به نام انسانیت به کام سیاست

آمریکا مدعی است قانون قیصر برای محافظت از مردم سوریه اعمال می‌شود

علی روغنگران

در پی تصویب قانون قیصر، روسیه ضمن ابراز بیم و نگرانی از آن اعلام کرد، این قانون پس از شکست و ناکامی آمریکا در سرنگونی دولت بشار اسد با توسل به گزینه نظامی تصویب شده است و بر اساس آن آمریکا در نظر دارد با اعمال تحریم های شدید علیه موسسات و اشخاص سوری این کشور را در تنگنا قرار دهد، زیرا این قانون که هدف از آن اعمال تحریم های حداکثری علیه دمشق است، به مثابه «ضربه قوی به سوریه و متحدانش در مرحله بازسازی این کشور خواهد بود.» پس از پنج سال کش و قوس، بالاخره روز چهارشنبه گذشته قانون قیصر در مورد سوریه به مرحله اجرا رسید. این قانون در بودجه سال 2020 آمریکا گنجانده شده و اجرای آن برای کاخ سفید الزامی شده است. در همین ارتباط “مایک پمپئو” وزیر خارجه آمریکا با اتهام زنی علیه دولت بشار اسد و ادعای کشتار غیرنظامیان سوریه به دست نیروهای نظامی این کشور، این قانون را گام مهمی در مسیر بازخواست دولت بشار اسد برشمرده و مدعی شد بر اساس آن زمینه پایان جنگ و کشتار و ممنوعیت استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه فراهم می شود.

تحریم‌های جدید آمریکا علیه سوریه، سخت‌ترین تحریم‌هایی است که دولت آمریکا تاکنون علیه سوریه اعمال کرده است. این تحریم ها، در حالی اعمال می‌شود که سوریه به تازگی در حال خروج از یک جنگ داخلی تقریبا ده ساله است؛ جنگی که آمریکا ادعا می‌کند بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، در آن مرتکب جنایت‌های جنگی شده و حقوق بشر را نقض کرده است. در مقابل، دولت سوریه معتقد است که قانون قیصر، یک جنگ اقتصادی علیه مردم سوریه است. تحریم‌های جدید آمریکا علیه سوریه، ذیل یک قانون مصوب کنگره تحت عنوان «قانون قیصر برای محافظت از غیرنظامیان سوریه» اعمال می‌شوند. نام این قانون از یک افسر گمنام سوری گرفته شده است. در تابستان 2013، یک افسر گمنام پلیس این کشور که مسئول تصویربرداری بود، به همراه 55 هزار عکس به خارج از سوریه فرار کرد. این تصاویر، که ادعا می‌شود مربوط به سوریه هستند، جنازه‌هایی را با علائم و آثار شکنجه نشان می‌دهد. انتشار این تصاویر، موج گسترده‌ای از تبلیغات منفی علیه نظام سوریه در پی داشت و سرانجام به تصویب قانون قیصر منجر شد. نام و شکل واقعی این افسر که به اسم مستعار «قیصر» (سزار) معروف است، هرگز افشا نشد، اگر چه او چند بار در کنگره آمریکا حاضر شد. قیصر در واقع به تلاش‌های کنگره و دولت آمریکا برای اعمال تحریم‌های گسترده علیه سوریه، جلوه بشردوستانه داد. هر چند که هدف از اجرای قانون قیصر، دستیابی به اهداف سیاسی است. بعد از فروکش کردن بحران جنگ داخلی سوریه و پایداری نظام این کشور، کاخ سفید دیگر تمایلی به دستیابی به منافع خود در سوریه از طریق ابزار‌های نظامی ندارد. بلکه می‌خواهد به واسطه ابزار‌های تحریمی، منافع آمریکا را در سوریه تامین کند. به موازات فروکش کردن جنگ داخلی سوریه، بحث بازسازی این کشور مجددا مطرح شده است. اما آمریکایی‌ها مایل نیستند قبل از بروز تغییرات سیاسی در سوریه، روند بازسازی این کشور آغاز شود. از این رو، اجرای قانون قیصر در مرحله فعلی، در واقع تلاشی برای تحت الشعاع قرار دادن روند بازسازی خرابی‌های جنگ در سوریه است. این قانون، دادوستد خارجی با سوریه، خصوصا دادوستد این کشور با ایران و روسیه، را هدف قرار می‌دهد. سوریه به دلایل مختلف از قبل تحت تحریم آمریکا و اروپا بود. دارایی‌های دولت سوریه و صد‌ها شرکت و فرد سوری توقیف شده است. کاخ سفید از مدت‌ها قبل، صادرات به سوریه و همچنین سرمایه گذاری شهروندان آمریکایی در این کشور را ممنوع کرده بود. اما تحریم‌های جدید، به دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، اختیارات گسترده‌ای برای توقیف دارایی همه کسانی که با سوریه دادوستد می‌کنند، می‌دهد. فرقی نمی‌کند ملیت این افراد چه باشد؛ هر کس با سوریه دادوستد کند، در معرض تحریم‌های آمریکا قرار خواهد گرفت. همچنین، تحریم‌هایی که در قالب قانون قیصر اعمال می‌شوند، بخش‌های گوناگون اقتصاد سوریه، از ساخت و ساز تا انرژی، را شامل می‌شود. علاوه بر این، قانون قیصر، برای اولین بار کسانی که با شرکت‌های ایرانی و روسی در سوریه دادوستد کنند را هدف قرار می‌دهد. بانک مرکزی سوریه نیز ممکن است به اتهام پولشویی در لیست تحریم قرار گیرد. در آستانه اجرایی شدن قانون قیصر، پول ملی سوریه، لیر، شاهد سقوط شدیدی بود. جیمز جفری، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه، اخیرا گفته است این سقوط به خاطر اقدامات آمریکا بوده است. البته در روز‌های اخیر، ارزش لیر کمی بهبود پیدا کرد، اما به اعتقاد برخی تحلیلگران، پس از اجرا شدن قیصر، لیر ممکن است شاهد نوسانات دیگری شود. قانون قیصر، دادوستد سوریه با ایران و روسیه را به طور ویژه هدف قرار می‌دهد. اما جدای از این دو کشور، روابط اقتصادی سوریه با لبنان و اردن نیز آسیب خواهد دید. لبنان، که در واقع از نظر اقتصادی حیات خلوت سوریه به شمار می‌رود، درگیر بحران اقتصادی شده و ارزش پول ملی آن نیز به شدت سقوط کرده است. لبنان مسیر انتقال پول و کالا به سوریه است. اما حالا بعد از اجرای قیصر، نهاد‌های لبنانی که با سوریه تجارت کنند، با ریسک‌ تازه‌ای مواجه خواهند شد. شکل این قانون به میزان زیادی شبیه تحریم های آمریکا علیه ایران است در نتیجه به این معنی است که چه بسا حتی شرکای اروپایی و عربی که مایلند در سوریه فعالیت داشته و در بازسازی این کشور مشارکت کنند، در معرض مجازات و تحریم آمریکا قرار  بگیرند.

در همین خصوص جواد الهنداوی در روزنامه رای الیوم نوشت: «ارسال نفتکش از سوی ایران به ونزوئلا با نزدیک بودن زمان اجرایی کردن قانون سزار بی ارتباط نبود. ایران از پیامدهای اجرایی شدن این قانون علیه خود، روسیه و سوریه پیشی گرفت. پیام ایران واضح است با این مضمون که این قانون آمریکایی مانعی در برابر اراده و قدرت ایران برای به شکست کشاندن آن پیش از اجرایی شدنش نیست و ایران به نقض محاصره و تحریم ها  ادامه خواهد، تحریم هایی که علیه سوریه،ونزوئلا و چه بسا یمن اعمال خواهد شد. ایران با این اقدام روسیه را نیز که در انتظار قانون سزار می‌باشد، خطاب قرار داده است. مضمون پیام ایران به روسیه تشویق این کشور به شکستن قواعد محاصره آمریکا است. ایران کشور منطقه ای بزرگی است که با این اقدام خود در قبال ونزوئلا و سوریه الگوی روسیه به عنوان قدرتی در شورای امنیت خواهد بود.»

در این میان آنچه کاملا واضح و روشن است، این موضوع بوده که قانون قیصر هم مانند فشار حداکثری بر ایران، در نهایت مردم سوریه را هدف قرار می دهد. در چنین شرایطی ایالات متحده آمریکا چگونه می تواند ادعا کند قانونی که مردم یک کشور را تحت فشار قرار می دهد به منظور محفاظت از آنها اعمال می شود؟