شهرت به چه قیمتی؟

درست از زمانی که فضای مجازی گسترش پیدا کرد حواشی سلبریتی‌ها هم بیشتر شد و آنها هرروز قالب‌های متفاوتی از خود را نشان دادند.

به گزارش روزنامه «صبح امروز»و به نقل از ایسنا، این روزها حاشیه سازی گویی در وظایف اصلی برخی از سلبریتی‌ها تعریف شده و گاه از فعالیت‌های تخصصی این افراد پیشی می گیرد؛ به طوری که اگر چند ماه به دور از حواشی باشند، از ترس فراموش شدن و بر سر زبان نبودن، دست به هر کاری می‌زنند تا حداقل چند روز هم که شده عکس و صحبتشان نقل صفحات فضای مجازی شود و مردم حتی به تمسخر از آنها بگویند.

حاشیه جزو لاینفک زندگی افراد مشهور است و از دیرباز هم وجود داشته اما در جوامعی که سلطه فضای مجازی بر رسانه های رسمی پیشی می گیرد، بستری مناسب برای رواج حاشیه‌ها فراهم می شود که زمینه را برای پرداختن به حاشیه ها و حاشیه سازی از سوی افراد فراهم می کند.

شهوت به شهرت

مشهور بودن یقینا خواسته اغلب انسان‌ها و به ویژه هنرمندان است اما شهوت به شهرت، گاهی چنان در وجود آدمی رخنه می‌کند که ترجیح می‌دهد حتی اگر شده انگشت نما باشد اما ناشناخته و فراموش شده نه!

بی شک حاشیه از تبعات شهرت است اما اینکه برخی افراد مشهور هیچگاه و یا لااقل خیلی کمتر درگیر حواشی می‌شوند، نشان می‌دهد که شخص مشهور می‌تواند تا حد زیادی خودش را از حواشی دور نگه دارد و اگر شخصی پیوسته با حضور در جمع‌های مختلف و برنامه‌های گوناگون و اظهارنظرهای به جا و بی جا پیوسته سعی در خودنمایی و عرض اندام داشته باشد، می‌توان گفت حاشیه سازی بخشی از کار و زندگی این شخص است. به زبان خودمانی تر هنرمند هنرش را عرضه می‌کند و بی هنر حاشیه‌هایش!

در ادامه با یک کارشناس فرهنگ و رسانه درباره سلبریتی‌هایی که خودخواسته و یا ناخواسته درگیر حاشیه می‌شوند، گفت‌وگویی داشتیم.

علیرضا دباغ، کارشناس فرهنگ و رسانه درباره هنرمندان و سلبریتی ‌هایی که درگیر حاشیه می‌شوند، می‌گوید: حاشیه‌هایی که در اطراف سلبریتی‌ها می‌بینیم دو گونه هستند؛ یکی حاشیه‌های خودخواسته و دیگری حاشیه‌های برساخته ی دیگران. حاشیه‌های خودخواسته را سلبریتی های خالی از محتوا برای دیده شدن و جذب اسپانسرها و امیال دیگری که مد نظر دارند به شکل عمدی، برای خود به وجود می‌آورند و به آن پر و بال می دهند تا از آن ارتزاق کنند؛  در واقع حیات مادی این افراد و حضورشان در فضای فرهنگی و اجتماعی، وابسته به همین حاشیه‌هایی است که برای خودشان به وجود می‌آورند. در مقابل افرادی را داریم که سلبریتی بی حاشیه هستند، این افراد از آنجا که انسان‌هایی محتوایی هستند، نیازی به حاشیه پردازی برای خود نمی بینند، اما همین افراد هم مورد تهدید حاشیه ها هستند؛ چراکه برخی اشخاص دیگر به دلایل مختلف از حسادت و حب و بغض گرفته تا مطامع اقتصادی و حتی سیاسی برایشان حاشیه می‌سازند و آن‌ها را دچار دردسر می‌کنند.

درگیر حاشیه شدن از معایب شهرت است

دباغ حاشیه را از تبعات شهرت می‌داند و اضافه می‌کند: شهرت می تواند هم برای خود فرد و هم برای دیگران از جهاتی مثبت تلقی شود و از جهاتی منفی. شخص مشهور از قبال شهرت خود از مزایای مختلفی نزد مردم و مسئولان برخوردار می شود، اما در کنار این مزایا، مضراتی هم پیش می آید و مشکلاتی هم برایش فراهم می‌شود؛ این به دلیل آن است که وی در معرض دید دیگران است و همین در چشم دیگران بودن باعث می شود تا جزئیات گفتاری و رفتاری وی به صورت ویژه مورد بررسی و اظهار نظر سایرین قرار گیرد. اگر کسی دنبال شهرت است باید به این مسئله توجه داشته باشد که شهرت هرچند ممکن است برای شخص مزایایی داشته باشد اما زندگی‌اش را به نوعی محدودتر می‌کند. شخص مشهور نمی‌تواند زندگی عادی خودش را داشته باشد. این شرایط برای همه افراد مشهور ـ چه مثبت و چه منفی ـ یکسان است و حساسیت ها درباره همه آنها وجود دارد.

شهرت شمشیر دو دَم است

به گفته این کارشناس فرهنگی، شهرت یک شمشیر دو دم است که گاهی روی خوش نشان می‌دهد و گاهی روی بد؛ ولی در هر حال هر دو متضمن یکدیگر هستند و با هم در یک ظرف قرار می‌گیرند.

دباغ در ادامه با بیان اینکه در ذاتِ شهرت حاشیه وجود دارد، اضافه می‌کند با وجود ذاتی بودن حاشیه در کنار شهرت، برخی از افراد مشهور از حاشیه دوری می‌کنند و برعکس بعضی به دنبال حاشیه می‌روند.

او در این زمینه مثال‌هایی از افرادی که عمدا به دنبال حاشیه می روند تا مطرح و دیده شوند، می‌زند و می‌گوید: مثلا «امیر تتلو» کارهایی که می‌کند و مطالبی که منتشر می کند همه به این معناست که من دارم با همین حاشیه‌ها زندگی می‌کنم و با حاشیه ها مطرح می‌شوم.
او اضافه می‌کند: چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون شخص از درون تهی است و کسی که از درون تهی باشد و در عین حال به دنبال شهرت هم باشد، چاره‌ای ندارد جز اینکه حاشیه‌هایی را برای خود ایجاد کند. این اشخاص به جنبه‌های اخلاقی‌ کارشان هم نگاه نمی‌کنند و این راه را تا آخر ادامه می‌دهند و از خطوط قرمز هم عبور می‌کنند. عمدا حاشیه‌هایی را ایجاد می‌کنند که با آن حاشیه ها مشهور شوند و می‌بینیم که موفق هم می شوند.

دباغ «بهاره رهنما» را هم به عنوان نمونه ای دیگری معرفی و تاکید می‌کند: در مورد مذکور قطعا ایشان هم به دنبال شهرت است که همان گونه که گفتیم فی نفسه چیز بدی نیست اما بعضی از ابعاد این رفتارِ سلبریتی ها، روحی و روانی است و بعضی دیگر اقتصادی. باید ببینیم آن شخص به چه دلیلی دنبال این است که برای خودش حاشیه ایجاد کند و با آن حاشیه‌ها به شهرت برسد.

مشاهیر به دور از حاشیه

او سپس از افرادی نام می برد که با وجود مشهور بودن هیچگاه درگیر حاشیه نمی‌شوند. دباغ در این زمینه می‌گوید: در میان مشاهیر معاصر اشخاصی را داریم مثل استاد شفیعی کدکنی که در اینستاگرام هم صفحه فعالی دارد اما حاشیه‌ای در آن نیست. اگر شخص غنی باشد، شهرتِ بدون حاشیه به دنبالش خواهد آمد. در صفحه ایشان به جز ادبیات و آثار فاخر فرهنگی و هنری چیزی عرضه نمی شود اما همین مطالب هم علاقمندان خاص خودش را دارد. انگیزه این شخص کسب شهرت نبوده بلکه هنرش را عرضه کرده و عرضه هنر برایش شهرت آورده است؛ یعنی امری کاملا محتوایی.

مجری هایی که برای خود حاشیه می خرند!

او در ادامه صحبت هایش تاکید کرد: شخص بی محتوایی که از هنر عاری است و به دنبال شهرت است، چاره‌ای ندارد جز اینکه با ایجاد حاشیه باعث جذب افراد حتی به صورت منفی به سمت خودش شود. حتی اگر این توجه‌ها منفی باشد باز هم این کار را انجام می دهد؛ بنابراین هر روز هم بر حاشیه‌هایش اضافه می‌شود. این موضوع فقط مربوط به سلبریتی ها و اینفلوانسرها نیست بلکه درباره مجریان و بازیگران سینما و تلویزیون هم خیلی اتفاق می‌افتد. اطلاع دارم برخی از مجری‌های برنامه‌های تلویزیونی تعمدا مباحثی را مطرح می کنند که برای خودشان و برنامه‌شان حاشیه درست کنند و به وسیله همان حاشیه‌ها برای خودشان شهرت می خرند. حتی مجریان و بازیگرانی بودند که اصلا مشهور نبودند اما به واسطه حاشیه‌هایی که برای خودشان ایجاد کردند، به سر زبان ها افتادند و مطرح شدند.

حاشیه‌های ناخواسته شهاب حسینی

دباغ که دکترای فرهنگ و رسانه دارد، از افراد مشهوری که ناخواسته درگیر حاشیه می‌شوند هم یاد می‌کند و می‌گوید: مثلا شهاب حسینی بازیگر کم حاشیه‌ای بوده اما الان می‌بینیم که درگیر حاشیه شده است. این حاشیه را خودش به وجود نیاورده، برایش حاشیه ساخته‌اند. در مورد یک اظهار نظر ساده‌ای که از عقاید شخصی‌اش بیان می کند برایش حاشیه درست می‌کنند. حساب این‌ها را باید از افراد دیگر جدا کرد. کسی که برنده جشنواره کن است، دلیلی ندارد برای خودش حاشیه درست کند؛ افراد دیگری برایش حاشیه درست می‌کنند.

دباغ درباره دلایل این اتفاق نیز توضیح می‌دهد: ممکن است وب سایتی برای جذب مخاطب این کار را بکند یا حتی یک بنگاه اقتصادی باشد و یا افراد مغرضی باشند که بخواهند یک شخصیتی را به دلیل عقاید شخصی اش زیر سوال ببرند و برایش ایجاد حاشیه کنند و یا مطامع سیاسی پشت پرده ای داشته باشند. این ها از مضرات شهرت است. فرد مشهور، دائم زیر ذره بین افراد و مورد قضاوت اشخاص مختلف است.

راه فرار سلبریتی از حاشیه چیست؟

او در پاسخ به این سوال که راه گریز هنرمندان از حاشیه‌های ناخواسته‌ای که گریبانگیرشان می‌شود، چیست؟ می‌گوید: هیچ گریزی از حاشیه‌های ناخواسته وجود ندارد؛ زیرا شخص وقتی که مشهور می شود، چه بخواهد و چه نخواهد خودش را در معرض قضاوت دیگران قرار خواهد داد. حتی اگر عقاید شخصی‌اش را بیان کند، حاشیه برایش به وجود می آید.

دباغ در عین حال در پایان از ملاحظاتی می‌گوید که اشخاص مشهور را از درگیر حاشیه شدن مصون می‌دارد: ملاحظاتی هم وجود دارد؛ به هرحال کسی که می‌داند در معرض دید است،  طبیعتا باید ملاحظات بیشتری در گفتار و کردارش داشته باشد. لباس پوشیدن، حرف زدن و غذا خوردن، حضورش در مکان‌های عمومی، همه باید ضابطه مند باشد و این ملاحظات سختی‌هایی هم برایش به وجود می‌آورد. از همه مهتر اینکه اگر نمی خواهد برایش حاشیه درست شود، مسائل خصوصی خودش را در معرض دید و انظار دیگران قرار ندهد. مثلا مسائل روزمره زندگی و فیلم‌های خصوصی اش را منتشر نکند که اگر این کار را بکند، باید بداند که در معرض حاشیه قرار می‌گیرد.