نقش فیلم و سریال‌ها در ماندگاری مهمترین رخداد تاریخ اسلام؛
محرم در قاب تلویزیون
مهناز اصغری
حماسه عظیم عاشورا یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه هنرمندان شیعه در دهه‌های اخیر بوده است و هر سال در زمینه‌های مختلف آثار هنری متعددی در ادای دین به تاثیرگذارترین رخداد تاریخ اسلام ساخته می‌شود. بی شک نقش تصویر در انتقال مفاهیم از نسلی به نسل دیگر بر کسی پوشیده نیست و در این بین سینمای ایران در تاریخ 40 ساله خود بخشی از تولیدات فرهنگی هنری حماسه عاشورا را در جهت حفظ ارزش‌های این واقعه مهم تاریخ تشیع به خود اختصاص داده است.
گسترش فرهنگ عاشورایی
هرچند سهم فیلم‌های سینمایی ساخته شده در 4دهه اخیر سینمای ایران که به واقعه عاشورا و قیام امام حسین (ع) می‌پردازد در مقابل حجم تولیدات سینمایی و تلویزیونی این سال‌ها بسیار اندک است، اما در همین تعداد کم نیز آثاری تولید شده که بارها می‌توان به تماشای آنها نشست. آثاری که در زنده نگاه داشتن ارزش‌های عاشورایی نقش به سزایی داشته و با روایت این واقعه منبع و مرجع ارزشمندی از اطلاعات و آموزه‌های فرهنگ عاشورایی محسوب می‌شوند. این مطلب درباره فیلم و سریال‌های مهمی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم واقعه عاشورا را دستمایه قرار داده‌اند و از بین تولیدهای سینما و تلویزیون چند اثر را که به زعم ما واجد ارزش بیشتری از منظر دراماتیک هستند، گزینش و آنالیز کرده و معرفی می‌کنیم.
کیست که مرا یاری کند؟
روز واقعه اولین فیلم این لیست است و کمتر کسی وجود دارد که آن را ندیده پاشد. سکانس تاثیرگذار ظهر عاشورا و «کیست که مرا یاری کند» تا ساعت‌ها پس از تماشای فیلم در سر مخاطب می‌چرخد. هرچند شهرام اسدی کارگردان فیلم با اولین فیلمش یعنی «اوینار» نیز مورد توجه سینما دوستان بود، اما کمتر کسی انتظار داشت او بتواند فیلمی به خوبی «روز واقعه» بسازد. البته در این بین از فیلمنامه تاثیرگذار بهرام بیضایی نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. بیشک نقطه قوت این فیلم پرداختن به حاشیه واقعه عاشورا بود و هوشمندی بیضایی باعث شد از ذهن سینمایی‌اش فیلمنامه‌ای کامل و دکوپاژ شده تراوش کرده که مخاطب را میخکوب کند.
این فیلم داستان «عبدالله» جوانی نصرانی است که تازه مسلمان شده و در روز عروسی‌اش در میان شادی دیگران، ندایی می‌شنود که او را به یاری فرا می‌خواند. عبدالله به دنبال این ندا مسیری طولانی طی می‌کند و سرانجام زمانی به کربلا می‌رسد که عصر روز عاشورا است و … صحنه‌های پایانی فیلم به خوبی غربت عصر روز واقعه را نشان می‌دهد. در این میان «روز واقعه» بیش از همه به کام علیرضا شجاع نوری بود که باعث شد همچنان شهرتش را مدیون نقش عبدالله باشد.
همزمانی نوروز و محرم در دهه هشتاد
حسن فتحی از ابتدا نمی‌خواست «شب دهم» را برای تلویزیون بسازد و قصد داشت آن را در قالب یک فیلم سینمایی برای حوزه هنری کار کند. اما وقتی فیلمنامه را می‌نویسد متوجه می‌شود که قصه آن از سطح یک فیلم سینمایی فراتر رفته و برای همین آن را در چارچوب مدیوم تلویزیون پرورش می‌دهد. شب دهم حسن فتحی نیز با سوژه جدید، ساختار تاریخی و داستان جذاب عاشقانه سریال باعث شد مخاطبان اقبال بسیار خوبی به آن نشان دهند. مخصوصا اینکه همزمانی نوروز و محرم این پیش‌داوری را به وجود آورده بود که تلویزیون در سال ۸۰ هیچ سریال جذابی پخش نمی‌کند. حفظ آیین تعزیه‌خوانی در طول تاریخ با وجود محدودیت‌های فراوان، مهمترین زاویه نگاه «شب دهم» بود.
ماجرای این سریال عشق یک جوان لات و لاابالی به شاهزاده قجری و شرط برگزاری تعزیه در روز‌های محدودیت و حکومت نظامی بود و آنقدر جذابیت داشت که کل ۱۳ روز نوروز همه را برای تماشای ادامه آن ترغیب کند. نکته قابل توجه این بود سریال به دام شعار نیفتاد و توانست در قالب یک عاشق زمینی، عشق والاتری را ترسیم کند. نهایتا به بالا رفتن اندیشه و طرز تفکر او منجر شد. آن هم بدون هیچ شعار و بیان مستقیم و آزاردهنده.
هرچند که بازی حسین یاری آن زمان به چشم آمد و به نظر می‌رسید که موفقیت‌های فراوانی در انتظارش باشد، اما بعد از آن اتفاق خیلی خاصی در زمینه بازیگری برایش نیفتاد.
چند درجه بالاتر از سایر آثار تاریخی
مختارنامه از ساخته‌های موفق داود میرباقری کاگردان سرشناسی است که در کارنامه کاری خود چند فیلم دیگر با مضامین مذهبی دارد و بدون اغراق بی‌بدیل و بدون و نقص به این موضوعات می‌پردازد.
او پس فیلم از تجربیات موفق قبلی تصمیم گرفته بود سومین سریال مهم تاریخی‌اش را بسازد. در واقع به دلیل موفقیت‌های قبلی، همه منتظر بودند تا اثری فاخر در حد و اندازه قبلی‌ها از او ببینند و مختارنامه یک انتخاب هوشمندان و سربلند کننده بود و بیشک یکی از مهمترین سریال‌های تاریخی و فاخر تلویزیون بود که روی دست دیگر سریال‌های قبلی بلند شد و توجه همه را جلب کرد. فریبزر عرب‌نیا هرچند چهره شناخته شده‌ای است اما تا سال‌ها نام مختارنامه بر او خواهد ماند. این سریال با بودجه ۲۰ میلیاردی ساخته شد و به جرأت می‌توان گفت که به لحاظ محتوای تاریخی، دکور و گریم، بازی گرفتن از بازیگرن و … از سایر آثار تاریخی و مذهبی تلویزیون چند درجه بالاتر است.
معصومیتی از دست رفته
هرچند که داود میرباقری موقع ساخت «معصومیت از دسته رفته» نیز نامی آشنا بود و شهرتش برای مخاطب عام به سریال تاریخی قبلی خود یعنی «امام علی (ع)» گره خورده بود. او در «معصومیت از دسته رفته» هم سعی کرد ابتدا عنصر جذابیت را به داستانش تزریق کند و سپس در خلال آن به سراغ روایت تاریخ برود و با این شیوه مخاطب را پا به پای خود در تاریخ بکشاند.
او هوشمندانه عشق «شوذب» یکی از شخصیت‌های فرعی تاریخ را دستمایه قرار داد و از طریق روایتی عاشقانه، اتفاقات جهان اسلام در سال ۶۱ هجری را به تصویر کشید. هدف کارگردان نشان دادن ظلم و فساد دستگاه ظالم بنی‌امیه بود، اما به جای مستقیم گویی وجوه جذاب داستان زندگی شوذب را انتخاب کرد. اندک اندک سراغ ریشه‌های دشمنی اموی‌ها با امامان شیعه رفت و در نهایت بیننده را با زاویه‌ای تازه از واقعه عاشورا آشنا کرد و از این طریق مخاطبان کم حوصله را به تماشای سریالش ترغیب کرد و بازی درخشان امین تارخ در نقش شوذب در این تاثیرگذاری کتمان نشدنی است و البته به نوعی مهر تاییدی بر توانایی اش بود.
مناسک محرم از دیدگاه غیرایرانی
بر اساس نظرسنجی سفر سبز نیز سریال موفقی بود که در دوره خود مخاطب زیادی داشت. چراکه مناسک عزاداری محرم در ایران را از نگاه یک خارجی به تصویر می‌کشید. در این داستان دانیل با بازی پارسا پیروزفر به عنوان پسری که از زمان سه سالگی ایران را ترک کرده و هیچ تصوری از اتفاق‌های داخلی ندارد، سر از تهران درمی‌آورد . در واقع اوج ماجرا در روز عاشورا اتفاق می‌افتد. دنیل که تا قبل از روز عاشورا رفته رفته تحت تاثیر این مناسک، متحول شده حالا در این روز وارد خیل جمعیت عزاداران می‌شود و با آنها حرکت می‌کند.
سفر سبز با اینکه قابلیت این را داشت که مثل بسیاری از سریال‌های مشابه، در دام شعار بیفتد، اما خیلی ظریف از کنار این مسئله گذر کرد. از طرف دیگر سریال با وجود اینکه در محرم روی آنتن می‌رفت به هیچ عنوان غمگین و سیاه نبود. و تمام این موضوع به نگاه ماهرانه و تبحر محمدحسین لطیفی کارگردان این سریال بر می‌گشت که با ظرافت خاصی سوژه را انتخاب و بازیگران مناسبی را برگزیده بود.
پرداختن مستقیم به واقعه
رستاخیز تنها فیلمی است که به شکل مستقیم به واقعه عاشورا می‌پردازد که البته در این میان نقدهای بسیاری به آن وارد شد و منتقدین و دل نگرانان از پرداخت بخشی از ان راضی نبودند. فارغ از حساسیت‌ها، «رستاخیز» می‌تواند الگویی مناسب برای کسانی باشد که دغدغه تصویری کردن عاشورا و اتفاقات پس از آن را دارند. وقتی خبر آمد که احمدرضا درویش قرار است فیلمی درباره عاشورا بسازد کسی تعجب نکرد؛ او از طیف موسوم به بچه مذهبی‌های سینما است که اتفاقا چند فیلم بیگ پروداکشن در کارنامه دارد.
احمدرضا درویش برای ورود به واقعه عاشورا، داستانش را از زاویه نگاه بکیر (فرزند حر ابن یزید ریاحی) روایت می‌کند. او ابتدا همراه یزید است، اما به واسطه ماموریتی که دارد با رفتار و منش امام حسین (ع) آشنا می‌شود و در صف یاران او قرار می‌گیرد و از این منظر به قیام عاشورا نگاه می‌کند.
دمام‌زنی و بی‌قراری
به خاطر هانیه» روایتی جذاب و داستانی بدون لکنت دارد که در کنار برجسته کردن یک آیین مذهبی در بوشهر «یعنی «دمام زنی» در مرز میان مستند و داستان به یک واقعه می‌پردازد و کمتر فیلم داستانی در سینمای ایران سراغ داریم که تا این حد در نشان دادن آیین عاشورایی موفق و تاثیرگذار عمل کرده باشد. البته کیومرث پوراحمد نیز پیش از «به خاطر هانیه» نشان داده بود بلد است چطور ذهن و احساس مخاطب را قلقلک دهد. او برای فیلمش چند ویژگی از واقعه عاشورا عاریت گرفت. بارزترین آن مصیبتی است که قهرمان کودک فیلم دچارش می‌شود، اما به جای تسلیم، درصدد اثبات حقانیت خود و انجام هدفی که در ذهن دارد برمی‌آید. او سمبل صبر و پایمردی است. جایی که تصمیم می‌گیرد زیر نگاه سنگین دیگران (که پدرش را متهم به قتل دیگران می‌کند) نذر پدر (برای شفای دخترش که فلج شده) را ادا کند و شب تا صبح محرم دمام بزند، کاری سخت و طاقت فرسا که فقط از روی مقاوم بر می‌آید. اوج فیلم جایی است که پسرک در میان مویه و عزاداری دیگران دمام می‌زند و بی قرار می‌شود. این صحنه همچنان از سکانس‌های تاثیرگذار و احساسی سینمای ما است.
کمرنگی تولیدات نمایشی عاشورا
در این سال‌ها فیلم سازان ایرانی بیشک بیش از این به وجوه مختلف حماسه عاشورا، واقعه کربلا، ابهامات تاریخی، آداب و رسوم و مراسم عزاداری عاشورایی، زائران کربلا، عشق به اهل بیت و فرهنگ و هنر عاشورایی پرداخته‌اند و پرداختن به همه این آثار نیازمند مجالی گسترده است. اما این سوال هنوز هم وجود دارد که چرا چنته سینما و تلویزیون ایران از روایت مهمترین واقعه شیعی چندان پر نیست؟ تا ماه محرم می‌رسد همه یک پرسش واحد دارند و می‌خواهند چرایی کمرنگی تولیدات نمایشی عاشورا را به بحث بگذارند تا تلویزیون هم مجبور نباشد فیلم‌های مخصوص محرم را برای بار چندم پخش کند.
Możesz używać oprogramowania do zarządzania rodzicami, aby kierować i nadzorować zachowanie dzieci w Internecie. Za pomocą 10 najinteligentniejszych programów do zarządzania rodzicami możesz śledzić historię połączeń dziecka, historię przeglądania, dostęp do niebezpiecznych treści, instalowane przez nie aplikacje itp. https://www.xtmove.com/pl/free-track-app-for-parents-to-control-kids-phone/
A person essentially help to make seriously posts I would state. This is the first time I frequented your web page and thus far? I amazed with the research you made to create this particular publish incredible. Excellent job!
There are actually a lot of details like that to take into consideration. That is a great point to carry up. I supply the thoughts above as basic inspiration but clearly there are questions like the one you deliver up the place an important factor shall be working in sincere good faith. I don?t know if best practices have emerged around things like that, however I am certain that your job is clearly recognized as a good game. Both girls and boys really feel the impression of just a moment?s pleasure, for the rest of their lives.
This is very interesting, You are a very skilled blogger. I have joined your rss feed and look forward to seeking more of your fantastic post. Also, I’ve shared your site in my social networks!
We would also like to mention that most people that find themselves without health insurance are normally students, self-employed and those that are laid-off. More than half in the uninsured are really under the age of Thirty-five. They do not come to feel they are in need of health insurance because they’re young along with healthy. Their particular income is normally spent on housing, food, and also entertainment. A lot of people that do go to work either complete or part time are not offered insurance via their work so they move without owing to the rising tariff of health insurance in the country. Thanks for the ideas you share through this web site.
Thanks for your post. My spouse and i have continually noticed that the majority of people are wanting to lose weight as they wish to look slim along with attractive. On the other hand, they do not generally realize that there are other benefits for you to losing weight also. Doctors claim that fat people have problems with a variety of illnesses that can be instantly attributed to their particular excess weight. Fortunately that people who are overweight as well as suffering from various diseases can help to eliminate the severity of their illnesses by losing weight. It’s possible to see a constant but identifiable improvement in health as soon as even a negligible amount of fat loss is achieved.
Hey there, You have performed a fantastic job. I?ll certainly digg it and individually recommend to my friends. I am confident they will be benefited from this website.
I have observed that of all varieties of insurance, medical health insurance is the most debatable because of the clash between the insurance company’s need to remain afloat and the customer’s need to have insurance policy. Insurance companies’ earnings on health and fitness plans are low, consequently some providers struggle to generate income. Thanks for the strategies you write about through your blog.
Almanya medyum haluk hoca sizlere 40 yıldır medyumluk hizmeti veriyor, Medyum haluk hocamızın hazırladığı çalışmalar ise berlin medyum papaz büyüsü, Konularında en iyi sonuç ve kısa sürede yüzde yüz için bizleri tercih ediniz. İletişim: +49 157 59456087
I?d must test with you here. Which is not something I usually do! I take pleasure in reading a submit that may make people think. Additionally, thanks for permitting me to remark!
I’ve really noticed that credit score improvement activity must be conducted with techniques. If not, you will probably find yourself endangering your position. In order to reach your goals in fixing your credit score you have to ensure that from this second you pay your entire monthly expenses promptly before their scheduled date. It is really significant on the grounds that by never accomplishing so, all other methods that you will decide to use to improve your credit standing will not be effective. Thanks for sharing your concepts.
Right now it appears like Movable Type is the best blogging platform available right now. (from what I’ve read) Is that what you are using on your blog?
I was recommended this website by way of my cousin. I’m now not positive whether or not this put up is written by means of him as no one else realize such distinct approximately my trouble. You are incredible! Thank you!
Wow, incredible weblog layout! How long have you ever been blogging for? you make blogging glance easy. The entire glance of your web site is excellent, let alone the content material!
What i don’t understood is actually how you are not actually much more well-liked than you may be right now. You are very intelligent. You realize thus significantly relating to this subject, made me personally consider it from numerous varied angles. Its like women and men aren’t fascinated unless it is one thing to do with Lady gaga! Your own stuffs nice. Always maintain it up!
I believe that avoiding packaged foods is a first step in order to lose weight. They might taste beneficial, but highly processed foods include very little nutritional value, making you consume more only to have enough strength to get throughout the day. If you’re constantly ingesting these foods, transitioning to grain and other complex carbohydrates will let you have more energy while feeding on less. Good blog post.
Aw, this was a really nice post. In concept I want to put in writing like this additionally ? taking time and precise effort to make a very good article? but what can I say? I procrastinate alot and by no means seem to get one thing done.
Oh my goodness! an amazing article dude. Thank you Nonetheless I’m experiencing problem with ur rss . Don?t know why Unable to subscribe to it. Is there anyone getting equivalent rss downside? Anybody who knows kindly respond. Thnkx
Attractive section of content. I just stumbled upon your site and in accession capital to assert that I acquire actually enjoyed account your blog posts. Anyway I will be subscribing to your feeds and even I achievement you access consistently quickly.
I appreciate your wp template, where did you get a hold of it through?
Spot on with this write-up, I truly suppose this web site needs far more consideration. I?ll most likely be again to read rather more, thanks for that info.
This article is absolutely incredible! The author has done a tremendous job of delivering the information in an captivating and informative manner. I can’t thank her enough for offering such priceless insights that have definitely enlightened my awareness in this subject area. Bravo to him for creating such a masterpiece!
fantastic post, very informative. I wonder why the other specialists of this sector don’t notice this. You must continue your writing. I am sure, you’ve a great readers’ base already!
I like the helpful information you provide in your articles. I?ll bookmark your weblog and check again here regularly. I’m quite sure I will learn many new stuff right here! Good luck for the next!
Güvenilir bir danışman için medyum nasip hocayı seçin en iyi medyum hocalardan bir tanesidir.
Güvenilir bir danışman için medyum nasip hocayı seçin en iyi medyum hocalardan bir tanesidir.
Attractive section of content. I simply stumbled upon your site and in accession capital to say that I get in fact enjoyed account your blog posts. Anyway I will be subscribing on your augment and even I success you get admission to constantly quickly.
This is really interesting, You are a very skilled blogger. I have joined your feed and sit up for in search of extra of your fantastic post. Also, I’ve shared your website in my social networks!
I do not even know how I ended up here, but I thought this post was great. I don’t know who you are but definitely you’re going to a famous blogger if you are not already 😉 Cheers!
You can certainly see your skills in the work you write. The arena hopes for even more passionate writers like you who are not afraid to say how they believe. At all times follow your heart.
Thanks for your personal marvelous posting! I definitely enjoyed reading it, you can be a great author.I will make sure to bookmark your blog and may come back sometime soon. I want to encourage one to continue your great posts, have a nice afternoon!
An attention-grabbing dialogue is price comment. I believe that you should write more on this subject, it won’t be a taboo topic but typically individuals are not enough to speak on such topics. To the next. Cheers
Güvenilir bir danışman için medyum nasip hocayı seçin en iyi medyum hocalardan bir tanesidir.
Güvenilir bir danışman için medyum nasip hocayı seçin en iyi medyum hocalardan bir tanesidir.
Güvenilir bir danışman için medyum haluk hocayı seçin en iyi medyum hocalardan bir tanesidir.
Güvenilir bir danışman için medyum haluk hocayı seçin en iyi medyum hocalardan bir tanesidir.