زور قاضی‌زاده به نوبخت نرسید

یکشنبه هفته پیش بود که الیاس حضرتی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی خبر استعفای وزیر سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را در توییترش اعلام کرد.

در گزارشی که هفته پیش از زوایای مختلف به چرایی استعفای «سید حسن قاضی زاده‌هاشمی» اشاره کردیم همه چیز از نقش احتمالی برادران نوبخت تا اعتراض وزیر و دفعا نمایندگان کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از وزیر وقت گنجانده شده بود و در نهایت به این نکته رسیدیم که سخنگوی وزارتخانه اعلام کرد که وزیر ماندنی است.

متن استعفای آقای وزیر

روز چهارشنبه در اوج تلاطم‌ها متن استعفای قاضی زاده‌هاشمی منتشر شد.

در ابتدای استعفانامه،وزیر سابق بهداشت که توسط حسن روحانی پذیرفته شده٬ آمده است: « حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر حسن روحانی، رییس محترم جمهوری اسلامی ایران
با سلام و احترام

پس از خداوند دانا و توانا جناب‌عالی مطلع و شاهد هستید که اینجانب صرفا با انگیزه خدمت به مردم و تحقق آرمان‌های امام و انقلاب و رهبری و نیز شهدا و جانبازان و ایثارگران عزیز، وارد دولت یازدهم و دوازدهم شدم.

وی در بخش دیگری از این نامه علت استعفایش را « ناهماهنگی‌ها و خلف‌وعده»‌های صورت گرفته در تخصیص بودجه از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی خوانده و آورده است که بارها تلاش کرده تا به « این مرحله نرسیم» اما آنچه تداوم رویه گذشته علی رغم « دستورات مکرر » رییس جمهوری خوانده٬ موجب شده نهایتا استعفا دهد.
هاشمی در ادامه گفته اسناد مدعایی خود را نیز ضمیمه نامه استعفا کرده و با اظهار نگرانی نسبت به بروز چالش‌های فراوان در حوزه سلامت مردم اعلام کرده به ناچار از ادامه مسوولیت کناره گیری می‌کند.

وی در پایان اعلام کرده است که «لازم می‌دانم یک بار دیگر از اعتماد حضرت‌عالی و مجلس شورای‌اسلامی در دوران فعالیت دولت‌های یازدهم و دوازدهم صمیمانه سپاس‌گزاری نمایم، سال‌هایی که به لطف الهی و با کمک با معاونان و روسای دانشگاه‌ها و همراهی پرسنل مهربان و سخت‌کوش و صبور نظام سلامت در بخش‌های دولتی و خصوصی و جامعه فداکار و نجیب پزشکی و پرستاری و مامایی و پیراپزشکی و… توانستیم خدماتی را هرچند نه آنچنان که در نظر بود، به هموطنان عزیز به‌ ویژه طبقات محروم و مستضعف در اقصی‌ نقاط کشور ارائه دهیم.

بالاخره موعد تایید دولتی‌ها رسید

روز چهارشنبه هفته گذشته سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد قاضی زاده‌هاشمی یک هفته قبل استعفا داده و از روز دوشنبه نیز با معاونانش در وزارتخانه خداحافظی کرده است اتفای که محمود واعظی، رییس دفتر روحانی آن را در راستای مباحث بودجه‌ای عنان کرد.

واعظی در ادامه با تاکید بر این که «مسئله امروز ما با گذشته متفاوت است»، افزود: «به دلیل جنگ اقتصادی، سازمان برنامه و بودجه از نظر بستن بودجه با محدودیت‌هایی روبه‌رو است و امیدواریم با گفتگو‌هایی که انجام می‌شود این مسئله تا امروز حل شود.»

علت استعفا

اگرچه کلیات استعفا مشخص است اما هنوز دقیقا مشخص نیست که قاضی زاده‌هاشمی در اعتراض به کدام بخش بودجه استعفا کرده است. در کنار بحث بودجه سلامت برخی گمانه زنی‌ها حاکی از این است که ماجرا به بحث پرداخت پاداش بازنشستگان وزارت بهداشت باز می‌گردد. این گمانه پس از انتشار ویدئویی از قاضی زاده‌هاشمی مطرح شد. در این ویدئو وزیر بهداشت می‌گوید: «مشکلی که بود و تصمیم من را جدی کرد، برای ادامه‌ ندادن همکاری، پاداش بازنشستگان بود. چقدر ما دویدیم دنبالش.»

او اظهار کرد: «نمی‌شود در یک خانواده‌ای یکی عضو آموزش‌و‌پرورش است، یکی عضو وزارت بهداشت، آن یکی پاداش بازنشستگی‌اش را تا امسال بگیرد؛ ولی این یکی از سال ۹۴ نگیرد؟ شما که مال وزارت علوم را دادید، چرا مال ما را ندادید؟»

این سخنان نشان می‌دهد در این ماجرا پای محمد باقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه در میان است.

این گمانه زمانی تقویت شد که علی نوبخت برادر محمد باقر نوبخت و عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با تاکید بر اینکه طرح استیضاح وزیر بهداشت در دستور کار مجلس قرار دارد اقدام قاضی زاده‌هاشمی را “فرار به جلو” خواند و به شدت از وزیر بهداشت انتقاد کرد.

علی نوبخت با بیان اینکه بودجه بخش سلامت و وزارت بهداشت در بودجه امسال افزایش یافته، عنوان کرد: «من مخالف افزایش بودجه وزارت بهداشت هستم، زیرا معتقدم زیادی بودجه به این وزارتخانه داده شده است و این پول در این وزارت‌خانه حیف و میل می‌شود.»

او در ادامه با انتقاد از استعفای حسن قاضی‌زاده‌هاشمی افزود: «اگر ما تحریم هستیم و دارو و تجهیزات پزشکی نباید برسد، آقای وزیر بیاید چه در دولت و چه در مجلس با استدلال بودجه دریافت کند و مشکل مردم را برطرف نمایند؛ فرار کردن معنا ندارد.»

علی نوبخت یکی از دلایل استعفای وزیر بهداشت را عدم موفقیت او در اجرای برخی برنامه‌های سیستم سلامت و بهداشت خواند و اظهار کرد: «ما یک ضرب‌الاجلی گذاشته‌ایم که تا پایان امسال کل پرونده‌های سلامت الکترونیک شوند، اما، چون این کار نکرده‌اند و بعید هم می‌دانم که از پسش برآیند، شعار می‌دهند که پول کم است و به درد مردم نمی‌توانیم برسیم پس کنار می‌رویم که باید گفت: اینچنین نیست. ایشان باید باشد، با صرفه‌جویی امور را اداره کند. »

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس همچنین با تاکید بر لزوم تحقیق و تفحص در وزارت بهداشت گفت: «ما معتقدیم که باید به حساب‌های وزارت بهداشت رسیدگی شود، من به عنوان یک کارشناس معتقدم که صلاح و انصاف نیست خزانه‌ای که از چند جا تحت فشار است، باز اینگونه آن را بفشاریم.»

حسن قاضی زاده‌هاشمی با وجود اینکه به عنوان وزیر میلیاردر شناخته می‌شود، اما از محبوبیت نسبی در میان مردم برخوردار است. طرح سلامت او که از ابتدای دولت یازدهم اجرا شد هزینه‌های درمان را برای شهروندان به شکل چشمگیری کاهش داد.

او همچنین از حمایت ویژه برخی مراجع برخوردار است. قاضی زاده‌هاشمی از جمله وزرایی است که به شدت پرکار است و سفر‌های استانی فراوانی می‌رود، مواجه مستقیم او با مردم در سفر‌های مختلف بار‌ها خبرساز و گاهی حاشیه ساز شده است.

با این وجود طرح تحول سلامتِ قاضی زاده‌هاشمی مخالفان فراوانی دارد. این مخالفان بیشتر در میان جامعه پزشکی و پرستاری کشور هستند. مخالفان معتقدند این طرح به اتلاف منابع می‌انجامد و تاکنون نتوانسته است به اهداف خود برسد. آن‌ها همچنین این طرح را در راستای پزشک سالاری و افزایش شکاف درآمد پزشکان و پرستاران تفسیر می‌کنند. پرداخت‌های معوقه بیمارستان‌ها به پرسنل و پرداخت‌های معوقه بیمه‌ها به پزشکان و بیمارستان‌ها هم از دیگر انتقاداتی است که به این طرح وارد شده است.

با این حال حسن روحانی در مراسم تحلیف دور دوم ریاست جمهوری‌اش، طرح تحول سلامت را در کنار برجام به عنوان دو دستاورد بزرگ دولت اولش قلمداد کرد.

در سال‌های گذشته قاضی زاده‌هاشمی و وزارت بهداشت بار‌ها برای اجرای طرح سلامت با بیمه‌ها و وزارت رفاه دچار اختلاف شده‌اند. این اختلافات در زمان وزارت علی ربیعی در وزارت رفاه به اوج خود رسیده بود. تا جایی که در دولت دوازدهم قاضی زاده‌هاشمی برای ماندن در دولت شروطی را مطرح کرد.

انتقاد تند نوبخت
پس اتفاقات اخیر امروز محمد باقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه با ادبیاتی بسیار تند از وزیر بهداشت انتقاد کرد. او گفت: «بنده هم می‌توانم در جمع بازنشستگان شرکت کنم و بگویم پول به شما داده نشده، اگر الان و با دستمالی اشکم را هم پاک کنم؛ این که مشکل بازنشستگان را حل نمی‌کند. چطور شد بازنشستگان دو تا دستگاه دیگر حل شد، اما این بازنشستگان حل نشد؟»

نوبخت همچنین با اشاره به جدال‌های گذشته وزارت بهداشت با وزارت رفاه علی ربیعی اظهار کرد: «یک مدتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دکتر ربیعی زحمتکش مورد خطاب بود. اصلا آن سازمان بیمه سلامت هم کنده شد و به وزارت بهداشت برده شد. اگر می‌خواهید سازمان برنامه و بودجه را هم بکنیم و ببریم آنجا بگذاریم؟ می‌خواهید ما هم مستعفی شویم. این‌ها که مشکل کشور را حل نمی‌کند.»

گمانه زنی بر سر جانشینان
با این اوصاف با وجود اینکه محمود واعظی گفته که حسن روحانی به دنبال حفظ قاضی زاده‌هاشمی است، اما شواهد نشان می‌دهد، اختلاف ریشه دار است و به راحتی قابل حل و فصل نیست.

در همین راستا در روز‌های گذشته گمانه زنی‌هایی درباره جانشین قاضی زاده‌هاشمی مطرح شده است. ابتدا گفته می‌شد رییس جمهور پیشنهاد سرپرستی وزارت بهداشت را به علی نوبخت حقیقی برادر محمد باقر نوبخت داده که مورد پذیرش واقع نشده است. پس از آن نام علی اصغر پیوندی و محمدباقر لاریجانی یکی دیگر از برادران لاریجانی به عنوان گزینه‌های بعدی این وزارت‌خانه مطرح شده است.
محمد باقر لاریجانی در حال حاضر معاون آموزشی وزیر بهداشت است. علی اصغر پیوندی نیز هم اکنون رییس جمعیت هلال احمر و رییس سازمان نظام پزشکی تهران است.

سرپرست جدید: معاون نوبخت

بعد از اعلام موافقت حسن روحانی با استعفای قاضی زاده‌هاشمی، سعید نمکی با حکم رئیس جمهور سرپرست جدید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شد.

وی معاون امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه است که پس از استعفای وزیر بهداشت به عنوان سرپرست وزارت بهداشت منصوب شده است.

او دارای مدرک دکترای ایمونولوژی پزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است و در سال ۱۳۹۴ به معاونت امور اجتماعی و عمومی در سازمان مدیریت منصوب شد و به گفته خودش ۲۵ سال پیش از این تاریخ معاون بهداشتی وزیر بهداشت بوده است. نمکی پیش از معاون شدن در سازمان برنامه و بودجه، معاونت محیط‌ طبیعی سازمان محیط ‌زیست را نیز در کارنامه خود دارد.

وی امضاء کنندهٔ تفاهم نامه نقشه درمان ایران ۱۴۰۴ میان وزارت بهداشت و سازمان برنامه و بودجه بود که بر اساس این تفاهم‌نامه در راستای افزایش عدالت جغرافیای مقرر شد که تفاوت میان استان‌ها و تفاوت درون استان‌ها، با توزیع تخت‌های جدید، به میزان حداقل ۲۵ درصد کاهش یابد. نمکی همچنین سابقه ریاست دانشگاه کاشان حوالی سال‌های ٦٦ تا ٧٠ را هم تجربه کرده است.

باید منتظر ماند و دید که چه کسی به عنوان گزینه نهایی از سوی روحانی برای سکان داری بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به بهارستان معرفی می‌شود.