بازارهای مکاره در فضای مجازی

بدون شک شما نیز بارها گذرتان به کانال­های تلگرام یا پیج­های اینستاگرام که تبدیل به فروشگاه کالا شده­­اند خورده است. اجناس مختلف باقیمت­های مناسب که گاهی حتی با پیک رایگان برای شما ارسال می­گردد. اما چه تضمینی بر کیفیت کالا طبق ادعا و منصفانه بودن قیمت هست؟آیا برای این مشکل می­توان به جایی شکایت کرد؟ آیا این پیج­ها و کانال­ها تحت نظارت ارگان خاصی هستند؟ اصلا خرید اینترنتی چطور می­تواند خریدی مطمئن باشد؟ ما چگونه می­توانیم کسب و کار مجازی مجاز داشته باشیم؟

بدون گشتن در بازار، خرید می‌کنم

رضا جوانی که بیشتر وقتش را بخاطر شرایط کاری پشت کامپیوتر می­گذراند، می‌گوید: من بخاطر شرایط کاری چندان فرصت طی مسیر طولانی وگشتن در بازار برای پیدا کردن کالای مورد نیاز و مورد علاقه­ام را ندارم. ولی فضای مجازی به من این امکان را داده که با یک جستجوی اینترنتی کوتاه یا حتی بدون جستجو در یک فروشگاه و کالای مورد نظرم را با تنوع کامل پیدا کنم.

وی اضافه می‌کند: این که می­گویم بدون جستجو به این خاطر است که با یک نگاه به کانال­های تلگرامی یا اینستاگرام پیشنهادهای خوب و جذابی پیدا می­شود که خریدهای راضی کننده­ای هستند. البته باید کمی در این­گونه خریدها زرنگ باشید وگرنه کالای تقلبی نصیبتان می­شود.

مریم که دانشجوی کارشناسی ارشد است می­گوید:من آدم تنبلی نیستم، از خرید هم مثل تمام خانم­ها لذت می­برم اما شما برای پیدا کردن کالای مورد نیاز باید به مکان­ها مختلفی بروید و وقت زیادی صرف کنید تا دقیقا چیزی که می­خواهید را بیابید. حتی گاهی نمی­توانید آنچه می­خواهید را پیدا کنید اما با یک جست­وجوی راحت در اینترنت دقیقا چیزی که می­خواهید را پیدا می­کنید حتی اگر در شهرتان موجود نباشد.شاید گاهی مجبور باشید هزینه ارسال را پرداخت کنید یا حتی کمی از قیمت بازار گران­تر خرید کنید که خب با احتساب هزینه رفت ­و آمد داخل شهر ، زمان صرف شده و خستگی ایجاد شده کار به صرفه­تری به نظر می­‌آید.

پشتیبانی برای کالا وجود نداشت

سعید کارمند یک اداره دولتی است و اصلا نظری شبیه به رضا و مریم ندارد.وی در خصوص این­گونه خریدها می­گوید:من بارها خرید اینترنتی کرده‌ام.‌امام اما خیلی کم از خریدم راضی بوده­ام.

وی تاکید می‌کند: من اجناس مختلفی را از سایت­ها و پیج­های اینستاگرام و کنال­های مختلف تلگرام خریده­ام اما هیچ­کدام کیفیتی که ادعا می­کردند را نداشتند. شما می­گویید لابد از کانال یا سایت غیر معتب خرید کرده‌ام؟ شاید اما همیشه این­گونه نبوده من تلفن­ همراهم را از یکی از فروشگاه­های اینترنتی معتبر کشور خریدم اما بعد از تحویل متوجه خراب بودن آن شدم و هرچقدر پی­گیری کردم کسی پاسخ درستی نداد.

وقت شکایت کردن هم نداشتم و به ناچار با هزینه شخصی آن را تعمیر کردم.و این آخرین باری بود که خودم و خانواده­ام خرید اینترنتی کردیم و دیگر چنین کاری را تکرار نخواهم کرد.

میانبری برای فروش کالای قاچاق؟

محمد یک فروشنده اینترنتی است که فروشگاهش کانال تلگرامش است.چندان میل به مصاحبه ندارد.نمی­گوید کالاهایش قاچاق است یا نه ، فقط می­گوید از مناطق آزاد خرید می­کند و به مشهد می­آورد.

او می­گوید: من هم مثل دیگران،همین اجناس در مغازه­ها بسیار گران­تر است، آنها هم قاچاق هستند ، من نمی‌دانم این­ها چطور وارد می­شوند.من ارزان می­خرم و ارزان می­فروشم. برادرم نیز پیک رایگان است. هم خودم شغل دارم هم برای یک نفر شغل ایجاد کرده­ام.کانال را ببینید عکس اجناس هست، اگر هم کسی موقع تحویل کالا را نپسندید یا پشیمان شد بدون هیچ هزینه­ای پیک برمی­گردد. جوری ننویسید که همه کانال­ها کلاهبردار دیده شوند.

در اینترنت،کلاهبردار و کاسب چگونه تفکیک می‌شوند؟

موضوع کمی پیچیده است.چه کسی باید به امثال محمد نظارت کند تا کلاه­بردار و کاسب تفکیک شوند. به سراغ سخنگوی اتحادیه کسب­وکار اینترنتی رفتیم تا نظر او را جویا شویم.

سخنگوی اتحادیه کسب­وکار اینترنتی گفت :کسب و کارهای اینترنتی علاوه بر اینکه باید دارای e نماد باشند ،باید جواز کسب خود را از اتحادیه کسب­وکار اینترنتی دریافت کنند.انشالله بزودی اطلاع رسانی خواهد شد که مردم بدانند چگونه از داشتن جواز کسب سایت­ها آگاه شوند.

رضا الفت­نسب افزود:متاسفانه وضع کانال­های تلگرامی و پیج­های اینستاگرامی مناسب نیست و هیچ نظارتی بر فروش اجناس این کانال­ها و پیج­ها وجود ندارد.وزارت فرهنگ و ارشاد و اسلامی طرحی را ایجاد کرد تا هرکانال که دارای بیش از 5هزار عضو است ثبت شود اما استقبالی از این طرح نشد ضمن اینکه این فقط ثبت کردن است و هیچ نظارتی بر کالا و خدمات ارائه شده توسط این کانال­ها نمی­شود.

الفت­نسب تصریح کرد:البته نمی­توان گفت تمام کسانی که در اینستاگرام یا تلگرام اقدام به فروش اجناس مختلف می­کنند تخلف کرده­اند. اما این موضوع که قانون ما دستور العمل و سازماندهی خوبی در نظارت بر این سیستم فروش ندارد باعث شده بستر مناسبی برای تخلف ایجاد شود.نمی­توان از فروشنده­ها ایراد گرفت،مشکل از مسئولین ما است که در این زمینه هیچ گونه هماهنگی ندارند.

بدون مالیات، عوارض و فیلترهای دیگر

وی ادامه داد:این هم به ضرر کسب­وکار سنتی است که اجناس قاچاق به راحتی به فروش می­رسد و یا اگر هم قاچاق نباشد بدون مالیات ،عوارض و هزینه­های مغازه به راحتی جنس را به فروش می­رسانند و هم به ضرر کسب­وکارهای اینترنتی است که باید برای فروش یک لباس ساده از چندین فیلتر بگذرند ، شئوناتی را رعایت کنند ،مالیات بدهند و بسیاری موارد دیگر که شامل یک کانال ساده تلگرام یا پیج اینستاگرام نمی­شود.

­ سخنگوی اتحادیه کسب­وکار اینترنتی با اشاره به این که شورای عالی فضای مجازی اصلا عملکرد خوبی نداشته است،گفت:این شورا تاکنون هیچ بررسی مناسبی صورت نداده و در هیچ بخشی ورود نکرده­اند.اگر قصد انجام این کار را ندارند به اتحادیه واگذار کنند.بخش خصوصی اگر بداند وظیفه سازماندهی بر عهده­اش گذاشته شده و نیاز به پاسخگویی به سایر سازمان­ها را ندارد بخوبی توان سامان بخشیدن به این حوزه را دارد چرا که هم در این کار چابک­تر است و هم دانش لازم را داراست.

ضربه‌ای که به اقتصاد وارد می‌شود

وی خاطرنشان کرد: این کار در پروسه سیاست­گذاری و قانون­مند کردن متوقف شده است و متاسفانه هیچ­کس این نگاه را ندارد که اگر هرچه سریع­تر به این بخش رسیدگی نشود می‌تواند اقتصاد کشور را با مشکلات بزرگی مواجه کند.البته برعکس این موضوع نیز صادق است و در صورت رسیدگی صحیح این بخش توان بالایی در اشتغالزایی و کمک به اقتصاد جامعه دارد.

الفت­نسب گفت:شورای عالی فضای مجازی پی­گیری­هایی داشته است اما بدون نتیجه مانده چرا که در بخش­های مختلف دولت نظرات مختلفی نسبت به این موضوع دارند.جدای از دولت ،مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه نیز ساز خود را کوک می­کنند و تنها چیزی که در این ناهماهنگی­ها دیده می­شود تصمیمات نیمه تمام است.

سرعت کسبوکارهای جدید از سرعت قانون‌گذاری بیشتر است

وی افزود: باید برای فضای مجازی سازمان جدیدی طراحی شود چه بتواند با سرعت در این حوزه تصمیم­گیری کند چرا که حوزه it با سرعت بالایی رو به رشد است و هر روز تکنولوژی سیستم جدیدی به بازار وارد می­شود. این­ها موجب می­شود کسب­وکارهای جدیدتر ایجاد شود که آنها نیز نیاز به سامان­دهی و تصمیم­گیری­های خاص خود خواهند داشت.

وی با بیان این­که در مجموع من شرایط کار را بد نمی­بینم ، اظهار داشت: جوانان تحصیل کرده ما با شور و اشتیاق و خلاقیت بالا مشغول به کار هستند و این­ها نوید بخش آینده درخشانی است اما بخش سیاستگذاری این تلاش­ها را باید هدف­مند کند.قبلا کسی کسب­وکار اینترنتیرا قبول نداشت و حالا شرایط به شکلی است که هر بخش ادعای مالکیت این حوزه را دارد اما در عین حال خدمتی را ارائه نمی­دهد. به عنوان مثال سایت eنماد بیش از یک­ماه است که دچار اختلال شده اما وزارت صنعت­،معدن و تجارت که متولی آن است کاملا بی­تفاوت است و بسیاری از کارها بابت همین موضوع مختل شده است.

«گوش شنوایی» نداریم

الفت­نسب ادامه داد: بخش ناراحت کننده برای ما همین عدم رسیدگی­ها و جلساتی است که فقط در آن وعده داده می­شود. تمام مسئولین بارها از رسیدگی به این موضوع حرف زده­اند اما چه کسی می­تواند ادعا کند گام مثبتی در این راستا برداشته است؟چند سال است که سایز بازار اینترنتی 1 درصد است ، اگر گام مثبتی برداشته­اید پس تاثیرش کجاست؟کافی است آقایان شعارهای دوره انتخابات را به یاد بیاورند!

­ سخنگوی اتحادیه کسب­وکار اینترنتی اظهار کرد: یک تخلف در تاکسی­های اینترنتی چه موجی ایجاد کرد؟ مگر این اتفاقات در تاکسی­های سنتی نیفتاده است؟ از همه جا به این بخش حمله می­شود و ما مدام در حال دفاع و پیگیری حقوقمان هستیم اما متاسفانه گوش شنوایی نیست.

وی در پایان گفت: به مردم عزیز توصیه می­کنم کسب و کار خود را به این حوزه وارد کنند و با خرید از سایت‌های مجاز از این بخش حمایت کنند چرا که تا ده سال آینده همه کسب­وکارها باید به این حوزه وارد شوند . مردم عزیز آگاه باشند که سایت­های مجاز دارای eنماد هستند که در صفحه اصلی سایت درج شده و در خود سایت enamad.ir قابل پیگیری است.

گزارشی از رضا شجاع