داستان تخم مرغ از زبان یک مرغدار
بعد از ۴۳ سال پرورش طیور و تولید تخم مرغ؛ سه سال گذشته را به دلیل شیوع بیماری و آلوده شدن مرغداری قفل بزرگی به درب مرغداری زده بودم این روزها از شنیدن اظهار نظر و تحلیل‌های غلط در خصوص چرایی گرانی تخم مرغ و از عدم اطلاع و درک بعضی مسئولین و نمایندگان مجلس در خصوص صنعت تولید گوشت مرغ و تخم مرغ متعجب شدم، به همین دلیل از قلم که ۱۰ سال قبل کتاب طنز مناظره خودرو وتخم مرغ را نوشت و منتشر کرد خواستم کمک کند تا صفحه جدیدی به کتاب طنز رنجنامه تخم مرغ‌ها اضافه کنیم .
مقدمهای برای ورود به داستان تخم مرغ
صنعت مرغ و تخم مرغ از صنایع بزرگ و گسترده در جای جای روستاهای سراسر کشور است این صنعت از بخش‌های مختلف که مکمل هم هستند در دو رشته تولید مرغ گوشتی و تخم مرغ به صورت تفکیک از هم فعالیت می‌کنند .
مرغ گوشتی با واردات یا تولید تخم مرغ جهت تولید جوجه برای پرورش مرغ مادر گوشتی در واحدهای مخصوص که صنعت ویژه و پیچیده دارد و موضوع این یادداشت نیست، شروع این جوجه‌ها بعد از حدود شش ماه پرورش تخمگذاری را آغاز و این تخم مرغ‌ها به دستگاه‌های جوجه کشی سپرده و بعد از حدود ۲۰ روز جوجه‌ها از تخم خارج و همان روز اول به واحدهای پرورش مرغ مادر سپرده و پس از حدود ۶ ماه تخمگذاری را برای تولید جوجه مرغ گوشتی شروع می‌کنند این تخم مرغ‌ها نیز به دستگاه‌های جوجه کشی منتقل و بعد از حدود ۲۰ روز به جوجه تبدیل و این جوجه‌های یک روزه به مرغداران گوشتی فروخته و در واحدهای مرغ گوشتی بعد از ۴۰ تا ۶۰ روز پرورش با وزن‌های متفاوت 1 تا 5/2 کیلو به کشتارگاه ارسال و از آنجا به مرغ فروش و سفره مردم می‌رسند .
پرورش دهندگان مرغ گوشتی در ابتدای هر دوره با بررسی بازار گوشت مرغ و قیمت نهادهای دان مرغ می‌توانند تصمیم بگیرند که جوجه ریزی انجام دهند یا خیر، یعنی دوره ریسک پرورش دهندگان مرغ گوشتی همان ۴۰ تا ۶۰ روز است به طوری که مرغدار در پایان هر دوره کوتاه مدت قادر خواهد بود زمان جوجه ریزی دوره بعد را براساس شرایط بازار انتخاب کند.
همین موضوع باعث می‌شود تولیدکننده جوجه یک روزه در مواردی با بازار بسیار نامناسبی مواجه و به دلیل عدم امکان فروش اجبارا جوجه‌های یک روزه را معدوم کند، البته هزینه سرمایه گذاری برای ایجاد مرغداری چه جوجه ریزی بشود یا نشود ثابت و پا برجاست .
فرایند یاد شده برای صنعت مرغ تخمگذار نیز با این تفاوت که سرمایهگذاری اولیه بسیار سنگین و دوره ریسک انتخاب زمان جوجهریزی ۱۸ تا ۲۲ ماه است صدق می‌کند، تولیدکنندگان تخم مرغ برای تصمیمگیری به منظور شروع یک دوره پرورش جدید باید بتوانند پیشبینی کنند که در دو سال آینده نرخ مواد اولیه دان مرغ چگونه می‌شود، قیمت فروش تخم مرغ در داخل و صادرات چه وضعیتی خواهد داشت، مریضی‌های معروف طیور مانند آنفولانزا، نیوکاسل و… چه بلایی سرش خواهند آورد تا بر آن اساس در خصوص شروع دوره پرورش جدید تصمیم بگیرند. مرغدار به خوبی می‌داند که پس از اولین روز جوجهریزی حداقل تا ۱۸ ماه هیچگونه تصمیمی بجز دادن دان و مراقبت از مرغ‌ها نمی‌تواند بگیرد، حتی اگر قیمت دان مرغ به چند برابر برسد و یا نرخ تخم مرغ در پایینترین حد قابل تصور باشد مرغدار آگاه است که اگر به دلیل گران بودن قیمت دان مرغ‌ها و یا ارزان بودن تخم مرغ بخواهد تولید را متوقف و مرغ‌ها را حذف کند همه سرمایه خود را از دست خواهند داد، لذا مجبور است زیان را تحمل و تولید را ادامه دهد .
آنچه ذکر شد مقدمهای بود تا ذکر دلایل کمبود و گرانی تخم مرغ با وجود اینکه صنعت طیور کشور ظرفیتی بیش از دو برابر نیاز داخلی داشته و هر ساله حجم زیادی از تخم مرغ تولیدی ایران به دلیل ارزانی و کیفیت خوب به کشورهای دیگر صادر می‌شود، ممکن گردد .
در 15 سال گذشته بر مرغداران چه گذشت؟
در 15 سال گذشته گرانی دان مرغ و ارزانی تخم مرغ وشیوع گسترده بیماری‌های گوناگون طیور به ویژه آنفولانزای مرغی به تدریج توان اقتصادی مرغداران را به نابودی کشاند به طوریکه حجم زیادی از مرغداران ورشکسته و اکثر واحدهای مرغداری در شرایطی قرار گرفتند که قادر به شروع دوره جدید جوجه ریزی و پرورش نبوده و فقط اقلیتی که به دلیل بدهکاری‌های جاری مجبور به ادامه مبادلات بودند و یا آنها که سرمایه و نقدینگی خوبی داشتند توانستند به مرغداری ادامه دهند، در این سال‌ها با وجود فریاد مرغداران فریادرسی وجود نداشت، مردم نیز که مرغ و تخم مرغ را از همه جای دنیا ارزانتر مصرف می‌کردند مطلع نبودند توان اقتصادی واحدهای مرغداری به دلیل زیان مستمر به تدریج در حال نابودی است .
انفجار قیمت تخم مرغ در روز‌های اخیر، چرا؟
پیشینه یاد شده که بخش وسیعی از مرغداری‌ها را به تدریج به تعطیلی کشانده است از یک طرف و شیوع گسترده بیماری آنفولانزا در اکثر مناطق کشور که در زمان کوتاه میلیون‌ها مرغ تخم گذار را در اوج تولید نابود کرد و مرغ‌های باقیمانده را نیز در فصل زمستان که مصرف تخم مرغ زیاد می‌شود از تخمگذاری خارج نموده از طرف دیگر تولید تخم مرغ کشور را به حداقل رساند. لذا با وجود عدم صادرات قیمت تخم مرغ در بازار افزایش غیر عادی از خود نشان داد .
البته همان قیمت افزایش یافته نیز مساوی با نرخ تخم مرغ در کشورهای اطراف از جمله ترکیه، عراق، افغانستان، حاشیه خلیج فارس و …. بوده لیکن چون مردم ایران مصرف خوراک خود را با تخم مرغ ارزان تنظیم کرده اند گرانی خودنمایی کرد .
قلم با این نوشتار می‌خواهد ثابت کند که گرانی چند روزه تخم مرغ هیچ ارتباطی به اقتصاد کشور و تورم و یا افزایش قیمت نهادهای دان مرغ و نرخ دلار و … نداشته و ندارد بلکه در مرحله اول غفلت پانزده ساله مراقبت از صنعت دام و طیور و در حال حاضر به شیوع وسیع بیماری آنفولانزای مرغی در چند ماه گذشته مربوط می‌شود.
اینکه گفته می‌شود چرا دولت تدبیر نکرد، اگر منظور تدبیر دراز مدت در طی پانزده سال گذشته باشد سخنی صحیح است اما در خصوص گرانی اخیر و شیوع بیماری آنفولانزای مرغی کاری از دست دولت بر نمی‌آید، ضمن اینکه واردات تخم مرغ اولا باقیمانده صنعت تولید تخم مرغ را نابود، دوما به دلیل شرایط خاص این محصول کار آسانی نبوده و نیست که دولت می‌توانست در چند روز اقدام نماید .
اکنون نیز تخم مرغ با حمایت دولت به قیمت گران از مرغداران ترک خریداری و با پرداخت سوبسید به مصرف کننده ایرانی ارزان فروخته می‌شود .
اینکه چرا متولیان در پانزده سال گذشته به فریاد مرغداران گوش نکردهاند و امروز واقعیت ماجرای نابودی مرغ‌ها را به دلیل بیماری به اطلاع مردم نمی‌رسانند برای من و قلم مشخص نیست شاید از آن جهت بوده که مرغداران را متوقع و به گرانی بیشتر نرخ تخم مرغ کمک نشود .
مردم عزیز و مصرف کنندگان تخم مرغ باید واقعیت صنعت طیور کشور را بدانند و مطلع باشند این گرانی چند روز گذشته حتی ده درصد خسارت تلفات چند ماه گذشته مرغ‌ها را جبران نکرده و نمی‌کند، بلکه اگر فکری نشود و دولت‌ها همچنان بخواهند از محل سرمایه مرغداران به مصرف کننده سوبسید بدهند صنعت مرغداری گوشتی و تخم گذار کشور همچنان در سراشیبی از بین رفتن قرار خواهد داشت.
کاش متولیان حوزه دام و طیور سال‌ها قبل کتاب رنجنامه تخم مرغ‌ها را مطالعه می‌کردند.
محمد حسین روشنک
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.