آینده به یک اندازه روشن و تاریک
در هر سه ثانیه یک نفر به قصد پناهندگی و تامین نیازهای خانواده خود مجبور به ترک خانه و کاشانه خود می شود.
مهاجرت واژه ای است که این روزها زیاد به گوش مان می خورد و شاید گاهی خودمان هم زمانی که از دشواری‌های زندگی روزمره خسته شده و به آن فکر کنیم. در ۵۰ سال اخیر در جهان، شمار مهاجران افزایش یافته و روز به روز هم بیشتر می شود. با کوچک‌ترین تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، برخی صابون دوری از وطن را به جامه خود می‌مالند. این روزها همه‌جا صحبت از رفتن است، از نخبگان گرفته تا افراد عادی و در رده‌های متوسط. اما مهم‌تر از آمار مهاجران، آمار کسانی است که دور از وطن و دل‌تنگ کوچه‌های شهرشان هستند. چه بسا تعداد دل‌تنگان پارک ملت مشهد، کوهسنگی و طرقبه و شاندیز، حتی حرم مطهر امام رضا(ع) بیشتر از کسانی است که همین‌حالا در این امکان حضور دارند.
چرا مهاجرت؟
همه مهاجرت‌ها به صورت اختیاری، از روی تمایل فرد و با اهداف اقتصادی انجام نمی‌شود و بسیاری از مهاجرت ها در قرن حاضر به صورت اجباری و بدون اختیار است و در این نوع مهاجرت‌ها عامل اصلی جنگ، بلایای طبیعی یا تبعید است که افراد را مجبور به ترک کشور و یا محل زندگی می کند.
این نوع مهاجرت در سال های اخیر در کشورهای جنگ زده مثل افغانستان و سوریه به وفور دیده می شود. کشور ایران در طی پنجاه سال اخیر با مشکلات زیادی ناشی از مهاجرت بی رویه از روستا به شهر، از شهرهای کوچک به بزرگ و مهاجرت افراد متخصص و آموزش دیده به کشورهای صنعتی که از آن با عنوان فرار مغزها یاد می شود، رو به رو بوده است. به عبارتی مهاجرت روستا به شهر در کشور ما به افزایش شهرنشینی منجر نشده بلکه افزایش شهرگرایی را داشته و این به معنی رشد نامتعادل و غیر اصولی شهرها است.
آمارها چه می‌گویند؟
مطابق با سرشماری ۴۶ درصد از علل مهاجرت داخلی پیروی از خانوار، ۸٫۷ درصد جست و جو برای کار، ۸٫۵ درصد تحصیل، ۵٫۳ درصد انتقال شغلی، ۶٫۵ درصد پایان خدمت وظیفه، ۵ درصد جست و جو برای کار بهتر، ۱٫۳ درصد پایان تحصیل و ۱۵ درصد اظهار نشده بوده است.به عبارتی جست و جو برای کار، تحصیل، پایان خدمت، انتقال شغلی و جست و جوی کار بهتر از مهم ترین دلایل مهاجرت در ایران مطابق با آخرین سرشماری نفوس و مسکن بوده است.
مشکلات مهاجرت های داخلی
بسیاری از افراد مهاجر در جست‌و‌جوی کار به شهرها سرازیر می‌شوند، به صورت معمول این افراد بدون خانواده و به صورت مجردی وارد شهرها می‌شوند که عدم حضور خانواده در کنار این افراد و تنهایی آنها آسیب‌های اجتماعی زیادی را در پی دارد همچنین تعارض فرهنگی میان فرهنگ روستایی و شهری، افزایش آلودگی‌هوا و آلودگی‌های صوتی و نیز تراکم بیش از حد جمعیت در شهرها از دیگر مشکلات ناشی از پدیده مهاجرت است
بر اساس آمار سال 96، سیدجواد حسینی، معاون اجتماعی، سیاسی و امنیتی استاندار خراسان رضوی با بیان اینکه در ایران بیش از 3 میلیون و 500 نفر اتباع خارجی وجود دارد، به ارائه آمار پناهندگان مربوط به استان خراسان رضوی پرداخت و گفت: در استان ما 320 هزار پناهنده وجود دارد که از این تعداد بیش از 95درصد در مرکز استان، شهر مشهد، سکونت دارند و 2درصد در مهمانسر تربت جام و 3درصد در باقی شهرهای استان زندگی میکنند.
در حال حاضر اتباع خارجی به راحتی در شهرهای خراسان به ویژه مشهد رفت و آمد می کنند و توانسته‌اند در محلاتی نظیر قلعه ساختمان، گلشهر و طلاب ساکن شوند.
ابعاد آسیب‌های مهاجرت
یک روانشناسی اجتماعی درباره مشکلات روانی مهاجران گفت: مهاجرت از دیدگاه روانشناسی جزو استرس‌های عمده زندگی در نظر گرفته می‌شود. مهاجران حتی در حالت قانونی آن در هنگام ترك كشور خویش ناچارند بسیاری از دلبستگی‌های خویش نظیر خانواده، اقوام، دوستان، شبكه‌های حمایتی و فرهنگی كه با آن رشد وتكامل یافته‌اند را ترک کنند.
آذر عسگری افزود: آنها همچنین ناچارند تمامی یا بخش عمده‌ای از دارائی خویش را به وجه نقد مبدل ساخته و آن را صرف مسافرت وتامین نیازهای اولیه در كشور مقصد نمایند. در كشور مقصد نیز مشكلاتی اساسی همچون زبان و لهجه جدید، اشتغال، تامین مسكن، گذراندن دور‌ه‌های آموزشی متعدد برای رسیدن به استانداردهای كشور مقصد و تفاوتهای عمده فرهنگی در پیش روی مهاجران قرار دارد.
ناکامی های اجتماعی یا افسردگی؟
وی بیان کرد: بسیاری از کودکان مهاجر درگیر خشونت می‌شوند و یا در مدارسی مشغول به تحصیل می‌شوند که از امکانات پایین تحصیلی برخوردارند. حاصل این شکاف خروج تعداد زیادی از کودکان مهاجر از مدارس و ترک تحصیل است و یا در بهترین حالت به اکتفا کردن آنان به تحصیلات دبیرستانی می انجامد. محدودیت آموزش، فن آوری این کودکان را محدود میکند و امکان رشد آتی آنها را در جامعه به حد اقل میرساند. در کنار موفقیت تعداد چشمگیری از کودکان مهاجر، تعداد فراوانی با درجا زدن تحصیل روبرو می‌شوند و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم میکنند و مشغول کارهایی می‌شوند که حداقل زندگی را هم تأمین نمی‌کند. تغییر موقعیت اقتصادی و اجتماعی عوارض متعددی را در بر دارد. تعداد قابل توجهی از مراجهان من شکایت اولیه شان افسردگی و اضطراب است. ولی بررسی دقیق‌تر نشان میدهد که افسردگی و اضطراب آنها ریشه در ناکامی اجتماعی آنها دارد. در این صورت ذهن و فکر و روان انسان پناهنده آسیب وارد شده و ضربه‌های شدید روحی، عاطفی و فرهنگی را پذیرا می‌شود.
عسگری افزود: با تمام مشابهت ها، هجرت از سرزمین مادری و پناهجویی در سرزمین جدید با بیم ها و امیدهای ناشناخته ای همراه است. به طبع همه پناهندگان فشار روانی را تجربه میکنند. شرایط متفاوت فرهنگی، محدودیت منابع و امکانات برای مهاجر، مسائل سیاسی و اجتماعی کشورهای مهاجرپذیر ازجمله مشکلات مهاجران و پناهندگان است. نگرانی‌ها و ترس‌های زیاد مهاجران آنها را مجبور کرده با مشکلات فراوانی کنار بیایند. اکثر پناهندگان در اندیشه از دست داده‌های خود هستند، مهم‌ترین نگرانی آنها آینده فرزندان است.
فرهنگ مهاجم
این کارشناس روانشناسی اجتماعی خاطرنشان کرد: احساس تنهایی، افسردگی، کسالت‌های روحی و افت شدید انگیزه‌ها و آرمانها برای ادامه حیات و در نتیجه گوشه‌گزینی از نخستین پیامدهای آن است. پس از تغییرات روحی و روانی، تغییرات در رفتار فرد صورت می‌گیرد که از تغییرات روحی و روانی فرد به حساب می آید. در این دوران هنجارهای گذشته در معرض هجوم فرهنگ جدید قرار می‌گیرد، ناهنجاری‌های رفتاری در فرد پناهنده بروز میکند و باعث شکل گیری شخصیتی می‌شود که این ویژگی‌ها در آن جایگزین می شود.
وی تاکید کرد: گوشه‌گیری و انزوا، عصبانیت و پرخاشگری، افسردگی، ناامیدی و یأس، مشکل در خوابیدن، بی‌اعتمادی، ترس درونی از اجتماع بی‌هویتی و مشکلات روانی برای مهاجران به وجود می‌آید.
تنوع مهاجران
در حدود چهار تا پنج میلیون نفر مهاجر افغانستانی وجود دارند که اکثر آنها، در کشورهای همسایه و تعدادی هم در کشورهای دور به ویژه قاره اروپا و استرالیا در عالم مهاجرت به سر می‌برند. در کشورهای یونان، ترکیه، اندونزی بیشتر این مهاجران در سردرگمی و بلاتکلیفی زندگی میکنند.
مهاجران کشورهای اروپایی به دلیل تفاوت فاحش فرهنگی و مذهبی بیشتر آسیب‌های روانی می‌بینند، اما زمانی که فرهنگ‌ها نزدیک به هم باشد، طبیعتا آسیب کمتری خواهد داشت. ایران و افغانستان تشابهات فرهنگی، مذهبی، زبانی و…را نسبت به کشورهای دیگر دارند.
انتهای خبر/
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.