نقش فضای مجازی در کمرنگ نمودن روابط عاطفی درون خانواده

عاطفه خوافیان

خانواده نخستین و مهم ترین نهاد اجتماعی است که فرد بعد از تولد در کانون آن رشد و پرورش می یابد. یکی از مهم ترین وظایف و کارکردهای خانواده، تربیت و اجتماعی کردن فرزندان است.

نقش خانواده در جامعه‌پذیری اعضای خانواده

خانواده بیشترین نقش را در جامعه پذیری و آماده سازی اعضای خود برعهده دارد. در مرحله بعد از کودکی افراد، بخش دیگری از وظایف خانواده از طریق سایر نهادهای اجتماعی، نظیر مدرسه، همسالان، گروههای مرجع، موسسات آموزشی، افراد تاثیرگذار و غیره آموزش داده می‌شود. بخشی از یادگیری روابط و الگوبرداری کودکان از گفت و شنودهای شفاهی، دورهمی‌ها، روابط فامیلی، عضویت در گروه‌های ورزشی، تفریحی، مذهبی و علمی و هم چنین ادبیات شفاهی نظیر؛ حکایت‌ها، ضرب‌المثل‌ها، اشعار، داستان‌ها و گفتارهای ردوبدل شده در بازی‌های کودکانه است. این الگوها و رفتارها در تمام مراحل سنی و دوره‌های زندگی فرد ادامه‌دار بوده و حتی با ازدواج و تشکیل خانواده مستقل، نیز جزیی از فرایند زندگی فرهنگ ایرانی هست.

ورود امواج الکترونیکی به درون خانواده‌ها

دانشجوی دکتری مدیریت پیشگیری ازجرم گفت: در عصر حاضر، با تغییرات و تحولات فراگیر در تمام جنبه ها و شئون زندگی، جهان زیست اجتماعی خانواده ها نیز از پیامدهای آن تاثیر پذیرفته و ملموس ترین وجهه متمایز از دوران قبل، ورود امواج الکترونیکی به درون خانواده ها و همنشینی و شاید جایگزینی آن با الگوهای رفتاری شناخته شده قبلی هست.. دهکده جهانی و جامعه شبکه ای عناوینی هستند که برای توصیف ویژگی های جوامع جدید به کار می رود. یکی از ارمغان‌ها و بسترهای ارتباطی جوامع مدرن، ایجاد فضایی نوین تحت عنوان ” فضای مجازی” است.

به گزارش صبح امروز، ناصرپیکری افزود: فضای مجازی و فناورهای نوین ارایه شده در این فضا، امکان و ظرفیت استفاده و بهره گیری از فرصت های زیادی نسبت به دوران ماقبل را برای خانواده ها رقم زده و برقراری ارتباط دیداری، گفتاری و نوشتاری با کم ترین هزینه با بیشترین سرعت بدون محدودیت زمانی و مکانی را فراهم آورده است. در این فضا و شرایط ایجاد شده، خانواده ها و اعضای آن، دوران جدیدی از زیست در فضای ناشناخته را تجربه می کنند، که ناگزیر در بسیاری از الگوهای رفتار دچار تغییر و دگرگونی شده و حاصل آن؛ سردرگمی، عدم قطعیت،وب گردی بی هدف، هدر دادن اوقات، وابستگی و اعتیاد اینترنتی، . . . است.

تاثیرگذاری فضای مجازی بر ارزش‌گذاری‌های خانوادگی

وی تصریح کرد: لذا ارزش های گذشته، تحت تأثیر این هجوم اطلاعاتی، دستخوش تغییر شده و پیوندهای عاطفی، ارتباط کلامی، گذاشتن وقت بازی و سرگرمی و سایر ادبیات شفاهی کمرنگ و در مرز نابودی یا جابجایی با روابط آنلاین مجازی گردیده است. تکرار و وابستگی به روابط مجازی، کم کم باعث تزلزل روابط گرم و عاطفی کانون خانواده ها شده و اعضای خانواده بخصوص کودکان، نوجوانان به دلیل حس کنجکاوی و هیجانی و تجربه دنیای جدید در بعضی مواقع روابط مجازی با فرد غریبه ناآشنا را بر روابط حضوری با اعضای خانواده ترجیح داده و این موضوع حتی در خانواده های متشکل از زوج های جوان رسوخ کرده و به دلیل مشغولیت در فضای مجازی و کاهش روابط عاطفی، هر کدام در دنیای مجازی یا باصطلاح رایج “دنیای دوم” در جستجوی گمشده رویایی و ایده آل خود می باشند و بصورت ناخواسته، صیغه طلاق عاطفی را جاری و ساری می سازند.

پیکری بیان کرد: استفاده روزافزون از این فضا و محصولات و مصنوعات متنوع آن نظیر؛ شبکه های اجتماعی مجازی و ایجاد وابستگی ، منجر به کاهش مطلوبیت روابط زناشویی و در برخی موارد منجر به ازهم پاشیدگی خانواده و طلاق و جدایی و سایر عواقب بعدی می گردد.

انحراف و کجروی زودرس

وی ابراز کرد:  این موضوع برای کودکان و نوجوانان و حتی جوانان باعث افت تحصیلی و کاهش قدرت تمرکز بر امور تحصیلی و در برخی موارد، انحراف و کجروی رفتاری زودرس می گردد. پیامد این رفتار محدود به سطوح فردی و خانوادگی نبوده و در مرحله بعدی، اثرات جامعوی و اجتماعی داشته و خود علت بسیاری از آسیب های اجتماعی و زمینه ساز بروز جرایم در جامعه خواهد شد. واژه پدیده های مجرمانه که از همنشینی انحراف و جرم ساخت یافته، محصول نامبارک بی توجهی به برخی رفتارهای جزیی فرد و فراگیری آن در سطح خانواده ها و در نهایت فراگیری آن در سطح اجتماع است.

پیکری ادامه داد: این رفتار جزیی در نهایت، عواقب و هزینه های زیاد و ناگواری بر جامعه وارد ساخته و منشا تولید ناامنی، نارضایتی و از هم گسیختگی پیکره اجتماع و عناصر اصلی بهم پیوند دهنده جامعه می گردد.

در این شرایط می توان با آموزش، آگاهی بخشی افراد و خانواده ها، در عوض متاثر شدن از جنبه های منفی این فضا، از فرصت های پیش رو آن بهره و استفاده برد. فرصت هایی که از چشم بسیاری از کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی اقشار بزرگسال و تحصیلکرده ما مغفول مانده و بصورت ناخواسته و ناخودآگاه مجذوب جنبه های سطحی و سرگرمی این فضا گشته و از ظرفیت ها و امکانات آن غافل می گردیم.

جرایم سایبری

وی توضیح داد: با پیشرفت فناوری های رایانه ای و افزایش استفاده از اینترنت پدیده جرم جدیدی، بنام “جرایم سایبری” پدید آمده است. جرایم سایبری با استفاده از فناوری های جدید رایانه ای و اینترنتی در فضایی بنام “فضای مجازی” رخ می دهد. مرتکبان این جرایم می توانند مرتکب انواع جرایم سایبری با احتمال بسیار کمی از شناسایی بشوند.

پیکری افزود: دلایل مختلفی برای مشکل شناسایی، ردیابی و جمع آوری ادله جرم وجود دارد که این دلایل عمدتا شامل؛ پیچیدگی، ماهیت فراملی و فراسرزمینی، ناهماهنگی بین دولتها، ضعف در قوانین جهانی و غیره است.