یادداشت

جعفر شاهرخی
جامعه‌شناس ارتباطات اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی، پایگاه‌هایی هستند که کاربران می‌توانند به مدد آن‌ها افکار، فعالیت‌ها، علایق، اتفاقات و حوادث اجتماعی-فرهنگی-سیاسی را با دیگران به اشتراک بگذارند.
امروزه استفاده از این شبکه‌ها به بخش جدایی ناپذیر زندگی عامه مردم تبدیل شده است.
این ابزار با قابلیت‌ها و کارگاه‌های گسترده، اجزای مختلف زندگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده و با برداشتن فاصله جغرافیایی میان انسان‌ها، تحول بزرگی در حوزه ارتباطات ایجاد کرده است.
بدون شک دستاوردهای جدید حاصل تاثیرات مثبت و منفی فراوانی هستند.
ابزارهای دیجیتال نظیر توییتر، فیسبوک، اینستاگرام و …. برای توسعه شبکه‌های اجتماعی، گسترش ارتباطات و تبادل دانش و اطلاعات و …به وجود آمده‌اند.
در این میان اینستاگرام، به عنوان یکی از پر کاربردترین و محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی محسوب می‌شود که در تمام جهان و به ویژه ایران ضریب نفوذ فراوانی دارد.
جالبتر اینکه بیشترین استفاده کنندگان از فضای مجازی در ایران، کاربران نسل سوم هستند که به طور طبیعی بیش از سایر نسل‌ها در معرض آثار مثبت و منفی ناشی از استفاده شبکه‌های مجازی هستند.
شکی نیست که در میان کاربران، ریشه‌های اقتصادی و اخلاقی و هویت آنان رابطه مستقیم و متقابل وجود دارد.
معروف است که حرکت در فضای مجازی به مثابه حرکت بر لبه تیغ است؛ حرکتی که اگر اندکی سهل‌انگاری همراه شود تبعات ناخوشایند و گاه غیر قابل جبرانی را با خود به همراه اورده و در پی داشته باشد .
عوامل متعددی در تحقق تهدیدات و بروز و ظهور نگرانی‌ها و بزه‌های اجتماعی ناشی از این شبکه‌های اجتماعی دخیل هستند.
نبود آموزش و اطلاعات کافی، عوامل روان‌شناختی، جذابیت‌ مباحث غیر اخلاقی و مرتبط با غرایز جنسی، کنجکاوی، نابسامانی‌ها و اختلافات و ناسازگاری‌ها و مشکلات معیشتی و اقتصادی، عوامل محیطی و از همه مهم‌تر دسترسی آسان به محتواهای غیر اخلاقی و مستهجن در فضای مجازی می‌تواند آثار مخربِ قابل توجهی در کاربران ایجاد کنند.
بر متولیان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است که با تدبر و تعقل و توجه هرچه بیشتر در بازنگری در زیرساخت‌ها و اعمال آموزش‌های لازم در سطح اموزش‌و پرورش، خانواده و صرف هزینه زمان برای تهیه برنامه‌های پرمحتوا و مورد نیاز جامعه را سر لوحه کار قرار دهند.
لحطه به لحظه فرصت‌ها در حال عبور بوده و بازگشت ناپذیر هستند. تکنولوژی مسیر خودرا می‌رود و اگر بدون توجه به اثرات اجتماعی و فرهنگی آن همپای حدکت شتابزده تکنولوژی، برنامه ریزی لازم صورت نپذیرد، شاهد واپسگرایی فرهنگی و فراموشی اداب، سنت‌ها، انحراف از اخلاق و …. خواهیم بود.
فراموش نکنیم؛ خیلی زود دیر می‌شود.