بیماری به نام اقتصاد دولتی

سیده ریحانه موسوی

زمانی‌که دولت روحانی روی‌ کار آمد، بسیاری از اعضای دولت و تحلیل‌گران اعلام کردند که “در حال آوار‌برداری از روی دولت احمدی‌نژاد بوده‌اند و اگر همه‌چیز در دنیا و کشور به‌صورت عادی پیش برود، دست‌کم ۱۶ سال زمان لازم است تا کشور به وضعیت زمان تحویل دولت توسط احمدی‌نژاد از خاتمی برگردد.”
به گزارش روزنامه «صبح امروز»، اما اکنون با وجود اینکه تحریم‌ها، شیوع ویروس کرونا و در‌ پی آن تعطیلی وسیع کسب‌و‌کار‌ها و همچنین سقوط قیمت نفت در بازار‌های جهانی، کار را بیش از پیش برای دولت روحانی سخت کرده‌ است.
در این بین واعظی، رئیس دفتر روحانی گفته‌ است “دولت طرفدار تحریم نیست و در فرصت باقی‌مانده از عمر دولت حتی در دو تا سه روز آخرآن، تلاش می‌کنیم تحریم‌ها را برداریم تا دولت بعدی کار خود را بدون تحریم آغاز کند”.
اما اکنون سوال این‌ است که باوجود تحریم‌ها آینده اقتصاد کشور به چه سمت‌‌و‌سویی خواهد‌ رفت و آیا دولت تا سال آینده قادر به رفع تحریم‌ها خواهد‌ بود؟
یک کارشناس حوزه اقتصاد می‌گوید: متاسفانه در کشور ما یک دیپلماسی‌اقتصادی رقم خورده‌ است، اما به طور اساسی ما نمی‌توانیم در کشور‌های دنیا، اقتصاد را از سیاست جدا بدانیم؛ یعنی معمولا تصمیمات سیاسی دولت‌ها بر رفتار‌های اقتصادی آنان تاثیر می‌گذارد که تاثیر آن بر عملکرد بخش خصوصی کمتر است.

تمام دولت‌ها در اواخر کار خود برای دفاع از عملکردشان، صحبت‌هایی می‌کنند تا مناسب بودن رفتار خود و جبران اشتباهات دولت‌های قبل را نشان دهند، اما واضح است که چنین وضعیتی بیان‌گر این موضوع نیست

محسن خندان‌دل در گفتگو با “صبح امروز” می‌افزاید: در کشور ما به واسطه وجود یک بیماری به نام ” اقتصاد دولتی “، تمام تصمیمات اقتصادی تابعی از شرایط دستگاه‌های دیپلماسی و سیاسی می‌باشد که صدمات آن نه‌تنها متوجه بخش تولید شده‌، بلکه آحاد جامعه را نیز در‌بر گرفته‌ و مشکلات اقتصادی فراوانی را برای تمام اقشار به‌وجود آورد‌ه‌است.
دفاع پایانی دولت‌ها از عملکرد خود
وی در‌ خصوص صحبت اخیر واعظی مبنی بر تلاش برای رفع تحریم‌ها تا پایان دولت یازدهم ابراز می‌کند: تمام دولت‌ها در اواخر کار خود برای دفاع از عملکرد خود، صحبت‌هایی می‌کنند تا مناسب بودن رفتار خود و جبران اشتباهات دولت‌های قبل را نشان دهند، اما واضح است که وضعیت بیان‌گر این موضوع نیست؛ زیرا وقتی به حوزه جوامع‌ اقتصادی کشور نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که همه به‌شدت آسیب دیده‌اند و این به‌واسطه تصمیمات نابخردانه، اشتباه و تحت‌تاثیر دستگاه‌های دیپلماسی ما به وجود آمده.
عدم وجود استراتژی میان‌مدت و بلند‌مدت در کشور
این کارشناس اقتصادی با بیان این جمله که “ما در کشور استراتژی میان‌مدت و بلند‌مدت نداریم” تصریح می‌کند: ما همواره دنباله‌رو رفتارهای دیگران بوده‌ایم و تمام انرژی خود را صرف پاسخگویی به تصمیمات دستگاه‌های دیپلماسی سایر کشور‌ها کردیم، اما شاید در‌ پس صحبت‌های آقای واعظی بحثی از میانجی‌گری‌هایی باشد که تبعات مثبتی را برای اقتصاد و تولید ما به همراه دارد.

دو سال است که دولت تصمیم‌ دارد سیستم متلاطم پولی و ارزی کشور را اصلاح کند، اما قیمت ارز در این سال‌ها از ۱۱ هزار تومان به بیش از ۲۳ هزار تومان رسیده‌ است، با این وجود باز‌ هم شعار می‌دهد که می‌خواهد ارز را کنترل کند و اعلام کرده که این بازار غیر‌قابل اعتماد بوده و از مردم می‌خواهد تا به سراغ آن نروند

وی با دعوت تصمیم‌گیرندگان به رعایت اصول عقلانی تصریح می‌کند: متاسفانه کشور ما از فرمول‌های جامع و برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت و حتی بلند‌مدت بی‌بهره است، این اتفاق نه‌تنها در سایر کشور‌ها بلکه در یک واحد تولیدی بخش خصوصی نیز رخ‌ نمی‌دهد و مدیران ادامه‌دهنده استراتژی‌های میان‌مدت و بلند‌مدت مجموعه خود هستند. این در حالیست که در ایران به‌واسطه اقتصاد سیاسی حاکم، متاسفانه دولت‌ها به جای اینکه بیشترین انرژی خود‌ را صرف ادامه یک مسیر کنند، صرف صدمات ناشی از اظهار‌نظر‌ها و عملکرد مخالفان خود می‌کنند.
عدم اظهارنظر اقتصادی دولت؛ بزرگترین کمک به مردم
محسن خندان‌دل با بیان‌اینکه “بزرگ‌ترین کمک دولت به مردم عدم اظهار‌نظر اقتصادی است” تاکید می‌کند: در سایه برخی از تصمیمات و اظهار‌نظرات اشتباه، تمام سیستم اقتصادی ما به یک‌باره به‌هم می‌ریزد، سوابق نیز نشان می‌دهد که بنده یک روز بعد‌ از اعلام ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به عنوان یک منتقد جدی اعلام کردم که این کار از اقداماتی است که تبعات آن ظرف شش ماه تا یکسال آینده نمایان می‌شود. امروز نیز فاجعه‌ای به وجود آمده که تحت‌تاثیر آن فساد، رانت و مسیر‌های یک طرفه بسیاری برای برخی افراد به‌وجود آمده‌است.
وی در ادامه اظهارات خود بیان می‌کند: امروز نیز بر‌ اثر یک تصمیم نابخردانه و یک اعلام نادرست در حوزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورس و سهام‌عدالت، فاجعه‌ای بزرگ در خصوص سرمایه جمعیت چند میلیون نفری از هموطنان رخ‌ داده‌ است. همچنین به دنبال اظهار‌نظر‌هایی که در حوزه  بهداشت، درمان و آموزش‌ پزشکی برای مقابله با بیماری کرونا صورت می‌گیرد، خسارت‌های جبران ناپذیری برصنعت گردشگری و خدمات فنی‌مهندسی وارد شده‌.
عدم کمک دولت در حوزه مسائل پولی و ارزی
این فعال اقتصادی با بیان این سخن که “هیچ کمکی  در حوزه تصمیم‌گیری در مسائل پولی و ارزی توسط دولت ارائه نشده‌است” می‌گوید: دو سال است که دولت تصمیم‌ دارد سیستم متلاطم پولی و ارزی کشور را اصلاح کند، اما قیمت ارز در این سال‌ها  از ۱۱ هزار تومان به بیش از ۲۳ هزار تومان رسیده‌ است، با این وجود باز‌هم شعار می‌دهد که می‌خواهد ارز را کنترل کند و اعلام می‌کند که این بازار غیر‌قابل اعتماد است و از مردم می‌خواهد تا به سراغ آن نروند.
تبعات کاهش ارزش پول ملی
وی با بیان‌اینکه ” کاهش ارزش پول ملی مانند یک بلا به‌جان اقتصاد جامعه  افتاده‌است” اظهار می‌کند: با نگاهی به تمام حوزه‌ها در‌میابیم که کاهش ارزش پول ملی و بی‌ثباتی در حوزه فعالیت‌های اقتصادی، تولیدی، کشاورزی، معدنی، خدماتی و مهندس و…دامن‌گیر آحاد جامعه شده‌ و تمام این‌ها به واسطه تصمیمات نادرست اقتصادی است و تا زمانی که دولت بخش خصوصی را محرم خود نداند و از نظرات آنان به شکل درست بهره‌ نبرد به طور قطعی شرایط بد‌تر از این خواهد شد که تبعات نا‌خوشایندی را برای ما به دنبال خواهد‌ داشت.
خندان‌دل بیان می‌کند: امروز فشار بر اقتصاد مردمی بسیار دامن‌گیر شده‌ است و عدم تصمیم‌گیری مناسب باعث شده تا یک‌ شبه قیمت تمام اجناس بین هفتاد تا صد در‌صد افزایش قیمت داشته‌ باشد که فشار آن بر‌ روی انسان‌های شریف و زحمت‌کشی است که قربانی رفتار‌های نادرست و غیر‌‌علمی می‌شوند.