موسیقی، فارغ از جنسیت است

از اینکه در شهرم مشاهده می‌کنم که هر روز از روز دیگر هنرمندان و نوازندگان بیشماری به جرگه آموزش آمده و انسانهای عاشق موسیقی را با دنیای صداهای خوش زندگی آشنا می‌سازند و روحیه لطیف را به جامعه تزریق می‌کنند خوشحالم. محمد میراقازاده نوازنده و مدرس سه تار، متولد ۱۳۶۳ مشهد و کارشناسی اقتصاد. آموزش موسیقی را ازنوجوانی آغاز کرد. سلفژ و نواختن ساز سه‌تار را از اقایان همدانچی و ابراهیمی آموخت و در ادامه از محضراستاد محمد رضا لطفی و استاد جلال ذوالفنون و استاد بهداد بابایی بهره های فراوان برد…از جمله فعالیت های ویپژوهش وتدریس موسیقی و همچنین اجرای تکنوازی و گروه نوازی های متعدد می‌باشد. اول کلام خود را با حافظ شروع می‌کند: عشق دردانه‌ست و من غواص و دریا میکده /سر فروبردم در آن‌جا تا کجا سر برکنم

آیا به اینکه ساز سه تار زنانه و یا مردانه است اعتقاد دارید؟

خیر، من این نگاه به هر سازی از جمله سه تار  را رد می‌کنم. خوشبختانه امروز ما برای همه سازها، آقایان و بانوان نوازنده بسیار حاذقی داریم که خود گواه بر این مدعاست. البته در گذشته به دلیل جو خاص عرفی و مذهبی در جامعه، ایرانیان کمتر از اکنون می‌توانستند علایق خود را آزادانه دنبال کنند ولی کوشش‌های بسیار هنرمندان و هنردوستان بی‌ثمر نبوده، امروز ما شرایط بهتری را شاهدیم.

سه تار از چه زمانی وارد موسیقی سنتی ما شده است؟

آنچه از شواهد پیداست قبل از میرزا عبدالله فراهانی(1297_1222) موسیقی ما به شیوه دیگری دنبال می‌شده، آنچه که تحت عنوان موسیقی اصیل در ذهن مخاطب امروز نقش بسته است، ریشه در همت میرزاعبدالله دارد که خود او نوازنده سه‌تار بوده و شاید بتوان گفت میرزا اولین موسیقیدانی‌ست که به صورت منسجم آنچه ما موسیقی اصیل می‌نامیم با سه تار نواخته است.

سبک های نوازندگی سه تار را چگونه می‌بینید؟

به صورت اهم نوازندگان گذشته (اساتیدی که آثار ی از انها امروز در دست ما هست) دو مسیر کلی را دنبال کرده اند. بعضی اساتید از جمله اساتید ابوالحسن صبا، سعید هرمزی مسیر وابسته تری را به اصالت را برگزیده اند و بعضی چون استاد احمد عبادی (فرزند میرزا عبدالله) گر چه در همان اصالت ها ریشه داشتند  با توجه به نیازها، نوآوری کردند و تغییراتی را در سبک و سیاق نوازندگی این ساز ایجاد کردند.

در نسل بعد اساتید نامداری همچون جلال ذوالفنون، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و دیگر بزرگان هر کدام به گونه‌ای، کیفیتی را به این ساز دلربا افزودند.

نگاه آموزشی شما به ساز سه تار چیست؟

در نگاه من معلم موسیقی و به خصوص موسیقی اصیل علاوه بر اینکه سعی در آموزش تکنیک‌های یک ساز به هنرجو می‌دارد باید موازی با آن ذهن هنرجو را به سمت محتواهای عمیق هنری، فلسفی، احساسی هم سوق دهد تا هنرجو علاوه بر اینکه از بعد تکنیک نوازندگی ارتقا می‌یابد توجه ضمنی درستی به محتوا و کیفیت هم داشته باشد.

دلیل انتخاب سه تار از طرف هنرجویانتان چیست؟

می‌توان گفت سه تار در زمره پرطرفدارترین سازهای ایرانی از لحاظ شمار نوازندگان هست و این به دلایل مختلفی بوده که از مهمترین آنها این است، کامل بودن( مقصود آنچه هنرمند در دل دارد سه تار امکان بیان آن را دارد)، سبک بودن و قابل حمل بودن، قابلیت کوک و همگام شدن سریع با صدای خواننده و غیره.

ولی آن چیز که بیش از بقیه باعث می‌شود دوستداران این ساز، آن‌را عاشقانه پیگیری کنند، رنگ خاص صوتی این ساز هست که به گاه نواختن، سه تار گاه مرهمی می‌شود بر دل سوخته، گاه شور عاشقی در سر می‌نهد و گاه انسان را به تفکر وا می‌دارد. زمانی نیز گویی  پیر خردمندی است که دستی به ریش سفید می‌کشد و تو را توصیه‌ای می‌کند و یا از سر عشق، تو را رمزی می‌گشاید.

نوازندگی امروز سه تار ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

خوشبختانه از لحاظ تکنیک این ساز پیشرفتهای شایان و همگامی با سایر سازها داشته، اما باید نگاه عمیق تری نیز از بعد محتوایی داشت. نباید سرعت به مرزی برسد که محتوا مخدوش شود. فراموش نکنیم که تکنیک تنها در سرعت اجرا نیست و سرعت فقط یک جلوه از تکنیک در نوازندگیست.

فضای آموزش موسیقی سنتی در مشهد چگونه است؟

در دوره معاصر، مشهد و به طور کل خراسان نقش بسیار ویژه‌ای در موسیقی کشور داشته و همواره هنرمندان خوب و تاثیرگذاری را به این عرصه معرفی کرده، این یعنی به همت معلمان دلسوز و کار بلد فضای آموزشی نسبتا موثر عمل می‌کند و البته کاستی‌هایی نیز وجود دارد که شرح آن مجال دیگری می‌طلبد. دریغی وجود دارد و آن اینکه هنرمندانی که در بستر این خطه رشد می‌یابند چرا برای معرفی و پیشرفت بیشتر ناچارند به پایتخت بروند و سایر هنر دوستان از گنج هنر ایشان کم بهره بمانند.

آیا اعتقاد دارید ساز سه‌تار ساز دل است؟

سه‌تار جز سازهایی است که نوازنده احساس بسیار قریب و نزدیکی با آن دارد. زیرا آن‌را در آغوش می‌کشد و با ناخن و پوست خود  آن‌را می‌نوازد. می‌توان گفت این ارتباط مستقیم این امکان را به نوازنده می‌دهد تا بتواند اندیشه و احساس خود را تبدیل به صوت دلپسند و دلپذیر کند.

سعید بابایی