عزت بی تکرار

آنقدر عزیز بود که از فرزند شاه مخلوع و خارج نشین تا رئیس جمور روحانی پس از شنیدن خبر فوتش ابراز ناراحتی و همدردی کردند.

“عزت الله انتظامی” معروف به “آقای بازیگر” درسال 1303 در سنگلج تهران که بعدها سالن مشهور تئاتری به همین نام ساخته شد، به دنیا آمد.

اگرچه دانش آموخته رشته برق بود اما عشق بازیگری او را در 23 سالگی به آلمان و یک مدرسه شبانه سینمایی و تئاتر هانوفر کشاند.

هنرنمایی مرحوم انتظامی از تماشاخانه های لاله زار شروع شد و با بازی در فیلم “گاو” ساخته “داریوش مهرجویی” استعداد خودش را به نمایش گذاشت و اولین جایزه بین المللی سینمای ایران یعنی هوگو نقره ای جشنواره فیلم شیکاگو را کسب کرد. انتظامی در نقش مش حسن که در فراق گاو خود می‌نالد با او همزات‌پنداری می‌کند و شرایطی را به وجود می‌آورد که بازی او در فیلم گاو نقطه عطف و تحولی شگرف در تاریخ بازیگری سینمای ایران می‌شود. بازی‌های او در دیگر آثار مهرجویی همچون آقای هالو، دایره مینا، پستچی، اجاره‌نشین‌ها، هامون و بانو از آثارهای ماندگار هردو شخص است. انتظامی علاوه بر نقش‌آفرینی در آثار داریوش مهرجویی، در فیلم‌های کارگردانان مطرح دیگری چون علی حاتمی، مسعود کیمیایی، رخشان بنی‌اعتماد، ناصر تقوایی و محسن مخملباف نیز بازی کرده‌است. او در فیلم مستند عشق‌پرداز به کارگردانی محمدهادی کاویانی در کنار محمود فرشچیان حضور داشته‌است. انتظامی پس از انقلاب و به خصوص در دهه شصت در انواع و اقسام نقش‌ها به بهترین نحو ممکن ظاهر شد. بازی او در فیلم‌های حاجی واشینگتن، اجاره نشین‌ها، گراند سینما، هامون، بانو، ستارخان، صادق کرده، خانه خلوت، ناصرالدین شاه اکتور سینما، روز فرشته، روسری آبی، مینای شهر خاموش، ستاره‌ها ۱: ستاره می‌شود، دیوانه از قفس پرید، خانه‌ای روی آب و راه آبی ابریشم اوج هنرنمائی او و فیلم‌های ماندگار او در کارنامه سینمائی اش است. او در گاوخونی دومین همکاری اش با بهروز افخمی را تجربه کرد و جائی برای زندگی چهارمین تجربه‌اش با محمد بزرگ‌نیا بود. او برای اولین بار با مسعود کیمیایی یکی از کارگردانان صاحب سبک سینمای ایران و در سن ۷۹ سالگی در فیلم حکم همکاری کرد.

تجلیل در یونسکو

“آقای بازیگر” شاید جزو معدود هنرمندان ایرانی باشد که از سوی نهادی همچون یونسکو مورد تقدیر قرار گرفته است.

آیین بزرگداشت وی در سال ۲۰۰۷ مصادف با مهر ماه ۱۳۸۵ در مقر سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد یونسکو در پاریس برگزار شد. در این نمایشگاه پوستر فیلم‌هایی که انتظامی در آن‌ها نقش‌آفرینی کرده‌است به همراه آرشیو عکسهای شخصی وی و لوح تقدیر فیلم گاو به نمایش درآمد. در این مراسم که با همکاری رئیس موزه سینما، سفارت فرانسه در تهران، نماینده ایران در یونسکو و بنیاد سینمایی فارابی و رایزن فرهنگی ایران در فرانسه برگزار شد، نویسندگان و سینماگران فرانسوی و ایرانیان مقیم فرانسه حضور یافتند.

ماجرای انتظامی،احمدی نژاد و مشایی

پیشکسوت تئاتر و سینمای ایران یکی از آرام ترین های هنر نیز بود اما حضور او در جریان انتخابات سال 92 در کنار رئیس جمهور وقت و مشاورش “اسکندر رحیم مشایی” که برای ثبت نام انتخابات ریاست جمهوری به وزارت کشور آمده بودند،به سرخط خبرهای حاشیه ای انتخابات بدل شد.

انتظامی چند روز بعد با انتشار یادداشتی دربارهٔ چگونگی حضورش در وزارت کشور نوشت که ماه‌هاست برای ثبت بنیاد فرهنگی و هنری عزت‌الله انتظامی تلاش می‌کند و آن روز از دفتر ریاست جمهوری با او تماس گرفتند که کارهای ثبت بنیاد دارد به سرانجام می‌رسد. سپس به سرعت ماشینی برایش فرستادند که او را به کاخ ریاست جمهوری بُرد. انتظامی نوشت:

ناگهان آقای مشایی سمت ماشین ما آمد … گفت با ما بیایید همین امروز انجام می‌دهم. آقای مشایی سوار ماشینِ بزرگِ سفید رنگی شد و ما بلافاصله پشت سر او حرکت کردیم… ناگهان دیدم میدان فاطمی هستم… تازه فهمیدم اینجا وزارت کشور است! … آقای رئیس‌جمهور و مشایی و عده‌ای دیگر، همه آنجا بودند. مرد جوانی آمد و مرا همراه خودش باز به راهروهای تودرتو دیگری برد. واقعاً خسته شده بودم… مجبور بودم با عصا پا به پای او راه بروم. به سالن بزرگی رسیدیم. آنجا یک صندلی سه نفره فلزی آبی رنگ دیدم خودم را به آن رساندم و روی صندلیِ وسط نشستم. ناگهان دیدم آقای مشایی و آقای رئیس‌جمهور و چند نفر دیگر که همراه آن‌ها بودند از روبرو به طرف من می‌آیند. آقای مشایی طرف چپ من و آقای رئیس‌جمهور طرف راست من نشستند. ناگهان اطرافمان پر شد از دوربین‌های عکاسی. آقای مشایی گفت “چی شده؟ یه خرده شاد باشین! ” من حرفی نداشتم که بزنم. عکاس‌ها تند و تند عکس می‌گرفتند. عکسشان را که گرفتند محل را ترک کردند و من بازهمان جا بهت زده وسط آن صندلی سه نفره تنها ماندم. مرد جوان که آمد مرا ببرد خانه، گفتم چه شد؟

گفت امروز که دیگه نمیشه بعداً انشاالله اوراق رو براتون میاریم.”

مردم سرزمینم! من برای شما همیشه همان عزتم، همانی که از سیزده سالگی در تماشاخانه‌های لاله زار با تشویق‌های شما بزرگ شده‌ام… همانی که همراه شما با دردهای ایران بسیار گریسته‌ام و با شادی‌هایش لبخندها زده‌ام… برای شما من همیشه همان عزتم… بچه‌ای از سنگلج.

او همچنین نامه ای حسن روحانی با این مضمون در خصوص مسئله حصر نوشت: مگر می‌شود مسئله‌ای با این اهمیت همچنان لاینحل باقی بماند؟… همواره بیم آن داشته‌ام که سر بر زمین بگذارم و چشم از جهان ببندم و این مشکل لاینحل باقی‌مانده باشد.

او تکرارنشدنی است

رضا صابری کارگردان برجسته تئاتر ایران و خراسان درباره خبر درگذشت استاد “عزت الله انتظامی” به “صبح امروز” گفت: از این اتفاق بسیار متاثر شدم.من افتخار آشنایی ایشان را داشتم و دوبار در جشنواره های مختلف ازجمله تئاتر بین المللی فجر از دستان استاد جایزه گرفته ام.

صابری افزود: او خدمات شایسته ای به تئاتر ایران کرد اما عمر انسان ظرف محدودی دارد و ایشان نیز از این قاعده مستثنی نبود.

درگذشت استاد انتظامی ضایعه بزرگی برای هنر و فرهنگ ایران است.

صابری درباره جایگاه مرحوم انتظامی در تئاتر ایران گفت: او بهمراه چند نفر دیگر از جمله استاد نصیریان و بیضایی پایه گزاران اصلی این هنر هستند و برای اولین بار یک نمایش ایرانی را به پاریس بردند.

مرحوم انتظامی درکنار چهره هایی مانند استاد کشاورز، مشایخی و نصیریان از گردانندگان اصلی تئاتر کشور بودند و اگرچه با رفتن به سینما کمی از تئاتر فاصله گرفتند اما هرگاه نمایشی را روی صحنه بودند بازهم درخشیدند.

“عزت الله انتظامی” بعداز سال ها فعالیت در عرصه تئاتر و سینما و صداوسیمای ایران روز گذشته 26 مردادماه97 در سن 94 سالگی در بیمارستان باهنر تهران دار فانی را وداع گفت. روزنامه “صبح امروز” این ضایعه دردناک را تسلیت می گوید.

انتهای خبر/صادق شیخی