بازارهای مکاره در فضای مجازی
بدون شک شما نیز بارها گذرتان به کانالهای تلگرام یا پیجهای اینستاگرام که تبدیل به فروشگاه کالا شدهاند خورده است. اجناس مختلف باقیمتهای مناسب که گاهی حتی با پیک رایگان برای شما ارسال میگردد. اما چه تضمینی بر کیفیت کالا طبق ادعا و منصفانه بودن قیمت هست؟آیا برای این مشکل میتوان به جایی شکایت کرد؟ آیا این پیجها و کانالها تحت نظارت ارگان خاصی هستند؟ اصلا خرید اینترنتی چطور میتواند خریدی مطمئن باشد؟ ما چگونه میتوانیم کسب و کار مجازی مجاز داشته باشیم؟
بدون گشتن در بازار، خرید میکنم
رضا جوانی که بیشتر وقتش را بخاطر شرایط کاری پشت کامپیوتر میگذراند، میگوید: من بخاطر شرایط کاری چندان فرصت طی مسیر طولانی وگشتن در بازار برای پیدا کردن کالای مورد نیاز و مورد علاقهام را ندارم. ولی فضای مجازی به من این امکان را داده که با یک جستجوی اینترنتی کوتاه یا حتی بدون جستجو در یک فروشگاه و کالای مورد نظرم را با تنوع کامل پیدا کنم.
وی اضافه میکند: این که میگویم بدون جستجو به این خاطر است که با یک نگاه به کانالهای تلگرامی یا اینستاگرام پیشنهادهای خوب و جذابی پیدا میشود که خریدهای راضی کنندهای هستند. البته باید کمی در اینگونه خریدها زرنگ باشید وگرنه کالای تقلبی نصیبتان میشود.
مریم که دانشجوی کارشناسی ارشد است میگوید:من آدم تنبلی نیستم، از خرید هم مثل تمام خانمها لذت میبرم اما شما برای پیدا کردن کالای مورد نیاز باید به مکانها مختلفی بروید و وقت زیادی صرف کنید تا دقیقا چیزی که میخواهید را بیابید. حتی گاهی نمیتوانید آنچه میخواهید را پیدا کنید اما با یک جستوجوی راحت در اینترنت دقیقا چیزی که میخواهید را پیدا میکنید حتی اگر در شهرتان موجود نباشد.شاید گاهی مجبور باشید هزینه ارسال را پرداخت کنید یا حتی کمی از قیمت بازار گرانتر خرید کنید که خب با احتساب هزینه رفت و آمد داخل شهر ، زمان صرف شده و خستگی ایجاد شده کار به صرفهتری به نظر می‌آید.
پشتیبانی برای کالا وجود نداشت
سعید کارمند یک اداره دولتی است و اصلا نظری شبیه به رضا و مریم ندارد.وی در خصوص اینگونه خریدها میگوید:من بارها خرید اینترنتی کردهام.امام اما خیلی کم از خریدم راضی بودهام.
وی تاکید میکند: من اجناس مختلفی را از سایتها و پیجهای اینستاگرام و کنالهای مختلف تلگرام خریدهام اما هیچکدام کیفیتی که ادعا میکردند را نداشتند. شما میگویید لابد از کانال یا سایت غیر معتب خرید کردهام؟ شاید اما همیشه اینگونه نبوده من تلفن همراهم را از یکی از فروشگاههای اینترنتی معتبر کشور خریدم اما بعد از تحویل متوجه خراب بودن آن شدم و هرچقدر پیگیری کردم کسی پاسخ درستی نداد.
وقت شکایت کردن هم نداشتم و به ناچار با هزینه شخصی آن را تعمیر کردم.و این آخرین باری بود که خودم و خانوادهام خرید اینترنتی کردیم و دیگر چنین کاری را تکرار نخواهم کرد.
میانبری برای فروش کالای قاچاق؟
محمد یک فروشنده اینترنتی است که فروشگاهش کانال تلگرامش است.چندان میل به مصاحبه ندارد.نمیگوید کالاهایش قاچاق است یا نه ، فقط میگوید از مناطق آزاد خرید میکند و به مشهد میآورد.
او میگوید: من هم مثل دیگران،همین اجناس در مغازهها بسیار گرانتر است، آنها هم قاچاق هستند ، من نمی‌دانم اینها چطور وارد میشوند.من ارزان میخرم و ارزان میفروشم. برادرم نیز پیک رایگان است. هم خودم شغل دارم هم برای یک نفر شغل ایجاد کردهام.کانال را ببینید عکس اجناس هست، اگر هم کسی موقع تحویل کالا را نپسندید یا پشیمان شد بدون هیچ هزینهای پیک برمیگردد. جوری ننویسید که همه کانالها کلاهبردار دیده شوند.
در اینترنت،کلاهبردار و کاسب چگونه تفکیک میشوند؟
موضوع کمی پیچیده است.چه کسی باید به امثال محمد نظارت کند تا کلاهبردار و کاسب تفکیک شوند. به سراغ سخنگوی اتحادیه کسبوکار اینترنتی رفتیم تا نظر او را جویا شویم.
سخنگوی اتحادیه کسبوکار اینترنتی گفت :کسب و کارهای اینترنتی علاوه بر اینکه باید دارای e نماد باشند ،باید جواز کسب خود را از اتحادیه کسبوکار اینترنتی دریافت کنند.انشالله بزودی اطلاع رسانی خواهد شد که مردم بدانند چگونه از داشتن جواز کسب سایتها آگاه شوند.
رضا الفتنسب افزود:متاسفانه وضع کانالهای تلگرامی و پیجهای اینستاگرامی مناسب نیست و هیچ نظارتی بر فروش اجناس این کانالها و پیجها وجود ندارد.وزارت فرهنگ و ارشاد و اسلامی طرحی را ایجاد کرد تا هرکانال که دارای بیش از 5هزار عضو است ثبت شود اما استقبالی از این طرح نشد ضمن اینکه این فقط ثبت کردن است و هیچ نظارتی بر کالا و خدمات ارائه شده توسط این کانالها نمیشود.
الفتنسب تصریح کرد:البته نمیتوان گفت تمام کسانی که در اینستاگرام یا تلگرام اقدام به فروش اجناس مختلف میکنند تخلف کردهاند. اما این موضوع که قانون ما دستور العمل و سازماندهی خوبی در نظارت بر این سیستم فروش ندارد باعث شده بستر مناسبی برای تخلف ایجاد شود.نمیتوان از فروشندهها ایراد گرفت،مشکل از مسئولین ما است که در این زمینه هیچ گونه هماهنگی ندارند.
بدون مالیات، عوارض و فیلترهای دیگر
وی ادامه داد:این هم به ضرر کسبوکار سنتی است که اجناس قاچاق به راحتی به فروش میرسد و یا اگر هم قاچاق نباشد بدون مالیات ،عوارض و هزینههای مغازه به راحتی جنس را به فروش میرسانند و هم به ضرر کسبوکارهای اینترنتی است که باید برای فروش یک لباس ساده از چندین فیلتر بگذرند ، شئوناتی را رعایت کنند ،مالیات بدهند و بسیاری موارد دیگر که شامل یک کانال ساده تلگرام یا پیج اینستاگرام نمیشود.
سخنگوی اتحادیه کسبوکار اینترنتی با اشاره به این که شورای عالی فضای مجازی اصلا عملکرد خوبی نداشته است،گفت:این شورا تاکنون هیچ بررسی مناسبی صورت نداده و در هیچ بخشی ورود نکردهاند.اگر قصد انجام این کار را ندارند به اتحادیه واگذار کنند.بخش خصوصی اگر بداند وظیفه سازماندهی بر عهدهاش گذاشته شده و نیاز به پاسخگویی به سایر سازمانها را ندارد بخوبی توان سامان بخشیدن به این حوزه را دارد چرا که هم در این کار چابکتر است و هم دانش لازم را داراست.
ضربه‌ای که به اقتصاد وارد میشود
وی خاطرنشان کرد: این کار در پروسه سیاستگذاری و قانونمند کردن متوقف شده است و متاسفانه هیچکس این نگاه را ندارد که اگر هرچه سریعتر به این بخش رسیدگی نشود میتواند اقتصاد کشور را با مشکلات بزرگی مواجه کند.البته برعکس این موضوع نیز صادق است و در صورت رسیدگی صحیح این بخش توان بالایی در اشتغالزایی و کمک به اقتصاد جامعه دارد.
الفتنسب گفت:شورای عالی فضای مجازی پیگیریهایی داشته است اما بدون نتیجه مانده چرا که در بخشهای مختلف دولت نظرات مختلفی نسبت به این موضوع دارند.جدای از دولت ،مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه نیز ساز خود را کوک میکنند و تنها چیزی که در این ناهماهنگیها دیده میشود تصمیمات نیمه تمام است.
سرعت کسبوکارهای جدید از سرعت قانون‌گذاری بیشتر است
وی افزود: باید برای فضای مجازی سازمان جدیدی طراحی شود چه بتواند با سرعت در این حوزه تصمیمگیری کند چرا که حوزه it با سرعت بالایی رو به رشد است و هر روز تکنولوژی سیستم جدیدی به بازار وارد میشود. اینها موجب میشود کسبوکارهای جدیدتر ایجاد شود که آنها نیز نیاز به ساماندهی و تصمیمگیریهای خاص خود خواهند داشت.
وی با بیان اینکه در مجموع من شرایط کار را بد نمیبینم ، اظهار داشت: جوانان تحصیل کرده ما با شور و اشتیاق و خلاقیت بالا مشغول به کار هستند و اینها نوید بخش آینده درخشانی است اما بخش سیاستگذاری این تلاشها را باید هدفمند کند.قبلا کسی کسبوکار اینترنتیرا قبول نداشت و حالا شرایط به شکلی است که هر بخش ادعای مالکیت این حوزه را دارد اما در عین حال خدمتی را ارائه نمیدهد. به عنوان مثال سایت eنماد بیش از یکماه است که دچار اختلال شده اما وزارت صنعت،معدن و تجارت که متولی آن است کاملا بیتفاوت است و بسیاری از کارها بابت همین موضوع مختل شده است.
«گوش شنوایی» نداریم
الفتنسب ادامه داد: بخش ناراحت کننده برای ما همین عدم رسیدگیها و جلساتی است که فقط در آن وعده داده میشود. تمام مسئولین بارها از رسیدگی به این موضوع حرف زدهاند اما چه کسی میتواند ادعا کند گام مثبتی در این راستا برداشته است؟چند سال است که سایز بازار اینترنتی 1 درصد است ، اگر گام مثبتی برداشتهاید پس تاثیرش کجاست؟کافی است آقایان شعارهای دوره انتخابات را به یاد بیاورند!
سخنگوی اتحادیه کسبوکار اینترنتی اظهار کرد: یک تخلف در تاکسیهای اینترنتی چه موجی ایجاد کرد؟ مگر این اتفاقات در تاکسیهای سنتی نیفتاده است؟ از همه جا به این بخش حمله میشود و ما مدام در حال دفاع و پیگیری حقوقمان هستیم اما متاسفانه گوش شنوایی نیست.
وی در پایان گفت: به مردم عزیز توصیه میکنم کسب و کار خود را به این حوزه وارد کنند و با خرید از سایتهای مجاز از این بخش حمایت کنند چرا که تا ده سال آینده همه کسبوکارها باید به این حوزه وارد شوند . مردم عزیز آگاه باشند که سایتهای مجاز دارای eنماد هستند که در صفحه اصلی سایت درج شده و در خود سایت enamad.ir قابل پیگیری است.
گزارشی از رضا شجاع