تصرفات خردمندانه یا سفیهانه؟

شهردار مشهد اخیراً در جایی گفته است: شهرداری مشهد، پولدار ترین شهرداری کشور است. شاید بر مبنای همین گزاره ی نادرست بوده که شورای چهارم و شهرداری مشهد، به تصمیمات و اقدامات حاتم واری دست زده اند که در بسیاری از آنها غبطه و صلاح شهرداری و منافع مردم مشهد لحاظ نشده است؟! گزارش های مالی و واقعیات بیرونی نشان می دهد شهرداری مشهد از منابع مالی تهی شده و حتی بسیاری از منابع درآمدی مربوط به آینده نیز پیشاپیش وصول و مصرف شده است! در حال حاضر نه تنها پرداخت بسیاری از بدهی ها معوق مانده، بلکه پرداخت حقوق کارکنان خدوم شهرداری نیز با هزار و یک اما و اگر مواجه شده است. در چنین شرایطی انتظار می رود این منابع محدود، محتاطانه و بر مبنای عقل و خرد اداره شود نه آنکه تصویب و اجرای مصوباتِ غیر معمول، شتاب بیشتری یافته و اموال عمومی بر خلاف مصالح و منافع عمومی و بعضاً بر خلاف قانون هزینه شود. سؤال جدی از شورای چهارم و شهرداری مشهد آن است که در تصمیمات و اقداماتی مانند موارد زیر، آیا محتاطانه و خردمندانه عمل شده است؟ صرف صدها میلیارد وجوه متعلق به شهرداریِ مشهد در خارج از محدوده شهری و حتی خارج از مرزهای جمهوری اسلامی ایران.

1.هبه ده ها هزار متر املاک شهرداری به اشخاص

2.ایجاد و قبول تعهدات گزاف مالی در اموری که بعضاً از وظایف و اولویت های شهرداری نیست.

3.بذل و بخشش مطالبات و ادعاهای شهرداری مشهد

4.ایجاد صدها میلیارد تعهدات مالی غیر ضروری نسبت به سال های آینده

و…

تصرف خردمندانه در اموال مبتنی بر خرد است و در مقابل، تصرف غیر خردمندانه (سفیهانه) مبتنی بر تبذیر و پخش نامعمول اموال است. لذا از دیدگاه فقهاء؛ سفیه کسی است که اموال خود را به غیر روش خردمندان به کار می برد (السفیه من یستعمل ماله بغیر طریق العقلا). در این میان، هزینه کردن اموال در راه نیک یا بد نیز ملاک نیست و بلکه صرفاً نا معمول و نا معقول بودن تصرفات ملاک تمایز است. بنابراین طرح این ادعا که هبه ها و بذل و بخشش ها در امور خیر و نیک بوده نیز، تأثیری در ماهیت این امر ندارد. قرآن کریم در آیه 5 سوره نساء امر کرده است: «وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ الَّتي‏ جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِياماً» (ترجمه فولادوند): و اموال خود را كه خداوند آن را وسيله قوام [زندگى] شما قرار داده به سفيهان مدهيد.

از آنجا که قوام شهرداری مشهد به همین منابع و اموال محدودی است که برایش باقی مانده، لذا شورای شهر و شهرداری موظف است در اداره این اموال خردمندانه و محتاطانه عمل نماید و از بخش و پخش و تبذیر اموال خودداری کند نه آنکه  افزون بر تصرفات غیر خردمندانه، بعضاً به تصرفات غیر قانونی در اموال نیز دست بزند تا آنجا که نهادهای نظارتی مجبور به ممانعت شوند. بدیهی است برخی از این موارد می تواند از موجبات مسؤولیت انتظامی، مسؤولیت مدنی و حتی مسؤولیت کیفری (جرم) به شمار آید. لذا انتظار می رود دست اندرکاران محترم در واپسین روزهای مسؤولیت خویش، به این مهم توجه کرده و حرمت خویش و زحمات و خدمات پیشینشان را ضایع نفرمایند. با این حال، امید است با هوشیاری و دقت نظر و اقدام به موقع از سوی نهادها و دستگاه های نظارتی ذیربط، مشکلات ناشی از این تصمیمات و اقدامات به حداقل برسد.

 سید محسن حسینی پویا، منتخب دوره پنجم شورای شهر مشهد