما مشکلات روانشناختی به این صورت است که معمولا آدم هایی که حیوان آزار هستند، خودشان هم تجربه مورد آزار و اذیت واقع شدن را دارند. غالبا سبک‌های فرزند پروری که روی این افراد اعمال شده، سبک‌هایی بوده که عمدتا یا خیلی مستبدانه بوده است و این افراد تحت تنبیه بدنی قرار گرفته اند و یا این که این شیوه های سهیل گیرانه افراطی روی آنها اعمال شده است؛ یعنی این که هیچ برنامه تربیتی و رفتاری مشخصی روی اعمال این افراد حاکم نبوده، و آنان به شدت درگیر خلاءهای عاطفی، اجتماعی و فیزیولوژیکی هستند؛ لازم به ذکر است که این افراد معمولا هر سه این خلاء ها را دارند.

محمدی: عدم تمرکز بر خشونت، ریشه در آرامش فکری دارد و شاید بتوان گفت 60درصد مردم ما، به دلیل فشار روحی تحمیل شده از شرایط نامناسب اقتصادی، مستعد پرخاشگری هستند

ارجمندنیا در پایان‌بندی صحبت‌های خود در توضیح راه حلی برای مقابله با رفتارهای حیوان آزاری مطرح کرد: خلاءهای قانونی ما جدی هستند. در بعضی موارد ما تازه متوجه شده ایم که باید در این حوزه ها هم قانون وضع کنیم و یا اگر قانونی داریم، مبهم است و به صورت جدی گفته نشده، ضمن اینکه اطلاع رسانی و آموزش داده نشده است و مردم بی خبر هستند. در نتیجه برای حل مساله در درجه اول به یک سری کارهای زیرساختی و قانون گذاری نیاز هست و بعد مستلزم آگاهی افزایی در این موارد هستیم.

خشونت پیدا و پنهان!

در ایران حیوان آزاری نمایشگر نوعی از خشونت پیدا و پنهانی است که در بخش‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی جامعه نهادینه شده است. بی‌شک لایه فرهنگی خاص جامعه که معتقد است آزار و اذیت حیوانات خلاف جهت احترام به  طبیعت و عدم اجرای عدالت در حق ساکنان زمین است نباید در مواجه شدن با چنین اقداماتی سکوت کند و باید توانایی خود را در آموزش رسانی به لایه عامی که همچنان در برخی اوهام و خرافات مانده است ارتقا دهد.

بد نیست به این موضوع نیز اشاره‌ای داشته باشیم که در آستانه زمستان تعداد حیوانات بی سرپناهی که از بین میروند، بیش از سایر فصول است. مهربان بودن در دین مبین اسلام از نکاتی است که بارها توسط معصومین به آن تاکید شده است و اگر باورهای دینی در جامعه اسلامی رواج داشته باشد، هرگز و هرگز نمی‌توانیم حیوانی را به شکل خودخواسته آزار دهیم!